Valbeveiliging is verplicht. Dat staat te lezen in artikel 3.16 van het Arbeidsomstandighedenbesluit. Bij de montage van valbeveiligingen kan de dakdekker afhankelijk van het object kiezen tussen individuele aanslagpunten of aanlijnsystemen. In beide gevallen belangrijk: het inplannen van onderhoudswegen.
 
Het dak op, op grote hoogte dakpannen leggen, de zonnepanelen schoonmaken – voor dakdekkers is dat aan de orde van de dag. Bescherming tegen een mogelijke val is echter niet alledaags. Deze ontbreekt in veel gevallen zelfs. Veel werknemers zien ervan af, aangezien het aanbrengen van persoonlijke beschermingsmiddelen te lastig of de montage van aanslagpunten op het dak te veel werk is. Eén van de belangrijkste argumenten tegen het gebruik is vaak ook, dat valbeveiligingssystemen op het dak de bewegingsvrijheid zouden inperken. In ernstige situaties mag dat echter geen doorslaggevende reden zijn. Want onwetendheid op de werkvloer beschermt niet tegen boetes.
 
Nadenken over valbeveiliging
In de wet is duidelijk vastgelegd, dat beveiligingssystemen vanaf een hoogte van 2,50 meter verplicht zijn. Wie zich hier niet aan houdt, is nonchalant en brengt zichzelf onnodig in levensgevaar. De ongevalstatistieken uit de afgelopen jaren spreken boekdelen: in 2012 waren er volgens cijfers van het SZW 2.044 ongevallen op de werkvloer, waarvan 60 dodelijk. Circa 20 procent van de ongevallen was valgerelateerd.
Deze cijfers schrikken nog te vaak niet af of worden onder het tapijt geveegd. Daarbij is uit de dagelijkse praktijk al lang gebleken, dat valbeveiligingen op daken voor het onderhoud van bijvoorbeeld zonnepanelen geen heksenwerk zijn. Producenten bieden tegenwoordig op maat gemaakte oplossingen aan, die tijdens de werkzaamheden bescherming bieden tegen een val met eventuele dodelijke of levensbedreigende gevolgen.
Wie bij zijn klant het dak op wil, doet er goed aan om van te voren na te denken over de zinvolste manier van valbeveiliging. Want niet elk systeem is even geschikt voor verschillende locaties.  Gaat het er alleen om, dat het dak bij een nieuwbouw later af en toe toegankelijk moet zijn? Of moeten zonnepanelen na montage regelmatig worden gereinigd? Wordt het systeem toegepast op een plat of schuin dak? Deze vragen zijn belangrijk als het gaat om de keuze voor de juiste valbeveiliging.
 
Dakhaken
Op schuine daken, zoals deze gebruikelijk zijn bij particuliere woonhuizen, wordt vaak voor dakhaken gekozen. Afzonderlijke aanslagpunten, zoals de ABS-Lock DH05, kunnen in een handomdraai op de dakspar (spoor of spant) worden bevestigd en liggen goed vast op de dakpannen. Als de haak eenmaal gemonteerd is, kan deze ook als haak voor dakladders worden gebruikt.
Maar lang niet alle dakhaken zijn geschikt voor gebruik op het dak: volgens officiële normen wordt er onderscheid gemaakt tussen dakhaken, die maar in één richting mogen worden belast (type A), en modellen, die in alle richtingen belast mogen worden (type B). Dakhaken, die alleen neerwaarts belast mogen worden, zijn in de praktijk bijna nooit geschikt. Volgens het Bouwbesluit moet een dakdekker al beveiligd zijn op het moment dat hij uit het raam klimt. Een dakhaak, die alleen neerwaarts kan worden belast, zou dus boven het raam moeten worden aangebracht. Personeel dat zich aan de zijkant van het dak bevindt of bovenlangs de dakhaak de nok oversteekt, is met zo´n dakhaak dus niet goed beschermd – bij een val zou de dakhaak gewoon los kunnen schieten en een zwaar ongeluk zit in een klein hoekje. In plaats daarvan worden dakhaken toegepast, die volgens de nieuwste technische inzichten zijn ontworpen. Deze zijn volgens EN 517 en EN795 gecontroleerd. Dergelijke aanslagpunten hebben als voordeel dat ze zowel statisch als dynamisch in alle richtingen belastbaar zijn en overal gebruikt kunnen worden.
 
