Bouwen met keramische binnenmuurelementen

In Ruinen is daarmee recentelijk het casco, inclusief binnenwanden, van een huisartsenpraktijk gerealiseerd. Dit is één van de eerste projecten in de utiliteitsbouw waar dit snelbouwsysteem is toegepast.

Niels van Dijk van het gelijknamige bouwbedrijf: “Als aannemer is het steeds belangrijker om innovatief bezig te zijn en op deze manier je concurrentiepositie te verbeteren. Dat dwingt je te zoeken naar een bouwsysteem dat sneller en arbeidsvriendelijker is dan de traditionele metsel- en lijmsystemen.”

De keramische binnenmuursteen heeft in binnen- en buitenland al lange tijd haar kwaliteiten bewezen. De stenen zijn geperforeerd, waardoor ze dertig procent lichter zijn dan traditionele vergelijkbare producten. Deze perforaties zorgen voor een goede thermische isolatie. Verder zorgt de poriënstructuur voor een gunstiger evenwicht van het vochtgehalte dan andere bouwmaterialen. Dit vochtregulerende gedrag resulteert in een aangenaam binnenklimaat. De keramische binnenmuursteen is verder geliefd, doordat deze bij een juiste detaillering en verwerking krimp- en scheurvrij is.

Ondanks deze goede eigenschappen is de bekende “bruinrode” keramische binnenmuursteen in andere landen populairder dan in ons eigen land. Niels van Dijk, directeur van het al 120 jaar oude familiebedrijf Bouwbedrijf Van Dijk bv in Vledder bouwt vanwege de genoemde positieve eigenschappen graag met keramische binnenmuursteen: “Maar de tijdsdruk op de projecten wordt steeds groter. Daarnaast is het steeds lastiger om aan voldoende vakmensen te komen en worden goede arbeidsomstandigheden ook steeds belangrijker. Dat dwingt je te zoeken naar een bouwsysteem dat sneller en arbeidsvriendelijker is dan de traditionele metsel- en lijmsystemen. Toen het bestek voor de nieuwe Huisartsenpraktijk Ruinen het gebruik van de keramische lijmblokken van Wienerberger voorschreef ben ik bij De Drentse Bouwmaterialenhandel Concordia BV in Meppel gaan informeren of ze geen elementen hadden, net zoals bij kalkzandsteen. Tot mijn verbazing bleek men half verdiepingshoge binnenmuurelementen te kunnen leveren. Na enig rekenwerk kwam ik bij dit project toch aanmerkelijk goedkoper uit dan bij gebruik van de traditionele keramische lijmblokken. De architect ging met de keuze accoord en na overleg met Wienerberger hebben we besloten dit systeem toe te gaan passen.”

Binnenmuurelementen

De PWS binnenmuurelementen zijn maximaal acht vierkante meter groot (maximaal 800 kg) en hebben een maximale hoogte van 1,50 meter. De bij de huisartsenpraktijk toegepaste dikten zijn 100, 120, 140 en 200 mm. De elementen bestaan uit fabrieksmatig verlijmde Porotherm blokken en worden op maat geleverd. Op de pallets staan de elementen al in de juiste positie en in de juiste volgorde. De bijgeleverde wanduitslagen geven aan waar de genummerde elementen geplaatst moeten worden. De elementen zijn voorzien van transportwapening, hijsgaten en worden geleverd met hijsbanden. De binnenmuurelementen zijn leverbaar in twee metselwerkdruksterkten: 6,5 N/mm2 (PWS 15) en 8 N/mm2 (PWS 20).

Van Dijk vertelt hoe de uitvoering verliep: “Voordat de elementen arriveerden heeft onze timmerman met onze Robotic Total Station alle wanden op de betonnen vloeren gemarkeerd. Je hoeft dus geen profielen te stellen! Tevens zijn stelblokjes geplaatst en is voor de plaatsing van de elementen krimparme stelspecie aangebracht. De elementen zijn op de bouwplaats met een mobiele torenkraan getransporteerd. Na het plaatsen zijn de elementen tijdelijk gefixeerd met stalen schoren. Die konden na het plaatsen van de verdiepingsvloeren alweer worden verwijderd. De elementen zijn trouwens geleverd met oplegvilt, waarop de verdiepingsvloeren worden gelegd. Voordeel is verder dat ook de betonnen lateien voor de raam- en deuropeningen door Wienerberger zijn meegeleverd, evenals keramische penanten. In zes dagen stond de hele begane grond.”

