Demontabele woningen in aluminium en hout

In Panningen is onlangs een bijzonder appartementengebouw opgeleverd. Niet alleen door het uitgangspunt van tijdelijke huisvesting (voor maximaal 10 jaar), maar ook door de niet-alledaagse combinatie van toegepaste constructiematerialen. Het casco is namelijk opgebouwd uit aluminium kolommen met gelamineerde houten liggers en massief houten vloeren.
 
Tekst: Carla Debets Bouwtekst
Beeld: Neptunus, Carla Debets
 
Dat de economische crisis eveneens leidt tot inventiviteit van veel partijen, ook in de bouw, is al in diverse projecten bewezen. Het zojuist opgeleverde appartementencomplex in Panningen is nog zo’n mooi voorbeeld. Drie partijen namen hiertoe het initiatief: de gemeente Peel en Maas, Corporatie Wonen Limburg en Neptunus. Achterliggende gedachte is om huisvesting te bieden aan mensen die om wat voor reden dan ook niet in aanmerking komen voor een reguliere huurwoning. Daarbij gaat het om tijdelijke huisvesting, in twee opzichten: de bewoners kunnen er slechts tijdelijk wonen; van hen wordt verwacht dat zij actief op zoek blijven gaan naar een geschikte woning. Maar ook het woongebouw is tijdelijk, in eerste instantie geschat op circa tien jaar.
 
Tijdelijke huisvesting
Het appartementencomplex Irenehof bestaat uit twee bouwlagen met twintig appartementen: zestien met twee kamers en vier met drie kamers. Neptunus uit Kessel ontwikkelde de techniek. Dorrie Eilers, directeur van Neptunus: ‘Wij zijn al vele jaren actief op de markt van tijdelijke accommodaties, over de hele wereld. Met marktgebieden als tenten voor evenementen, én voor tijdelijke supermarkten, sporthallen en dergelijke, hebben we de mogelijkheden onderzocht op een derde marktgebied, namelijk tijdelijke huisvesting. Toen zich de mogelijkheid voordeed om een pilotproject vlakbij huis te realiseren, hebben we dit met beide handen aangegrepen.’
Demontabel bouwen is voor Neptunus niets nieuws. Het bedrijf is met name sterk in grote overspanningen. Maar die invullen met kleinere ruimtes, dát was een van de uitdagingen.
Afhankelijk van de periode van ruimtebehoefte zijn er vergunningsvrije mogelijkheden, ongeacht het bestemmingsplan. Bovendien zijn er ten opzichte van het Bouwbesluit enkele afwijkingen mogelijk. Met nadruk wijst Eilers er nog op dat deze tijdelijke huisvesting in geen enkel opzicht lijkt op de meer gebruikelijke manier van verplaatsbare accommodaties, namelijk door het stapelen van containers, zoals veel voor studentenhuisvesting gebeurt.
 
Aluminium kolommen
Het casco is opgebouwd met aluminium kolommen, erg ongebruikelijk in de ‘reguliere’ bouw. ’Maar wij bouwen al onze accommodaties op met aluminium kolommen, dus deze onderdelen passen bij onze andere bouwsystemen’, licht Eilers toe. ‘Aluminium is lichter dan staal en omdat we veel monteren, demonteren en transporteren, is aluminium vooral een praktische optie. Het is weliswaar een wat duurder materiaal, maar ook met betere mogelijkheden voor hergebruik. Bovendien heeft aluminium een wat luxere uitstraling, met de anodiseerlaag als bescherming.’
Het woongebouw meet 10 bij 36 meter, en is ingedeeld met appartementen van 30 en 60 m2. Het stramien in de lengterichting is 6 meter; de diepte van de woningen is 5 meter, of – voor de grotere appartementen – 10 meter, van gevel naar gevel.
De kolommen lopen over de twee bouwlagen door en hebben afmetingen van 220 x 400 mm, met een wanddikte van 10 mm aluminium. De kolommen staan alleen in de gevellijn, wat ook de mogelijkheid bood om de hemelwaterafvoeren in de kolommen te plaatsen.
 
