Wat is biomassa?

Biomassa is al het virgin plantaardig of dierlijk materiaal, of bewerkt materiaal dat van plantaardige of dierlijke herkomst is. Biomassa is in te delen naar groepen met vergelijkbare eigenschappen en/of technische mogelijkheden:

• Gewassen (bijvoorbeeld graan, maïs, koolzaad, suikerbieten), groene biomassa (grassen), houtige biomassa (wilg, populier, snoei- en dunningshout) en aquatische biomassa (algen, zeewier).
• Reststromen die in het veld vrijkomen, zoals stro, hooi, bietenloof, maar ook mest.
• Reststromen die bij een productieproces vrijkomen, zoals resthout, aardappelstoomschillen, oliezadenschroot, wortelschaafsel en koffiedik.
• Reststromen die vrijkomen na het gebruik als product, zoals zuiveringsslib, afvalhout, GFT en textiel.

 
Biomassa heeft twee belangrijke voordelen ten opzichte van fossiele grondstoffen:

• biomassa is hernieuwbaar, er is dus geen sprake van uitputting;
• biomassa wordt vanwege de korte koolstofcyclus als CO2-neutraal gezien.

Daarbij is biomassa de enige vervanger van fossiele grondstoffen voor toepassingen waarbij koolstof onmisbaar is, zoals bij diverse chemicaliën en materialen.
 

Wat kun je ermee?
 
Inhoudstoffen
In biomassa kunnen werkzame stoffen zitten die interessant zijn voor diverse toepassingen en markten. Denk bijvoorbeeld aan de farmaceutische of de cosmetische industrie. Dit kunnen stoffen met een medicinale werking zijn, kleurstoffen, of geur- en smaakstoffen voor bijvoorbeeld parfums. Maar ook bestrijdingsmiddelen.
 
Chemicaliën
Biomassa kan ook de grondstof zijn voor bulk(platform)chemicaliën (zoals ethyleen, tereftaalzuur of caprolactam), fijnchemicaliën en speciale toepassingen, zoals kunststofadditieven. Maar ook volledig nieuwe chemicaliën met nieuwe, bijzondere eigenschappen kunnen geproduceerd worden uit biomassa. Voorbeelden van nieuwe platformchemicaliën zijn onder andere hydroxymethylfurfural (HMF), isosorbide en melkzuur. Deze groene chemicaliën zijn niet alleen gunstig voor de producent (grondstof- en energieverbruik) maar zijn ook beter voor consument en milieu.
 
Materialen
Uit biomassa’s zijn ook diverse materialen te maken, zoals voor de bouw. Willekeurige voorbeelden zijn Biofoam (isolatie uit biopolymeren, Isobouw), Vlasisolatie (Isovlas), moderne lijnolieverf (Rolsma), Ecose (milieuvriendelijker isolatieproduct van Knauf), ECOBoard Biobased plaatmateriaal (plaatmateriaal op basis van stro of riet), Nobelwood (hout gemodificeerd met biopolymeren van afvalbiomassa van rietsuikerstengels, Foreco) en de Greenworks lijn (duurzame bouwmaterialen van Raab Karcher). Inmiddels breidt het aantal biobased materialen zich snel uit in de bouw. Opvallend is verder de productie van gevelbekleding uit de vezels van aubergineplanten (Nova Lignum). Tot slot worden er bioplastics van gemaakt. Bioplastics zijn kunststoffen op basis van natuurlijke materialen, zoals zetmeel, cellulose, melkzuur of eiwitten. Deze materialen zijn composteerbaar en soms ook bioafbreekbaar.
 
Biobrandstoffen
De meeste biobrandstoffen zijn gemaakt van plantaardig materiaal, zoals palmolie, koolzaad, suikerriet en maïs. Dit wordt vaak aangeduid als de ‘eerste generatie’ biobrandstof. De eerste generatie biobrandstof wordt gewonnen uit gewassen die ook voor voedsel geschikt zijn. De tweede generatie biobrandstoffen wordt gemaakt uit afvalstoffen of planten die niet geschikt zijn voor voedsel, bijvoorbeeld houtsnippers of stro. Er is ook nog een derde generatie biobrandstof in ontwikkeling; op basis van algen, hierbij is ook minder concurrentie met landgebruik.
 
Elektriciteit
Biomassa wordt in Nederland met name gebruikt voor de productie van elektriciteit of warmte. Dit gebeurt zowel via bij- en meestook in bestaande en nieuw te bouwen kolencentrales, als via specifieke biomassaverbrandings- en vergistingsinstallaties.
 
Biogas
Biogas is een mengsel van hoofdzakelijk methaan en koolstofdioxide dat ontstaat door anaerobe (zonder zuurstof) vergisting. Anaerobe vergisting is een biologisch  proces waarbij ‘verteerbare delen’ van biomassa door vergistingsbacteriën worden omgezet in biogas. Groen gas wordt geproduceerd door opwerking van biogas tot aardgaskwaliteit. SNG (Synthetic Natural Gas) wordt gemaakt door vergassing en methanisering van droge biomassa. SNG wordt na opwaardering ook aangeduid met de term Groen gas.