Traditioneel landhuis met moderne materialen

15 maart om 00:00 door BouwTotaal

Tekst: Carla Debets Bouwtekst; foto”s: Harmonische Architectuur, Voorstonden.

Aanvankelijk dacht Architectenbureau Harmonische Architectuur de woning nog op een traditionele manier op te bouwen: o.a. met kalkzandsteen en schilvloeren. Redelijk laat in het voorbereidingsproces besloot projectcoÃ¶rdinator Johan Zweekhorst, in nauw overleg met de opdrachtgever, om met dit bouwproject een extra uitdaging aan te gaan: In plaats van een casco in kalkzandsteen werd gekozen het casco compleet in cellenbeton uit te voeren. Dat bleek ook nog eens een snelle bouwwijze te zijn. Aansluitend bij die snellere bouw besloten zij nog meer bouwdelen in prefab uit te voeren. Dit resulteerde in een woning die in drie weken tijd wind- en waterdicht was, vanaf de begane grondvloer tot onder de kap.

Ontwerp

Op het terrein stond een oude boerderij en het oorspronkelijke plan was dan ook een grondige verbouwing van deze boerderij. Toen dat allemaal niet tot het gewenste vloeroppervlak leidde, besloten de opdrachtgever en het architectenbureau om een compleet nieuw ontwerp te maken. Belangrijkste uitgangspunten daarbij waren een kelder (voor sauna, fitnessruimte en wijnkelder) onder de complete woning, een woonkamer en keuken Ã©n grote eetkeuken op de begane grond, twee slaapkamers met badkamers op de eerste verdieping en een soort “stilteruimte” op de zolder, onder de kap. Daarnaast moest er nog een aparte werkruimte komen, maar wel verbonden met de woning, Ã©n wenste de opdrachtgever nog een grote paardenstal op het terrein. De woning heeft ” bovengronds ” een inhoud van circa 1000 m3.

Uitdaging

Alvorens definitief te kiezen voor het casco van cellenbeton, moest het architectenbureau eerst de opdrachtgever overtuigen. Die dacht dat het lichtere materiaal ” 600 kg/m3 ten opzichte van 1750 kg/m3 voor kalkzandsteen ” hem niet zo”n “geborgen gevoel” zou kunnen geven, dat het bijvoorbeeld niet zo massief zou klinken als hij op de muren tikte.

ProjectcoÃ¶rdinator Zweekhort organiseerde samen met de opdrachtgever en aannemer een bezoek aan de cellenbetonfabriek van Xella in Meppel: “Daaruit bleek vooral dat als je de cellenbeton op de juiste manier toepast, een optimale kwaliteit bereikbaar is. En op de juiste manier toepassen betekent dat we hier moesten kiezen voor een zwaardere kwaliteit, in dit geval voor Ytong in gewichtsklasse G5/800 in plaats van de meer gebruikelijke G4/600-klasse. Deze zwaardere kwaliteit zorgt voor extra geluids- en warmte-isolatie. Ook alle overige vragen werden in Meppel beantwoord en het gevolg was dat alle partijen enthousiast waren.”

Compleet casco

Het casco van Ytong cellenbeton bestaat uit verdiepingshoge (2,85 m) wandpanelen en vloerpanelen, die variÃ«ren in lengte van 2,4 m tot 5,2 m. Voor de dragende wanden zijn 200 mm dikke panelen toegepast en de binnenspouwbladen zijn 150 mm dik. Alle overige wanden zijn 100 mm dik. Voor de vloeren ” zowel voor de begane grondvloer (boven de kelder) als voor de verdiepingsvloeren – zijn 300 mm dikke vloerpanelen toegepast. Deze dikte ” die groter is in vergelijking met beton ” was nodig voor zowel de grootte van de overspanning (circa 5 m), als voor de gewenste geluidsisolatie. MÃ©t een dekvloer van 100 mm waarin de vloerverwarming is opgenomen, betekent dit een totale vloerdikte van 400 mm.

Voordeel van het complete casco in cellenbeton ” dus zowel wanden als vloeren ” is dat dit leidt tot een zeer goede klimaatbeheersing. Qua vocht en temperatuur gedraagt het complete casco zich gelijkmatig; alle materialen hebben immers dezelfde uitzettingscoÃ«fficiÃ«nt en dezelfde vochthuishouding. Het warmte-accumulerend vermogen is zodanig dat het materiaal slechts langzaam warmte opneemt en ook langzaam weer afstaat. Dat betekent dat als het buiten warm is, de warmte slechts langzaam naar binnen doordringt en ” andersom ” als het koud is, de warmte ook slechts langzaam wordt afgestaan. Ofwel: piekbelastingen worden vermeden.

Bij de bouw van de woning is gewerkt met standaardproducten, er zijn geen specifieke producten voor de woning ontworpen. Xella ” als leverancier van de cellenbeton ” probeert wel afnemers zoveel mogelijk te overtuigen om ook met standaardmaten (modulair systeem op 150 mm) te werken. Waar noodzakelijk of gewenst bleken paspanelen echter altijd mogelijk.

Alleen de vloervelden in de hal leverden in cellenbeton “problemen” op door de trapsparingen en aansluitende grote ronde vides. Daarom werd besloten deze vloerdelen uit te voeren met een schilvloer en ter plaats gestort beton.

