Koplopers

Als u dit leest is de Tour de France editie 2013 weer ten einde. Die levert leuke associaties met het bedrijfsleven op.

Bij het veranderen zie ik vaak dat bedrijven het niet comfortabel vinden om uit de toon te vallen. Innoveren betekent dat je iets anders gaat doen dan al die anderen. Dat voelt niet lekker. Het verkeren in de kudde is fijn. Het kan anders, maar het hoeft niet. Als je vroeger na een examen buiten uitkomsten stond te vergelijken dan voelde het onbehaaglijk als al die anderen een andere uitkomst hadden dan jij had. Je zou zo oversteken als het nog zou mogen. We kennen ook het gevoel als je een vraag krijgt waar een sociaal gewenst antwoord bij hoort. Het vraagt dan moed om je eigen mening te ventileren en het wordt zeer aangenaam als andere gesprekspartners zich aansluiten door te zeggen dat ze het daarmee zeer eens zijn.

Let eens op wielrenners die voor de kudde uitfietsen. De kudde heet peloton en de koplopers zitten in een ontsnapping. Ze zijn aan de middenmoters, het peloton ontsnapt. Daar zijn ze niet altijd gelukkig mee. De echte toppers ruiken hun kansen en fietsen overtuigd door, maar er zijn er altijd die smekend achterom kijken waar het peloton blijft. Die zijn niet gelukkig voorin. In de bergen aan de achterkant afvallen is overigens nog erger. Daar vormt zich dan een sub-pelotonnetje. Een mini-kudde, ook wel ‘de bus’ genoemd. Gedeelde smart is halve smart. Eigenlijk is de koplopers psychologie goed te vertalen naar het veranderingsgedrag van ondernemingen. De echte koplopers geloven in hun eigen visie en hebben ook aantoonbaar betere kansen. De peloton leden innoveren niet en voelen zich veilig, terecht of onterecht. In ieder geval worden ze vaak ontzien.
De bus mag morgen ondanks een tijdoverschrijding toch starten. De overheid vindt dat er in 2020 energieneutraal moet worden gebouwd, maar als het peloton niet klaar is en verzet toont is er een gerede kans dat er uitstel komt. Eigenlijk een slechte zaak, want daarmee straf je koplopers die wel geïnvesteerd hebben om klaar te zijn. Niet de koplopers die vol overtuiging vooruit zijn gesneld. Die profiteren desondanks van de voorsprong. In wielertermen geef je dan een deel van je voorsprong prijs, maar je gaat wel als eerste over de meet.

Herinneren we ons ook niet allemaal dat gelukzalige moment dat je een week na het examen de uitkomsten te horen kreeg en dat je de enige bleek te zijn die het bij het juiste eind had.

Jos Lichtenberg

Jos Lichtenberg is hoogleraar productontwikkeling aan de TU Eindhoven, is voorzitter van Slimbouwen, mede-initiatiefnemer van Inno-Experts. Hij publiceert regelmatig over innovatie in de bouw en is in dat kader actief in diverse nationale commissies en stuurgroepen.