Houten liggers en vloeren
Van gevel naar gevel overspannen gelamineerde houten liggers de ruimte. Eilers: ‘Ook de toepassing van houten liggers komt voort uit onze andere systemen, zoals voor sporthallen. Net als bij aluminium kolommen heeft ook deze keuze te maken met de combinatie van duurzaamheid en hergebruik.’
De houten liggers hebben afmetingen van 775 x 120 mm (h x b) en zijn zowel voor de verdiepingsvloer als voor de dakvloer toegepast. Ze blijven zichtbaar in de woningen. Daardoor zijn de woningen bovendien extra hoog, tot 4 meter, wat zorgt voor meer ruimtelijkheid in – zeker – de relatief kleine woningen van 30 m2. Die extra hoogte is binnen het flexibele bouwsysteem geen enkel probleem.
Voor de begane grondvloeren en verdiepingsvloeren zijn massief houten vloeren toegepast, al weer passend in de bestaande systemen. Deze kruislaaghouten vloeren zijn 160 mm dik. Voor de begane grondvloer zijn de vloerplaten opgelegd op een staalconstructie die – vanwege de goede grondslag en het relatief lichte gebouw – op betonplaten geplaatst kon worden. Daarbij is de tussenruimte gevuld met schelpen om kou en vocht in de woningen te voorkomen. Om de houten verdiepingsvloeren te laten voldoen aan de vereiste geluidsisolatie tussen de woningen zijn extra (Fermacell) platen toegepast; de keuze voor dit droge systeem houdt weer verband met de mogelijkheid tot demonteren.
 
Bestaand systeem uitgangspunt
‘Belangrijkste uitgangspunt is onze constructie met aluminium kolommen en houten spanten, het bouwsysteem Flexolution. De vraag was alleen hoe we dat zo goed mogelijk konden invullen tot kleinere ruimtes’, vertelt Eilers. ‘Daarbij gaat het dan vooral om de binnenwanden en de sanitaire ruimtes. De binnenwanden bestaan uit 125 mm dikke wanden met metalstud en gipsplaten, waar nodig gevuld met isolatie. En voor de douchecabines hebben we naar mogelijkheden gekeken van prefab cabines zoals die ook op cruiseschepen worden toegepast. Het past natuurlijk niet in een constructie die in no time overeind staat, wekenlang bezig te zijn met tegelwerk in badkamers. We hebben gezocht naar complete badkamers die we alleen nog hoefden aan te sluiten op diverse leidingen. Daarvoor kwamen we uit bij Faaij. Al met al duurde de bouwtijd van de 20 appartementen krap drie en een halve maand.’
De tweekamerwoningen op de begane grond zijn direct ‘vanaf de straat’ bereikbaar. Voor de twee- en driekamerwoningen op de verdieping zijn brede houten galerijen toegevoegd, alsmede trappen op de kop van het gebouw. Voor die toevoegingen rondom zijn houten kolommen en liggers toegepast, met op diverse plaatsen een invulling van houten lamellen. Dit geeft de aluminium gevels (sandwichpanelen met een aluminium beplating aan de buitenzijde) een wat warmere uitstraling.
 
Pilotproject
Het complex blijft eigendom van Neptunus. Bij demontage gaan de onderdelen terug naar het bedrijf. ‘Onze eerste ervaringen zijn erg positief’, verklaart Eilers. ‘We hebben het idee dat een volgend project nog wel sneller gebouwd kan worden, want voor ons is een bouwtijd van drie en een halve maand erg lang. Eén van de woningen hebben we zelf gehouden, als demonstratiewoning, om geen zittende bewoners lastig te vallen. Misschien kunnen we van het concept nog méér leren, bijvoorbeeld door er een nachtje te gaan slapen.’
 

Projectgegevens

Opdrachtgever: Neptunus, Kessel, in samenwerking met Wonen Limburg
Aannemer: Neptunus
Start bouw: februari 2014
Oplevering: mei 2014
Bruto vloeroppervlak: 720 m2
Huurprijzen: tussen 417 en 556 euro per maand