Van 3 hoogbouwflats naar 125 hoogwaardige woningen

Artikel delen

Drie hoogbouwflats in Kerkrade-Oost worden op duurzame wijze getransformeerd tot circa 125 nieuwe woningen die klaar zijn voor de toekomst. Het project, Superlocal geheten, won op Bouwbeurs 2019 de Nederlandse Bouwprijs 2019 in de categorie bouwmaterialen &- systemen.

Op de projectlocatie in Bleijerheide (Kerkrade-Oost) stonden tot voor kort vier hoogbouwflats met in totaal 400 woningen.

Op de projectlocatie in Bleijerheide (Kerkrade-Oost) stonden tot voor kort vier hoogbouwflats met in totaal 400 woningen. De flats van woningcorporatie HEEMwonen voldeden niet meer aan de huidige woonwensen. In verband met de bevolkingskrimp werd in 2012 één flat gesloopt. Woningcorporatie HEEMwonen constateerde dat sloop niet alleen de tastbare waarde, zoals het gebouw zelf wegneemt. Ook onzichtbare waarden, zoals sociale structuren onder de bewoners en het gedachtegoed gaan verloren. Bovendien verdwijnt als gevolg van de sloop een grote hoeveelheid goedkope huurwoningen. Hier blijkt nu, in tegenstelling tot een aantal jaren geleden, weer meer vraag naar te zijn.

Dat leverde het idee om bij de bouw van de nieuwe woningen alleen materiaal te gebruiken van de bestaande flats. Waardevolle materialen, kwaliteiten en waarden blijven in het projectgebied en worden indien mogelijk gerecycled.

Een deel van het betonnen casco van een appartement op de tiende verdieping is in drie elementen gezaagd, opgesplitst en er uit gehesen.

Expogebouw

In juni 2017 is gestart met de duurzame sloop en ‘demontage’ van de hoogbouwflat aan de Ursulastraat. De materialen die bij de sloop vrijkomen vormen de basis van het expogebouw. Voor de realisatie van het expopaviljoen is een deel van het betonnen casco van een appartement op de tiende verdieping in drie elementen gezaagd, opgesplitst en uitgehesen. Ieder element had een gewicht van circa 40 ton en is met behulp van een 52-meter hoge kraan op een trailer gehesen en vervoerd naar de juiste bestemming binnen het projectgebied.

Het er uit gehesen deel doet nu dienst als Expogebouw. Dit gebouw moet fungeren als pilot voor 25 andere grondgebonden woningen die op deze manier worden hergebruikt.

Vrijwel alles hergebruikt

Het gebouw bestaat zo veel als mogelijk uit hergebruikte materialen. Aluminium buizen, radiatoren, plaatmaterialen, kozijnen, voordeuren, hekwerken, borstweringen en een keukenunit zijn hergebruikt. De bestrating rondom het expogebouw is ook volledig gemaakt van hergebruikte materialen. De originele bestrating en vloerplaten uit de woningen van de flat aan de Ursulastraat zijn hiervoor gebruikt, maar ook hergebruikt materiaal van andere locaties is hier toegepast.
Uiteindelijk zal er een evaluatie plaatsvinden door een externe partij, die de realisatie van het expogebouw door middel van een haalbaarheidsanalyse toetst op de economische, technische en maatschappelijke pijlers. Indien het concept haalbaar blijkt zal HEEMwonen circa 25 grondgebonden woningen in dezelfde gedachtegang ontwikkelen.

Hergebruik op verschillende niveaus

Een van de uitdagingen binnen het SUPERLOCAL-project is om op verschillende korrelgroottes hoogwaardig hergebruik te realiseren. Met korrelgroottes wordt bedoeld in hoeverre materialen hergebruikt worden. De grootste korrel is het behouden van het volledige casco van de flat, de middelste korrel zijn elementen zoals vloer- en wanddelen en in het geval van de kleinste korrel worden de gedolven grondstoffen ingezet om nieuwe materialen te produceren. Sloopbedrijf Dusseldorp kwam met het vooruitstrevende idee om een gedeelte van een woning compleet uit een flat te hijsen. Deze vorm van hergebruik valt onder de middelste korrel. Alle betrokken partijen zijn vroegtijdig in het proces betrokken en hebben nauw samengewerkt om het idee uit te werken tot een uitvoerbaar concept.


 

Superlocal

In plaats van ‘snel, meer en globaal’ wordt in het SUPERLOCAL-project juist ingezet op ‘rustig, minder en lokaal’, oftewel: slow-less-local. Met ‘slow’ wordt bedoeld een gebiedsontwikkeling, waarbij we de tijd nemen om zorgvuldig na te denken over de toekomst van het gebied. ‘Less’ verwijst naar de bevolkingskrimp in de regio Parkstad, waardoor minder woningen nodig zijn. De nieuwe woningen moeten van hoge kwaliteit zijn, denk bijvoorbeeld aan levensloopbestendigheid. Tot slot staat ‘local’ voor de impuls die het project aan de wijk moet geven. Door zoveel mogelijk met lokale partijen samen te werken wordt de lokale economie versterkt.


Genomineerd Bouwprijs 2019

Superlocal is genomineerd voor de Bouwprijs 2019 in de categorie Bouwmaterialen en -systemen. Naast deze zijn er nog drie categorieën: Gebouwen, Civiele kunstwerken en Talent met toekomst. De Nederlandse Bouwprijs wordt al sinds 1991 elke twee jaar uitgereikt. De jury – onder voorzitterschap van prof. dr. Louise E.M. Vet – legde zeventig inzendingen langs de meetlat van People, Planet en Profit. Daarnaast moesten de inzendingen grensverleggend, innovatief en verrassend zijn. Circulair en/of biobased bouwen blijkt bij veel inzendingen een belangrijke rol te spelen.
Superlocal is de enige genomineerde met een renovatie/transformatiedoel. “Bij dit project is sprake van een uitzonderlijk hoge mate van hergebruik: een modulair systeem van een niet modulaire gedachte”, aldus het jurycommentaar. De jury prijst het experiment, maar merkt tegelijk op dat de opschaalbaarheid lastig is. “Hier is sprake van meer dan alleen bouwmaterialen hergebruiken. De sociale aspecten, de innovatieve samenwerking, de gedeelde verantwoordelijkheden en de klankbordgroep is indrukwekkend te noemen en daarmee een sprekend voorbeeld voor de sector dat navolging verdient!”
Samenwerkende partijen zijn: Gemeente Kerkrade, IBA Parkstad, Bouwbedrijf Jongen, Dusseldorp infra, sloop en milieutechniek, Waterschapsbedrijf Limburg, Waterleidingsmaatschappij Limburg, Zuyd Hogeschool, Gemeente Landgraaf, Gemeente Brunssum, VERAS en Stadsregio parkstad Limburg.
De Bouwprijs 2019 wordt tijdens de vakbeurs uitgereikt.