Richtlijn Steigers in Arbocatalogus bouw en industrie

De Richtlijn Steigers viert dit jaar haar tien-jarige bestaan. Een richtlijn die in korte tijd een vaste waarde is geworden voor de bouw, offshore, industrie en tal van andere sectoren. De volgende stap wordt binnenkort gezet. Dan wordt de richtlijn opgenomen in de Arbocatalogus bouw en industrie.

Voor de feitelijke start van de Richtlijn Steigers moeten we terug naar de jaren negentig van de vorige eeuw, toen de basis werd gelegd met de Richtlijn Pijpen en Koppelingen (RPK). Ruim tien jaar later werd besloten de richtlijn breder op te pakken en er een coproductie van te maken met de Kontaktgroep Materieel (Komat) van Bouwend Nederland. Onder voorzitterschap van Hans van Leeuwen (VSB) en Peter Rijnbeek (Bouwend Nederland) zag de richtlijn in 2008 het licht. Toenmalig staatssecretaris van Sociale Zaken, de heer Aboutaleb, nam in Den Haag het eerste exemplaar in ontvangst. Nog geen jaar later werd de Richtlijn Steigers genomineerd voor de Nederlandse Bouwprijs.

Breed gedragen

Aan de totstandkoming van de Richtlijn Steigers is door een groot aantal partijen bijgedragen. Inspectie SZW (voorheen de Arbeidsinspectie), universiteiten, TNO, ministeries, Stubeco, Aboma en Arbouw (nu: Volandis) droegen alle bij. Later sloten ook de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI), de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie (VNPI), de energiesector en de offshore zich bij het richtlijninitiatief aan. Dankzij ieders bijdrage kon een richtlijn ontstaan die breed in zowel de bouw als de industrie wordt gedragen. Dat verklaart ook waarom zoveel instanties én bedrijven de afgelopen jaren de richtlijn hebben omarmd. Iedereen heeft daarbij hetzelfde doel voor ogen: maximale veiligheid.

Levend document

Uitreiking eerste exemplaar Richtlijn Steigers aan toenmalig staatssecretaris van Sociale Zaken, de heer Aboutaleb.

De Richtlijn Steigers heeft betrekking op alle stalen steigers opgebouwd uit losse onderdelen. De richtlijn is een ‘levend document’ waarvan de inhoud continu wordt aangepast aan de stand der techniek. Zo zijn lezers altijd op de hoogte van de meest recente inzichten en weet iedereen waarmee bij het monteren, gebruiken en demonteren van steigers rekening moet worden gehouden. Als duidelijk bewijs dat het een levend document betreft, vindt tenminste eenmaal per jaar een update plaats. Ook dit jaar is de Richtlijn Steigers weer geüpdatet.

Naast een kleine redactionele aanpassing in paragraaf 5.1.4 (schouderbescherming) is dit jaar met name paragraaf 2.2. over ‘Configuraties en moeilijkheidsgraden van steigers’ aangepast.  Deze paragraaf heeft een belangrijke relatie met hoofdstuk 7 over de scholingsstructuur voor de steigerbouw. In de vernieuwde paragraaf 2.2. is de samenhang tussen beide verder verduidelijkt. Er is overzichtelijk weergegeven welke fases een steigerconfiguratie doorloopt voordat deze in gebruik kan worden genomen en welke functies bevoegd zijn om de verschillende fases te kunnen uitvoeren en verantwoorden.

Scholingsstructuur

De scholingsstructuur is een belangrijk bestanddeel van de Richtlijn Steigers. Met de introductie hiervan is de verdergaande upgrading van het vakgebied een feit. Alle functies in de steigerbouw zijn in de Richtlijn Steigers omschreven en de bevoegdheden vastgelegd. Met de aangesloten gespecialiseerde montagebedrijven en uitzendorganisaties is fors geïnvesteerd in scholing en certificering en diplomering van het steigerpersoneel. Dat wordt bewezen door het grote aantal geregistreerde personeelsleden in de steigerbouw: onlangs werd de 9.000e registratie genoteerd. De registratie vindt centraal plaats in het Centraal Diploma Register (VCA). Zeven examenbureaus zijn dagelijks betrokken bij de certificering terwijl zes erkende opleiders gespecialiseerde scholing verzorgen.

Al snel sloot ook de industrie, (petro)chemische industrie en energiesector zich bij het richtlijninitiatief aan.

Ook (bouw)bedrijven, aannemers en anderen die dagelijks ‘even een steiger monteren’ moeten zorgen dat de betrokken medewerkers zijn ingeschreven in het Centraal Diploma Register. Hoe eenvoudiger de constructies men monteert, hoe eenvoudiger de opleiding. Hoe meer ervaring men heeft, hoe eenvoudiger de opleiding. Maar in alle gevallen moet er een examen zijn afgenomen dat leidt tot een persoonscertificaat.

