Brede School vormt paradepaardje binnenklimaat

7 januari om 00:00 door BouwTotaal

Niet alleen wat betreft de architectuur, maar vooral ook als het gaat om de kwaliteit van het binnenklimaat is brede school Het Dok in Oegstgeest een paradepaardje. Dankzij Duco Ventilation & Sun Control.

Vaak laat het binnenklimaat te wensen over. Uit onderzoek van GGD en TNO blijkt dat 80 % van de scholen niet ventileert volgens de norm van het Bouwbesluit. Je zou anders verwachten, omdat er in het programma Frisse Scholen en de media-aandacht veel ruchtbaarheid aan het probleem is gegeven. En ook schoolbesturen stellen bij nieuwbouwprojecten gezondheid en duurzaamheid voorop.

Brede school Het Dok: een schoolvoorbeeld van een gezond binnenklimaat.

Het Bouwbesluit stelt bij nieuwbouwprojecten voor een standaard klaslokaal en een maximale bezetting van 32 leerlingen een ventilatievoorschrift van

12,0 dm³/s per persoon (Klasse A) en
8,5 dm³/s per persoon (Klasse B).

Dit is gebaseerd op een CO2-concentratieniveau met een maximum van 800 ppm (Klasse A) en 950 ppm (Klasse B). Afhankelijk van de situatie moet de hoogste ventilatiewaarde worden gebruikt.

Tochtklachten

Een groot deel van de bestaande schoolgebouwen heeft een natuurlijke toevoer en afvoer of een natuurlijke toevoer met een vorm van mechanische afvoer. Grote toevoeropeningen in de gevel die dikwijls verkeerd zijn gepositioneerd, zorgen voor tochtklachten.

Om tocht tegen te gaan sluiten scholen in de winter deze openingen vaak af, waardoor er geen of onvoldoende ventilatie plaatsvindt. Dat leidt tot vermoeidheid, onoplettendheid en prikkelbaarheid bij leerlingen en leerkrachten. Ook muffe geurtjes in klaslokalen en beslagen ramen wijzen op een ongezond en oncomfortabel binnenklimaat.

Beter leren dankzij betere luchtkwaliteit

‘Een slechte luchtkwaliteit heeft dus direct invloed op het leerproces’, aldus Richard Geraerts. Hij is verkoopleider Nederland bij Duco. ‘Verbetering van de luchtkwaliteit verhoogt de productiviteit met 2 tot 7 % en vermindert het ziekteverzuim met 1 tot 1,5 %. Daarvan raken ook schoolbesturen raken zich bewust. De behoorlijke investering die de verbetering vergt loont!’

Duco heeft al in talrijke scholen de luchtkwaliteit verbeterd, waaronder Het Dok in Oegstgeest. De opdrachtgever vroeg al bij het ontwerp van architectenbureau Paul de Ruiter BV om gezonde oplossingen: frisse lucht, veel daglicht en het gebruik van natuurlijke materialen.

Een combinatie van ventilatie en zonwering garandeert een optimaal binnenklimaat.

Innovatief klimaatconcept

Frisse lucht nam dus een prominente plek in. Al snel kwam Duco in beeld om samen met ingenieursbureau Arup een doordacht binnenklimaatconcept te ontwerpen. Het toevoeren van verse lucht in het gebouw via natuurlijke ventilatie op een energiezuinige manier was het uitgangspunt.

‘Dankzij het DUCO-atSCHOOL-concept heeft het bedrijf, gespecialiseerd in natuurlijke ventilatie en zonwering, alle kennis in huis om scholen te voorzien van een gezond, comfortabel en energiezuinig binnenklimaat. Dit gebeurt dankzij de combinatie van basisventilatie, buitenzonwering en ventilatiekoeling. Deze drie strategische pijlers hebben we in het verleden al meermalen succesvol toegepast’, vertelt Geraerts.

‘Dit totaalconcept voor Frisse Scholen speelt niet alleen uitstekend in op de vraag naar gezonde én energiezuinige schoolgebouwen. Het bevordert eveneens de (leer)prestaties en de motivatie van leerlingen en leerkrachten.’

Geluiddempende ventilatieroosters

Omdat ook geluidsbelasting een rol speelde bij de implementatie van de ventilatieroosters, viel de keuze op de GlasMax ‘ZR’ van Duco. Dit geluiddempend rooster (dempingswaarde tot 37 dB in open stand) voert verse lucht aan via de gevel.