Voor onbeperkte bewegingsvrijheid
In plaats van een individueel aanslagpunt kan ook de montage van een valbeveiligingssysteem zinvol zijn. Dit is met name aan te raden, als er veelvuldig op het dak moet worden gewerkt. De dakdekker kan zich dan met behulp van een soepel glijdende geleider vastmaken, die door middel van een veiligheidstouw met zijn harnas is verbonden. Bronzen geleiders zijn hiervoor het meest geschikt. Zonder daarbij in zijn bewegingsvrijheid te worden beperkt, kan hij zich op het dak bewegen.  Het regelmatige onderhoud van zonnepanelen gaat zo eenvoudiger en sneller, de onderhoudsroutes zijn vooraf al gepland. Want particulieren laten hun daken vaak helemaal bedekken met zonnepanelen. Dat maakt het vaak lastig om later werkzaamheden op het dak te verrichten, omdat er niet is nagedacht over looproutes en aan-slagpunten of klanten geen geld willen uitgeven voor beveiligingen. Het is echter veel meer werk en vooral veel duurder wanneer onderhouds-, of schoonmaakwerkzaamheden met behulp van een kraan of steiger moeten worden uitgevoerd.
Wie een valbeveiliging monteert, moet echter ook nog op een aantal andere zaken letten. Bij de keuze van de juiste aanslagpunten is doorslaggevend, op welke ondergrond deze gemonteerd worden. Bij metalen paneeldaken kunnen aanslagpunten of aanlijnsystemen met behulp van speciale klemmen vaak direct op de felsnaad worden bevestigd. Het voordeel: de installatie is voor de dakdekker eenvoudig en kost relatief weinig moeite. Bovendien blijft het dak dicht, omdat er niet in het dak hoeft te worden geboord. Dit geldt ook voor valbeveiligingen op platte daken van beton of bitumen. Afhankelijk van de uitvoering hebben fabrikanten als ABS Safety ook hiervoor speciale bevestigingsmogelijkheden in het assortiment, die voldoen aan de actuele normen.
Vast staat: er zijn tegenwoordig geen redenen meer te bedenken om af te zien van valbeveiliging. Want voor de meest uiteenlopende toepassingsgebieden zijn oplossingen verkrijgbaar, die werknemers  beschermen tegen een val van het dak. Wie dus op grote hoogte zijn leven in de waagschaal stelt, is daarvoor helemaal zelf verantwoordelijk.
 

Valbeveiliging voor de InnovaToren

De InnovaToren is bijna 70 meter hoog en daarom ook het symbool van het Green-Park Venlo. Het gebouw is het innovatieve centrum van de regio. Wie hier werkt, zit normaal gesproken achter een bureau. Er zijn echter ook gevaarlijkere banen op het voormalige Floriadeterrein. Zoals het wassen van de ramen of het onderhoud van de elektrische zonwering aan de buitengevel. Op het slechts 80 centimeter smalle rooster, beschermt alleen dun glas, geen veiligheidsglas, de werklui tegen een wellicht dodelijke val in de diepte. Daarom zijn valbeveiligingen op gevaarlijke hoogte wettelijk verplicht.
 
Bij het ontwerp van de InnovaToren werd geen rekening gehouden met valbeveiliging, daarom moest er bij de montage achteraf op worden gelet, dat het gebouw intact blijft. Producenten als ABS Safety hebben daarvoor diverse oplossingen op maat in petto die per gebouw kunnen worden aangepast. Op tien verdiepingen hebben de Duitse experts in valbeveiliging samen met hun Nederlandse handelspartner Mennens Dongen B.V. op de onderhoudssteigers het valbeveiligingssysteem ABS-LOCK SYS IV geïnstalleerd, en dat zonder al te veel moeite. De eind- en tussenhouders werden namelijk met behulp van een contraplaat rechtstreeks op het rooster geschroefd, waardoor het gebouw niet wordt beschadigd. Het valbeveiligingssysteem is gebaseerd op een speciale bronzen geleider die probleemloos over het gehele systeem inclusief tussenhouders glijdt. Wie zichzelf gezekerd heeft, kan daardoor op gevaarlijke plekken ook over grotere afstanden probleemloos bewegen.
 

Wet- en regelgeving valbeveiliging
Wie voor zijn werk de hoogte in moet, krijgt in veel gevallen te maken met levensgevaarlijke situaties. Het beveiligen van een dakdekker tegen een val in de diepte is dus niet alleen zinvol, maar ook wettelijk verplicht. Het Arbobesluit (hoofdstuk 3.16, 7.23s t/m d, 7,3, 7,4 en 7,5) eist dat de wetgever maatregelen neemt ter voorkoming van valgevaar. Dit kan door het aanbrengen van een veilige steiger, stelling of werkvloer of het aanbrengen van doelmatige hekwerken en leuningen. Als deze voorzieningen niet aangebracht kunnen worden omdat bijvoorbeeld het aanbrengen ervan te grote risico´s met zich meebrengt, mogen vangnetten of aanlijnsystemen met harnasgordels worden gebruikt.
Volgens de beleidsregels (hoofdstuk 3.16, 7.4-4 en 7.4-59) moet valgevaar worden voorkomen, ofwel moet de werkgever de werkplek beveiligen als er gewerkt wordt op een hoogte van 2,5 meter of meer en bij ieder valgevaar als arbeid wordt verricht op arbeidsplaatsen die in beweging zijn of kunnen komen. Dit geldt ook als het hoogteverschil kleiner is dan 2,5 meter en er sprake is van risicoverhogende omstandigheden waardoor de gevolgen van een val erger worden (bijvoorbeeld bij werken boven water of boven stekeinden en bij de aanwezigheid van verkeer).
 
Meer informatie over wet- en regelgeving valbeveiliging is te vinden op www.arboportaal.nl