Complete informatiebron

De scholingsstructuur is een onderwerp dat momenteel breed in de belangstelling staat. De richtlijn omvat echter aanzienlijk meer dan dat. In de Richtlijn Steigers komen alle aspecten van het monteren, gebruiken en demonteren van steigers aan de orde. Zo behandelt de richtlijn onder meer veiligheids- en gezondheidsrisico’s en verantwoordelijkheden. Daarnaast wordt in detail ingegaan op het ontwerp van steigers, steigertypes, -toepassingen en -onderdelen, configuraties en moeilijkheidscategorieën, complexe steigers, statische berekening en tekeningen.

Verder wordt stilgestaan bij de werkvoorbereiding, waarbij het belasten van steigervloeren, de ondergrond, verankeringen, de omgeving, opslag en transport en hoeveelheidsbepaling de revue passeren. De uitvoering van de steiger met steigervloeren, diagonalen, leuningen, dakrandbeveiliging, ladders en trappen en het afdichten en bekleden van de steiger , vangvoorzieningen, bouwliften, afstanden tot gevels en objecten en de aarding van de steiger komen in een apart hoofdstuk aan de orde. Ook wordt veel aandacht besteed aan de opbouw, oplevering en inspectie en wordt uitgebreid stilgestaan bij het gebruik van de steiger. De richtlijn wordt gecompleteerd met een overzicht van termen en definities alsmede van voorschriften, normen en literatuur.

Daarmee strekt de richtlijn zich uit van het ontwerp, met teken- en rekenregels, via de bouw door steigermonteurs, tot het gebruik en de demontage. De richtlijn behandelt dan ook de gehele levenscyclus van de steiger. Een aantal aspecten daarvan wordt hierna nog eens toegelicht.

Wie mag wel en wie mag niet steigers monteren: het Centraal Diploma Register maakt het in één oogopslag duidelijk

Ontwerp van de steiger

Op het moment dat er behoefte is aan een werkplek op hoogte moet rekening gehouden worden met de Richtlijn Steigers. Deze verlangt een inventarisatie van gebruikers en hun gebruikseisen. Er moet dan ook een programma van eisen  worden opgesteld waarbij rekening wordt gehouden met het feit dat de steiger door meerdere bedrijven wordt gebruikt. Deze input is van belang voor het steigermontagebedrijf dat op basis hiervan de steiger berekent en tekent.  Door vooraf zoveel mogelijk rekening te houden met uiteenlopende eisen van verschillende gebruikers, wordt verbouwen en aanpassen tijdens de gebruiksfase zo veel mogelijk voorkomen of vindt deze gepland plaats.

Soorten en gebruik van steigers

Van alle steigers moeten tekening en berekening aanwezig zijn. Er wordt onderscheid gemaakt tussen standaard configuraties en andere configuraties. Het is van belang om te weten dat niet alle configuraties door iedereen zomaar gebouwd mogen worden. Daar ligt ook de link naar de eerder genoemde scholingsstructuur.

Na het ontwerpen, wordt de steiger gebouwd door gecertificeerde of gediplomeerde steigermonteurs. Vervolgens wordt de steiger overgedragen aan de ‘opdrachtgever’ van de steiger. Dit wordt gedaan door een 1ste monteur bij standaardconfiguraties en door een voorman bij alle andere configuraties. Bij de overdracht wordt beoordeeld of de steigerconfiguratie is zoals deze is berekend en uitgetekend. Het best laat de opdrachtgever of gebruiker zich bij de overdracht vergezellen door een inspecteur/toezichthouder, deze is ingevoerd in de Richtlijn Steigers. Tijdens het gebruik moet door een inspecteur regelmatig de kwaliteit van de steiger beoordeeld worden. Doel is dat de steiger in alle opzichten identiek blijft aan de steiger die is ontworpen en dus veilig te gebruiken.

Richtlijn Steigers is als digitale richtlijn te vinden op www.richtlijnsteigers.nl.

Website of printversie

In eerste instantie werd de Richtlijn Steigers uitgegeven als gedrukt handboek en website in abonnementsvorm. Dat bleek echter een belemmering voor opname van de richtlijn in arbocatalogi. Daarom besloten VSB en Bouwend Nederland in 2016 de richtlijn voor iedereen gratis toegankelijk te maken. Sindsdien is de Richtlijn Steigers als digitale richtlijn te vinden op www.richtlijnsteigers.nl. Hier kunnen eventueel nog wel printexemplaren van de richtlijn worden besteld.