Aan de voorbereiding en uitwerking van de tekeningen had projectcoÃ¶rdinator Zweekhorst zijn handen vol, vooral wat betreft het steeds weer controleren van de maatvoeringen. Dit resulteerde echter wel in bijvoorbeeld wandpanelen die exact op maat op het werk aankwamen, genummerd en wel, die op de waterpas gestelde kim geplaatst werden en verlijmd. Ondanks dat tijdens deze werkzaamheden de temperatuur soms dichtbij het vriespunt lag, leverde dit geen vertraging op. Voor enkele gevelkozijnen met bijzondere vormen werden de sparingen in de cellenbeton ter plaatse op maat gezaagd.

Prefab in de kelder

De kelder onder de woning is uitgevoerd met Alvon wanden: prefab schillen die als verloren bekisting worden toegepast, waartussen beton wordt gestort. De kelderwanden zijn 350 mm dik.

De keuze voor de Alvon kelderwanden zorgt eveneens voor een snelle uitvoering van de kelder. Daarnaast was de eindkwaliteit belangrijk: door de geringe hoeveelheid aansluitingen (vergeleken met blokkenopbouw bijvoorbeeld) is een grotere waterdichtheid bereikt. Een ter plaatse gestorte kelderbak zou bovendien relatief veel tijd vergen, omdat ook nog eens rekening moet worden gehouden met verhardingstijden, enzovoort.

Kapconstructie en dak

Voor de zolderverdieping is gekozen voor een kapconstructie met stalen kapspanten. ProjectcoÃ¶rdinator Zweekhorst: “Hoewel een houtconstructie in een dergelijk project meer gebruikelijk is, zou dit ” door de grote overspanningen – leiden tot forse afmetingen van de houten onderdelen. Vandaar dat we gekozen hebben voor staal, wat leidde tot slankere profielen. Deze zijn eenvoudiger weg te werken.”

Over de stalen spanten zijn prefab houten dakelementen aangebracht. Vooral de elementen voor de dubbelgekromde daken leverden daarbij belangrijke voordelen qua snelheid op: als deze in het werk waren uitgevoerd, zou dit leiden tot veel pas- en meetwerk. De prefab dakelementen bestaan uit een onderplaat van 11 mm spaanplaat, 195 mm steenwol isolatie en een bovenplaat van 18 mm osb. Aan deze bovenplaat werden namelijk hoge sterkte-eisen gesteld, in verband met het rieten dak wat hierop aangebracht werd. In de rieten kap zijn bovendien nog een aantal ronde dakkapellen opgenomen die eveneens prefab werden aangeleverd.

Gevelkozijnen compleet

Passend bij de traditionele sfeer van de woning ontwierp Harmonische Architectuur kozijnen die werden voorzien van rijke profileringen Door te kiezen voor extra zwaar kozijnhout en creatie om te gaan met “standaard” hang- en sluitwerk kon de villa een authentieke uitstraling krijgen zonder in te leveren op inbraakveiligheid en gebruikscomfort. De kozijnen werden compleet beglaasd en in de grondverf op de bouwplaats aangeleverd. Samen met het casco van cellenbeton en de prefab kapconstructie leidde dit tot een wind- en waterdichte opbouw ” vanaf de begane grondvloer – in slechts drie weken tijd.

Afbouw- en afwerking

Dat het casco met drie weken wind- en waterdicht was ” nÃ©t vÃ³Ã³r de winter ” had tot gevolg dat vanaf dat moment de buiten- en binnenafwerking parallel konden lopen. Zo werd vervolgens aan de buitenzijde het gemetselde buitenspouwblad opgetrokken: in vuilwerksteen die later is gestukadoord en gesaust. Diverse kozijnen in de gevel werden bovendien voorzien van geprefabriceerde luiken. Binnen konden de installaties worden aangebracht ” o.a. vloerverwarming in alle ruimtes, in combinatie met een warmtepomp ” en alle andere afwerkingen.

Tevredenheid

Alle partijen kijken tevreden op het ontwerp- en bouwproces terug. Zweekhorst: “Ondanks de netto hogere bouwkosten en de extra kosten aan energie die wij er als architect in hebben moeten steken. De “winst” zit hem onder meer in de snellere bouw. De cellenbeton wanden leverden bijvoorbeeld ook het voordeel op dat deze door hun vlakheid nauwelijks afgewerkt hoefden te worden. Belangrijk voor ons was ook dat de keuze voor deze bouwwijze niet mocht leiden tot concessies aan de esthetische kwaliteit.”

Ervaring aannemer

Aannemer Kasteel en de Vries had al wel eerder gewerkt met kleinere cellenbetonblokken, maar nog niet eerder met een cascosysteem in dit materiaal. De ervaring is zonder meer positief. Jan de Vries: “Je kunt er snel mee bouwen en het resultaat is een perfect geÃ¯soleerd huis. Ondanks dat we niet eerder in dit systeem hadden gebouwd, zijn we geen problemen op de bouwplaats tegen gekomen, mede dankzij de gedegen voorbereiding van het architectenbureau.”

Zelf als aannemer een dergelijk bouwsysteem voorstellen, is ondenkbaar, volgens De Vries: “Het is toch een relatief duur systeem. En meestal ga je als aannemer op zoek naar goedkopere oplossingen. Tenzij je, zoals hier, een opdrachtgever hebt die kiest voor een duurder systeem en die ook de voordelen ziet van sneller bouwen Ã©n een woning waarin nauwelijks gestookt hoeft te worden.”