“Particulieren verleiden voor verduurzaming van woning: dat is dé opdracht”

Artikel delen

Haico van Nunen, lector Duurzame Renovatie aan Hogeschool Rotterdam:

“Particulieren verleiden voor verduurzaming van woning: dat is dé opdracht”

Woningen renoveren naar energieneutraal is even noodzakelijk als gewenst. Haico van Nunen, de nieuwe columnist bij RenovatieTotaal, is er dagelijks mee bezig. Zoals hij al in zijn eerste column in deze uitgave schrijft: willen we in 2050 alle woningen in Nederland verduurzaamd hebben, dan moeten we vanaf nu dagelijks 1000 woningen aanpakken. Een haast onmogelijke opdracht, die vraagt om een lumineuze aanpak. En Van Nunen denkt te weten welke aanpak nodig is.

Haico van Nunen: “De bouwsector moet aanbodgericht gaan werken. Dus naar de klant toe met: ‘We hebben je iets te bieden’.”

Tekst: Harmen Weijer

Haico van Nunen is – naast adviseur bij de BouwhulpGroep in Eindhoven – tevens lector Duurzame Renovatie aan de Hogeschool Rotterdam bij het Kenniscentrum Duurzame HavenStad. “Mijn opgave hier is gericht op de opschaling van energieneutrale renovatie van woningen. Dat is in een grote stad als Rotterdam hard nodig: we moeten en kunnen duurzamere woningen maken. Maar hoe zorgen we ervoor dat hele straten en wijken grootschalig duurzaam gerenoveerd worden? En hoe kan de rest van Nederland ook van deze kennis gebruik maken.”

Enorme opgave

Die renovatie-opgave – Van Nunen zegt het ook in zijn column in van RenovatieTotaal – is enorm. “Veel is ingezet op de nieuwbouw de afgelopen jaren. Maar we produceren jaarlijks op dit moment 60.000 nieuwbouwwoningen, terwijl we ongeveer 20.000 woningen slopen. Dus netto komen er jaarlijks 40.000 inmiddels duurzame woningen bij. De renovatie-opdracht is veel belangijker: 90% van de woningen die er nu al staan, zijn er ook nog in 2050. Dat gaat dus om ruim 7,5 miljoen woningen.”
De aanpak van de Stroomversnelling om huurwoningen flink te verbeteren naar nul-op-de-meter ziet Van Nunen als zeer waardevol. “Er is één maar: het is alleen zinvol als er heel veel aan de woningen moet worden gedaan. En daarmee is het ook prijzig. Voor particuliere woningbezitters is dat laatste juist het grootste struikelblok, en dan heb je het wel over 5 miljoen woningen.”

Opknippen

De oplossing ligt volgens Van Nunen in het opknippen van de op dat moment benodigde werkzaamheden. “Misschien is de gevel nog wel goed genoeg voor nog eens 10 jaar, maar moet het dak wel vervangen worden. Om dan het hele huis aan te pakken is om te beginnen niet eens duurzaam. Want de gevel zou dan al vervangen worden, terwijl hij nog wel langer gebruikt had kunnen worden.”
Daarnaast is het goedkoper als de duurzame renovatie stap voor stap wordt uitgevoerd. Van Nunen heeft daarvoor een model ontwikkeld om de opschaling allereerst aan de productiekant te realiseren. “Nederlandse woningen zijn in componenten te verdelen, die herhaalbaar voorkomen. Iedere component komt maar in een beperkt aantal vormen voor. Als je inzoomt op de gevel, gaat het om zeven soorten gevels. Dat geldt ook voor de daken, en zelfs voor de indeling van de woning. Als je dat weet, kun je daar op sturen. Het is dus mogelijk is om de componenten in één keer te ontwikkelen.”
Maar ook is het mogelijk dat een individuele huiseigenaar zijn huis kan renoveren, zonder dat zijn buurman moet meedoen. “We hebben dat ook uitgetest: we hebben sinds vorig jaar 50 verschillende woningen op deze manier gerenoveerd, dus met losse componenten. Bij de één is het dak aangepakt; bij de ander de gevel; bij weer een ander is stevig verduurzaamd met zonnepanelen. Dan zijn de kosten te behappen: € 10.000 tot € 15.000 per component.”
De technische opgave is daarom niet de allergrootste moeilijkheid; veel lastiger is het om particulieren te verleiden tot deze duurzame keuze, stelt Van Nunen. “De bouwsector moet daarom niet meer vraaggestuurd werken, maar aanbodgericht. Dus naar de klant toe met: ‘we hebben je iets te bieden’. Het gekke is dat een particulier een nieuw kozijn, een nieuwe keuken of badkamer zo kan kopen, maar waar kan hij terecht voor een nieuwe gevel, dak of aanbouw? Het zou makkelijker zijn als je de IKEA binnenloopt en dan zo’n aanbod zou kunnen krijgen.”

Woningcorporaties

In de renovatieopgave is ook een belangrijke rol weggelegd voor woningcorporaties. Van Nunen ziet wel dat de aanpak die veel corporaties bij renovaties voor ogen hebben, lang niet altijd de meest efficiënte is. “Wat je nu veel ziet is dat woningcorporaties de renovatie bij één partij neerleggen, meestal een consortium van partijen. Die op hun beurt adviseurs zoals architecten, inhuurt voor onderdelen. De vraag daarbij is of hiermee het juiste antwoord aan de opdrachtgever wordt gegeven.”
Overigens is er de laatste vijf jaar wel veel meer progressie gemaakt in de vorm van ketensamenwerking. Maar Van Nunen is daar nog wel kritisch op, want volgens hem is ketensamenwerking meer oplossing geworden voor iets efficiënter werken, maar niet om het integraler aan te pakken. “Eigenlijk is die keten niet meer dan een beetje verbreed, in plaats van dat het zich uitstrekt over de hele bouwkolom. Als je er niet voor zorgt dat het stokje goed wordt doorgegeven, of dat de achterste in de keten aan de voorkant inbreng kan hebben, dan heeft die hele ketensamenwerking veel minder zin.” Wat wel zin heeft is de juiste partijen op het juiste moment in het bouwteam inzetten. “Dat klinkt best lastig, en dat is het ook, vandaar dat we door ervaring wijzer moeten worden.”

Bewonerscommunicatie

Over bewonerscommunicatie is Van Nunen erg duidelijk. “Natuurlijk moet je renovaties uitvoeren in nauwe samenwerking met de bewoners. Maar het succes is om dat volgens de weg van de verleiding te doen. Dus niet van boven af op leggen, maar te zorgen dat de bewoner zegt: ‘Mag ik dat ook? Dan zorg ik wel dat ik thuis ben’. Dan voer je dus een heel ander gesprek.”


‘Van wijk tot kast’

BouwhulpGroep is advies- én architectenbureau, een opmerkelijk mix in de bouwkolom, weet Van Nunen. “Meestal zijn dat twee aparte disciplines, maar we merken dat juist deze integrale benadering voor veel voordelen zorgt. Bijvoorbeeld omdat we begeleiding kunnen verzorgen – zoals wij het noemen – van ‘wijk tot kast’. En we doen dat al 40 jaar, dus we waren er qua integrale aanpak al vroeg bij.” Kennisdeling heeft ook altijd een belangrijke rol ingenomen. Vandaar ook mijn functie aan Hogeschool Rotterdam.