Duurzame lekkage

Duurzaam bouwen is al lange tijd een ‘hot’ item, onder meer in de woningbouw. Dit heeft zijn mooie kanten omdat dit leidt tot innovatie van producten en hun toepassingen. Een minder mooie kant is dat het regelmatig voorkomt in ons werk dat een nieuw product niet op juiste wijze wordt verwerkt. Hierdoor worden er allerlei minder duurzame oplossingen gevonden met soms vervelende gevolgen als aanhoudende lekkages.

Tekst: ing. S. den Ouden
Bureau voor Bouwpathologie BB
www.bouwpathologie.nl
 

Lekkagesporen binnen.

Oorspronkelijke loodaansluiting 01.

Oorspronkelijke loodaansluiting 02.

Oorspronkelijke loodaansluiting 03.

Probleem

Aan de rand van een ‘dorp’ moet een uitbreidingswijk komen met energiezuinige woningen. De woningen krijgen zonneboilers met een flinke collector op het dak en vooral veel isolatie in daken, muren en vloeren. Het lessenaarsdak wordt georiënteerd op de zon voor een optimale opbrengst van de collector. De collectoren die aanvankelijk werden toegepast waren niet erg fraai, doordat deze bovenop de dakpannen werden geïnstalleerd. Echter, daar kwam verandering in. Er was een collector beschikbaar die in de pannenbedekking opgenomen kon worden, zodat deze minder boven de pannenlijn uitstak. De aansluiting van de collector op de pannenbedekking verdiende volgens de fabrikant wel aandacht. Net na oplevering traden er lekkages op die werden hersteld door de aannemer. Op meerdere woningen bleven de lekkages echter terugkeren, waarop de aannemer steeds opnieuw terugkwam om het te plakken. Na ruim tien jaar waren de bewoners daar wel klaar mee. Dat leidde tot een onderzoek en een omvangrijk herstel.
 

Tussentijds herstelde aansluiting 01.

Tussentijds herstelde aansluiting 02.

Tussentijds herstelde aansluiting 03.

Onderzoek

Bij onderzoek ter plaatse blijkt lekkage zich vooral voor te doen aan de dakvoet van het lessenaarsdak, ter plaatse van de goot. De lekkages bevinden zich vrijwel uitsluitend ter hoogte van de zonnecollectoren in het dak. De lekkages doen zich volgens de bewoners alleen voor in combinatie met regen. Regen gecombineerd met een sterke wind zorgt vrijwel altijd voor lekkages. Navraag onder meerdere bewoners uit de wijk levert veel herkenning op in het lekkagebeeld. Hierbij zijn er ook enkele woningen waarvan de bewoners aangeven nog nooit lekkage te hebben gehad; een zeer kleine minderheid.
Wanneer het dak aan een nader onderzoek wordt onderworpen blijkt dat water dat onder de pannen, over de waterkerende folie aan de buitenzijde van de dakelementen loopt, achter de goot terechtkomt. De goot ligt op de buitengevel van de woning, waardoor dit water op de bouwmuur stroomt. Door het ontbreken van een gesloten, doorgaande waterkering onder de goot loopt het water langs de binnenzijde van het binnenspouwblad de woning in. Echter, doorgaans is een pannenbedekking redelijk waterkerend en levert dit niet de lekkages op als door de bewoners gemeld en tijdens het onderzoek zichtbaar zijn geweest.
Ter hoogte van de lekkages ligt hoger in het dakvlak de zonnecollector. Deze blijkt te zijn voorzien van randen waarop op verschillende manieren een waterkering is verkleefd of een waterkering onder is geschoven. Op veel plaatsen is hieraan herstelwerk zichtbaar. Herstel in de vorm van over de oude randen en loodstroken heen geplakte stroken van EPDM, dakbedekking of loodvervanger, al dan niet voorzien van vele soorten kitwerk. Vrijwel alle varianten van waterkering vertonen wel ergens openingen door veroudering of door onthechting vanwege onjuiste toepassing van de materialen.
De aangebrachte stroken zijn ingewerkt in de pannenbedekking en zijn niet voorzien van een opstand vanwege de hoogteligging in het pannendak. Op vele plaatsen zijn over de dakelementen lekkagesporen zichtbaar. Ook ter hoogte van de in het dak aangebrachte ‘schoorsteen’ blijkt een dergelijke aansluiting te zijn gemaakt en blijkt in de woningen lekkage op te treden.
 

Bestaande waterkering schoorsteen.

Conclusie

Gebleken is dat de zonnecollectoren onvoldoende waterkerend op de pannenbedekking aansluiten door het gebruik van de verkeerde materialen. De oorspronkelijk onder de collector aangebrachte loodslabbe ligt te laag, waardoor water onder de collector terechtkomt op de waterkerende folie. Dit is mede ontstaan door de lage plaatsing van de collectoren in het dakvlak in combinatie met de dakhelling en de beperkte voorzieningen voor het aansluiten van een waterkering op de collectoren.

Herstel

Voor vele bewoners is de bijdrage van de collectoren aan energiebesparing een teleurstelling gebleken naast de terugkerende en aanhoudende lekkages. Veel van de bewoners hebben tijdens het herstel besloten de collectoren te laten verwijderen en over te gaan op PV panelen met een andere vorm van warmteopwekking voor warmwater en CV. Jammer in het kader van duurzaamheid.
Herstel heeft bestaan uit het verwijderen van de pannenbedekking, het aanbrengen van een geheel nieuwe waterkerende laag en het terugbrengen van de latten en pannenbedekking. De schoorsteen is opnieuw voorzien van een verkleefde waterkering, maar dan op de binnenmantel.