Bouwen met de Vierde Dimensie

De energievraag staat centraal in de maatschappelijke discussie over duurzaamheid. Energie wordt steeds schaarser en daardoor steeds duurder, met als gevolg dat de energierekeningen per huishouding steeds hoger worden. Om in het basiscomfort van wonen te kunnen blijven voorzien, dient dit probleem op korte termijn opgelost te worden.

Tekst: Elma Durmisevic, Expert Slimbouwen®Keurmerk commissie.

Naast het feit dat door het lineaire proces van gebruik van grondstoffen (van uitputting tot stortplaats) er steeds minder materialen aanwezig zijn, richt de energievraag in de bouw zich ook steeds meer op het materiaal. Naarmate de isolatie van gebouwen steeds beter wordt en er meer zonnepanelen op de daken liggen, verschuift het energievraagstuk van operationele energie in gebouwen naar ‘embodied’ energie in materialen. Zo gaat de meeste energie in de verwerking, productie, transport en het onderhoud van materialen zitten.
Om de toekomstige kwaliteit van de bebouwde omgeving, met alle dynamiek van menselijke activiteiten, te kunnen waarborgen en te kunnen upgraden naar een steeds beter comfortniveau, is transformatie van de gebouwde omgeving onontkoombaar. De vraag is hoe en met welke grondstoffen dit in de toekomst zou moeten gebeuren. Het is een feit dat voorraden van materialen steeds beperkter zijn en afvalbergen van gebruikt bouwmateriaal steeds omvangrijker.
Dit geeft aan dat materiaalcrisis net zo veelomvattend zijn als de energiecrisis. Maar wel met een duidelijk verschil: hernieuwbare energie is er al, maar hernieuwbare materialen voor alle producten, wegen en gebouwen zijn er niet.

Vierde dimensie
De nieuwe generatie ‘bouwen’ staat voor de ontwikkeling van gebouwen met een vierde dimensie: de factor tijd. Hierdoor ligt het accent op het ontwikkeling van vitale gebouwen met hoge transformatie capaciteit op drie niveaus; gebouw, systeem en materiaal. Het nieuwe bouwen heeft een opbouwsystematiek die de vitaliteit van een gebouw door een hoog transformatiepotentiaal en aanpassingsvermogen van onderdelen kan waarborgen op lange termijn. Het behouden van waarden op de lange termijn door hoogwaardige hergebruik van materialen, aanpasbaarheid aan veranderende behoeftes en dynamiek van de markt en klimaatveranderingen, staat centraal.  Deze manier van bouwen wordt gekenmerkt door een aantal transities in het denk- en maakproces:
1.    Van lange gebruiksduur denken naar korte gebruiksduur denken.
2.    Van bouwen voor sloop naar bouwen voor hergebruik.
3.    Van product naar prestatie.

Bouwers worden verantwoordelijk voor de hele levensduur van gebouwen. Woningcorporaties denken na over flexibel woninggebruik. Investeerders denken over nieuwe economische modellen gebaseerd op hoogwaardige inzet en hergebruik van materialen. De stad wordt een grondstoffenbank. Niet slopen maar transformeren kan op lange termijn enorme economische, sociale en milieutechnische voordelen met zich meebrengen. Het boek ‘Bouwen de Vierde Dimensie’ verschaft meer inzicht in deze nieuwe manier van bouwen en zal uw perceptie over de gebouwen in de 21e eeuw verscherpen. Het boek is uitgegeven door stichting Pioneering.