De elementen worden onderling gekoppeld met behulp van een tand- en groefsysteem. Aan één zijde van de elementen is de tand fabrieksmatig weggeslepen. Hierdoor resteert een doorgaande groef bij de aansluiting. Tevens steken er per steenlaag verbindingshaken uit. Nadat de aansluitnaad aan beide zijden is gedicht met pur-schuim wordt de groef volgegoten met gietmortel. De eerste laag wordt eerst gesteld. Pas daarna volgt plaatsing van de tweede laag, die met speciale lijmmortel wordt verlijmd op de eerste laag.

De elementen die grenzen aan binnendeuropeningen zijn op verzoek van Van Dijk fabrieksmatig voorzien van houten latten in de sponningen aan de dagkant: “Hierdoor kunnen de houten binnenkozijnen eenvoudig worden gesteld en gemonteerd. Eventueel zijn de elementen ook leverbaar met spouwankers, maar bij de huisartsenpost bestaat de buitengevel uit houten delen op een stijl en regelwerk. Tussen die stijl- en regelwerk is de isolatie aangebracht. Vermeldenswaard is verder dat het dak is voorzien van een sedumbedekking op PVC dakbanen.”

Ervaringen

Van Dijk is tevreden over zijn eerste ervaringen met de PWS binnenmuurelementen: “Het is een goed en snel bouwsysteem, waarmee je minder kans hebt op fouten. Een goede werkvoorbereiding is uiteraard wel belangrijk, omdat het systeem kant-en-klaar op de bouwplaats aankomt. We hebben er voor gekozen om de elementen te stellen met een mobiele torenkraan, in plaats van een tientonmeterkraan. Een mobiele torenkraan is wel iets duurder, maar het voordeel is dat je niet tegen de tilgrens aanloopt wanneer je de elementen naar de uiterste hoeken van de bouwplaats moet hijsen. Bovendien kun je dan kiezen voor elementen met een maximale grootte, waardoor je sneller kan werken. Je moet de grootte van de elementen dan ook nooit afstemmen op de kraan, maar de kraan op de elementen.”

Van Dijk heeft er voor gekozen om de wanden te laten stellen door timmerlieden en niet door metselaars: “Metselaars zijn vaak minder ontvankelijk voor zo”n nieuw systeem en timmerlieden werken nauwkeuriger, doordat ze gewend zijn veel stelwerk te verrichten. Die keuze heeft op dit project goed uitgepakt. We hebben met drie man de wanden gesteld.”

We lopen met de aannemer door het casco en hij toont zich tevreden. Wel merkt hij op dat de wanden minder vlak zijn dan bij kalkzandsteen: “Je kunt niet volstaan met een filmlaag, maar er zal een stuclaag op moeten komen. Nou zijn wij dat al gewend, omdat we al langer werken met keramische lijmstenen, maar het is wel iets om rekening mee te houden. Overigens wil de opdrachtgever de voorkant van de plinten gelijk met de voorzijde van het stukadoorswerk hebben, dus moeten we toch al naar een stuclaag van 14 mm om de plinten daarin weg te werken. Groot voordeel is verder dat de wanden niet krimpen of scheuren en dat het materiaal goed ademt. Dat zorgt voor een gezond binnenklimaat. We zullen dit bouwsysteem in de toekomst zeker vaker overwegen.”

Nieuwe huisartsenpraktijk voor Ruinen

De huidige huisartsenpraktijk in Ruinen biedt plaats aan meerdere huisartsen en een apotheek. Door een gebrek aan ruimte en efficiency is besloten tot nieuwbouw naast het bestaande pand. De nieuwe huisartsenpost is ontworpen door De Leeuw Van Zanten/ Architecten uit Meppel, in samenwerking met Van der Salm Bouwbureau. Het gebouw beschikt over vier spreekkamers, twee behandelruimtes, een operatiekamer, een laboratorium en een apotheek. Het gebouw is grotendeels éénlaags, maar boven de centrale hal bevindt zich nog een extra ruimte. Omdat de betonplafonds in het zicht blijven, wordt veel aandacht besteed aan de uitwerking van de installaties, zoals de verlichting en de mechanische ventilatie. De bouw is gestart eind maart 2010 en de oplevering is voorzien voor eind november 2010.

De elementen die grenzen aan binnendeuropeningen zijn fabrieksmatig voorzien van houten latten in de sponningen aan de dagkant. Hierdoor kunnen de houten binnenkozijnen eenvoudig worden gesteld en gemonteerd.