De lucht stroomt door naar een centraal trappenhuis waar het wordt afgevoerd. De gelijke verspreiding van de lucht is gegarandeerd dankzij het gebruik van een geperforeerde, akoestische dempende plafondkoof.

‘Dankzij dit innovatief klimaatconcept zijn er geen ventilatiekanalen nodig en dat bespaart energie én materiaal. Het is een bewijs dat een comfortabel binnenklimaat met minder installaties in scholen geen utopie hoeft te zijn. Brede school Het Dok is hét schoolvoorbeeld van een gezond binnenklimaat dankzij Duco’s natuurlijke totaaloplossingen’, aldus Geraerts.

Een goed binnenklimaat zorgt voor betere leerprestaties.

Wist u dat…

Nieuwe EPC eisen vragen om beste oplossingen

Het steeds verder verhogen van de Rc-waarden (thermische eisen) levert nog maar een minimale verbetering van de energieprestatiecoëfficiënt (EPC) en het energieverbruik op. Dat blijkt uit onderzoek van adviesbureau DGMR in opdracht van Isover. Energiezuinig en kostenefficiënt bouwen gaat verder dan alleen de gebouwschil. Een integrale aanpak levert het beste resultaat op

De EPC voor woningen is per 1 januari 2015 aangescherpt tot 0,4. Tegelijkertijd zijn de thermische eisen (Rc) per gebouwdeel verhoogd. De minimale Rc-eis voor het dak is nu 6,0 m2.K/W en voor de gevel 4,5 m2.K/W. Rc-eis van de vloer is gelijk gebleven op 3,5 m2.K/W.

Optimale aanpak

Isover heeft onderzoek gedaan naar een optimale aanpak voor een kostenefficiënte EPC van 0,4. Het verhogen van de Rc in de gevel van 4,5 naar 5,0 m2.K/W of hoger blijkt nauwelijks nog energie te besparen. Betere oplossingen zijn bijvoorbeeld:

koudebruggen aan te pakken,
koudebruggen luchtdicht af te werken,
of triple glas toe te passen.

Nadat eerst naar een goed geïsoleerde, luchtdichte bouwkundige schil is gekeken, is er ook op het gebied van installaties veel te besparen. Door bijvoorbeeld voor zonne-energie (PV-cellen) te kiezen, kan de resterende energiebehoefte duurzaam worden opgewekt. Andere mogelijkheden zijn onder meer balansventilatie met warmteterugwinning of douchewaterwarmteterugwinning.

Consument

Om het de consument gemakkelijk te maken, heeft Isover samen met adviesbureau DGMR voor verschillende referentiewoningen twee concepten voor een EPC van 0,4 samengesteld:

het Basic Concept en
het All-Electric Concept.

Het All-Electric Concept is tevens geschikt voor EPC = 0 en zelfs nul-op-de-meterwoningen. De gratis online EPC-wijzer maakt inzichtelijk wat de consequenties zijn van bepaalde keuzes.

Basic Concept

Het Basic Concept gaat uit van lage investeringskosten door toepassing van alleen de meest kostenefficiënte maatregelen. Daarbij blijft het bewonerscomfort gewaarborgd. Bij de optimaal geïsoleerde gebouwschil is extra aandacht besteed aan het voorkomen van lineaire warmteverliezen.

Daarnaast is het gebouw luchtdicht afgewerkt. Dat leidt tot een betere EPC-waarde en draagt bij aan een comfortabele woning. De verwarming gebeurt met een HR107 ketel; uit het onderzoek blijkt dat dit nog steeds de meest kostenefficiënte manier van verwarmen is.

Om tot een EPC van 0,4 te komen is slechts een paar m2 zonne-energiepanelen (PV) nodig. Ventileren gebeurt met zelfregelende roosters in combinatie met CO2-sturing op de mechanische afvoer. Ook dit is een kostenefficiënte maatregel, die daarnaast zorgt voor een gezond binnenklimaat.

All-Electric Concept

Het All-Electric Concept verschilt van het Basic Concept door het ontbreken van een gasaansluiting. De verwarming gebeurt met een efficiënte lucht-waterwarmtepomp, die zijn energie uit de buitenlucht haalt.

De gebouwschil is geoptimaliseerd door toepassing van drievoudige beglazing in verbeterde kozijnen. De extra investering daarvan (circa € 2.000 voor een tussenwoning) levert EPC-punten op en zorgt voor een prettig binnenklimaat door een verminderde koudeval langs de ramen.

