Liefde maakt blind

Door: Mr. F.J. Kerkhof Fb
Alfa Accountants en Adviseurs te Wageningen
FKerkhof@alfa-accountants.nl

Enige tijd geleden werd mij gevraagd mee te denken in een, naar al snel bleek, zeer trieste situatie. Vijf jaar eerder had vader de aandelen in zijn Bouw BV overgedragen aan zijn zoon. Jarenlang had vader zich dag en nacht ingezet voor het bedrijf, maar genoeg was genoeg. Eindelijk zou hij gaan genieten van zijn succes. Bovendien leek zijn zoon de logische opvolger. Natuurlijk twijfelde vader wel eens. Vooral omdat zijn zoon zich graag in grote risicovolle bouwprojecten stortte. Tot zover had vader dit, omdat hij uiteindelijk de baas was, kunnen tegengehouden. Na de aandelenoverdracht kon dat niet meer. Het was het begin van het einde.

Zakelijke prijs

Om elke schijn van bevoordeling te voorkomen werd aan een accountant gevraagd de waarde van de aandelen Bouw BV vast te stellen. Deze stelde de waarde vast op € 800.000,-. Een redelijke prijs volgens vader. Ook de zoon stemde er mee in, hoewel hij de aandelen natuurlijk liever voor niets had willen overnemen. Technisch kwam de bedrijfsopvolging tot stand doordat Holding Vader BV de aandelen Bouw BV verkocht aan een door zijn zoon opgerichte besloten vennootschap, Holding Zoon BV. Deze BV bleef de koopsom schuldig.

Tegenvaller

De zoon stortte zich al snel in enkele grote risicovolle projecten. Tegelijkertijd verschijnen in de media de eerste berichten over een naderende crisis. Eerst deed de zoon daar nog lacherig over: problemen in de huizenmarkt in Amerika hebben toch geen invloed op de bouwbranche in Nederland? Inmiddels weet hij wel beter. De crisis kwam daadwerkelijk en het bouwbedrijf kreeg, mede door het beleid van de zoon, de volle laag. Eén van de gevolgen was dat Holding Zoon BV niet meer aan haar betalingsverplichtingen ten opzichte van Holding Vader BV kon voldoen.

Moeilijke keuze

En toen stond vader voor een keuze: moet ik invorderingsmaatregelen nemen of probeer ik het bedrijf (lees: mijn zoon) te helpen? Het eerste zou de zakelijk verstandige keuze zijn geweest, maar vader koos voor zijn zoon. Hierbij speelde een belangrijke rol dat vader “zijn schaapjes wel op het droge had”. Het harde werken had hem een aanzienlijk vermogen opgeleverd. Ook zonder de koopsom voor de aandelen was zijn financiële oudedag dik in orde. Dus vertelde hij zijn zoon dat Holding Zoon BV de koopsom niet meer hoefde te betalen. En om invorderingsmaatregelen van de bank en de crediteuren te voorkomen stelde Holding Vader BV zich ook garant voor de schulden van Bouw BV.

Jammer

Helaas bleek de hulp van vader tevergeefs. Uiteindelijk, na het faillissement van Bouw BV, klopten de bank en de crediteuren bij Holding Vader BV aan. Die kon niet anders dan de schulden van Bouw BV betalen. Maar het werd nog erger. Een jaar later kwam de fiscus bij vader langs. Volgens de fiscus waren de garantstelling en het kwijtschelden van de koopsom op onzakelijk gronden tot stand gekomen. Vader had dit “slechts” gedaan uit liefde voor zijn zoon. Een onafhankelijke derde zou nooit zo gehandeld hebben. Hierdoor mocht Holding Vader BV de betaling uit hoofde van de garantstelling en het niet innen van de koopsom voor de aandelen niet ten laste van haar fiscale resultaat brengen. Bovendien was in zoverre sprake van een belaste winstuitdeling van Holding Vader BV aan vader. Om een lang verhaal kort te maken: uiteindelijk moest vader zelfs het beleggingspand dat hij in privé bezat te gelde maken om de belastingaanslagen te betalen.

Tenslotte

Als buitenstaander kun je je afvragen wat vader hier fout heeft gedaan. Veel vaders zullen (al dan niet tegen beter weten in) hun zoon willen helpen. Maar soms gaat die neiging te ver en maakt liefde blind. Het was beter geweest als vader bij de overdracht, gezien zijn twijfel, voor zichzelf een controlerende stem in Bouw BV had bedongen. Hiermee had hij zijn zoon voor te grote risico”s kunnen behoeden en was het bouwbedrijf beter bestand geweest tegen de crisis. En voor zover het de kwijtschelding en de garantstelling betreft had hij eerst met een fiscalist moeten praten. Die had hem de belangrijke fiscale gevolgen kunnen uitleggen, waarna hij waarschijnlijk voor een andere aanpak had gekozen.