Inspelen

Dit All-Electric Concept speelt in op nieuwe concepten zoals energieneutrale woningen met een EPC van 0 of lager. Door de gebouwschil zo optimaal mogelijk te bouwen, kan vervolgens door middel van zonne-energie net zoveel energie worden opgewekt als per jaar wordt verbruikt.

Toepassing van het All- Electric Concept kan er bovendien voor zorgen dat er bij projecten geen gasinfrastructuur hoeft te worden aangelegd.

Meer informatie

Op www.epcplatform.nl vindt u meer informatie over bovengenoemde concepten en hoe u een EPC van 0,4 of lager kunt bereiken. U kunt daar ook de brochure ‘Isover EPC-wijzer’ aanvragen.

Het EPC Platform is een initiatief van Saint-Gobain Isover, bedoeld om de kennis over EPC-winst te delen.

Bouwen is praten

Als ik op de autosnelweg bij wegwerkzaamheden terug moet naar 70 km/u en dan tussen de rood-witte paaltjes door naar de werkzaamheden kijk, dan zie ik altijd groepjes pratende bouwvakkers. In het gunstigste geval is er één die in een forse pas van a naar b loopt, maar meestal zie ik stilstand.

Op een gewone bouwplaats is dat ook zo. Zeker tijdens de afbouw als er veel disciplines tegelijk op het werk zijn. En dan heb ik het nog niet over de keet. Vertegenwoordigers die dag in dag uit jaarlijks 70.000 km rijden om in de tussengelegen periodes in gesprek te zijn. En een gesprek voer je nu eenmaal niet alleen. Er zijn nog twee of drie anderen bij betrokken.

Sectoren

We praten dus veel in de bouw. Volgens mij ook meer dan in de meeste andere sectoren. Ik heb wel eens begroot, niet diepgaand onderzocht, dat we in de bouw misschien wel 30% van onze tijd aan het praten zijn. Dat lijkt toch wel dramatische vormen aan te nemen.

Niet dat ik de bouwers verwijt dat ze veel over randverschijnselen praten. Wie ben ik, ik sta er immers zelden bij. En zo op de snelweg is het slechts de constatering dat als mensen bij elkaar staan er ook wel gepraat zal worden. God mag weten waarover, maar er wordt gepraat.

Voetbal

Laten we nu maar aannemen dat het in 5% van de tijd over het voetbal van gisteravond gaat en in 95% van de tijd werkaangelegenheden betreft. ‘Wat doe jij? Dan doe ik al vast dat.’ ‘Wanneer komen die trappen nu eindelijk?’ ‘Hoeveel wapening moet hierin?’

Zakelijke onderwerpen dus, maar de vraag is of het met wat minder praten niet ook zou kunnen. Het antwoord is ja, maar dan moet je een werk wel anders organiseren.

Hiërarchie in Japan

In Japan stellen de arbeiders zich ’s morgens in een grote zaal in volgorde van hiërarchie in een rijtje op om de dag-instructies in ontvangst te nemen. Dat is even praten en dan ook nog voornamelijk eenrichtingsverkeer.

Dat duurt 20 minuten en vervolgens weet iedereen wat hem of haar te doen staat. Wellicht dat er onder het werk ook nog wel wat woorden worden gewisseld over het sumo-worstelen van gisteravond, maar ik schat zo in dat dit gebeurt terwijl de handelingen doorgaan.

Cultuur

Natuurlijk heeft dat te maken met cultuur, maar toch ook met hoe je een werk organiseert en in stukjes kunt knippen. Zodat iedereen zijn werk georganiseerd en onafhankelijk zonder botsingen met anderen, kan uitvoeren.

Ik zou dat de sfeer rond slimbouwen willen noemen. Een snelle bouw waarvan rust uitstraalt. Niet dus wat wij doorgaans meemaken, waar praten tijdens het werk tot stilstand leidt. Gevolg: een groepje pratende bouwvakkers langs de snelweg.

Prof. dr. ir. Jos Lichtenberg,
hoogleraar productontwikkeling aan de TU/e,
consultant bij organisaties met een innovatieambitie,
voorzitter van de stichting Slimbouwen.

Slimbouwen in BouwTotaal

De rubriek Slimbouwen komt tot stand onder verantwoordelijkheid van de Stichting Slimbouwen. De stichting is een actief kennisplatform dat samen met de innovatoren in de bouwsector het bouwproces reset. Een platform voor kennis, expositie, innovatie en samenwerking, gebaseerd op een wetenschappelijk onderbouwde en bewezen methodiek van werken.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Monique Blacha van Slimbouwen.