De wanden zijn afgewerkt met lijnolieverf, het tapijt is gemaakt van oude visnetten en de elektriciteit komt van plantjes. Alles is duurzaam aan het biobased huis dat binnenkort te bewonderen is op de Innovation Expo, het tweejaarlijkse evenement dat een podium biedt voor innovatieve bedrijven. Ook biobased bouwen kan wel wat extra promotie gebruiken: ‘We willen van het geitenwollensokkenimago af.’
 
Tekst: Petri Benschop, in opdracht van RVO.nl
 

Bijna alle gebruikte materialen in het expohuis zijn biobased. Het huis is gebouwd van hout, voor het isolatiemateriaal gebruikt men houtvezel. Foto: ORGA Bouw.

 
Het ministerie van Economische Zaken – één van de initiatiefnemers van de Innovation Expo – vroeg marktpartijen om een biobased huis neer te zetten op het evenement en hiermee de sector een steuntje in de rug te geven. ‘Biobased past binnen de duurzaamheidsambities van de Nederlandse overheid’, vertelt Patrick Folmer, namens Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) betrokken bij de realisatie van het biobased huis op het evenement. ‘Bouwmateriaal uit biomassa is een duurzame vervanger van bouwmateriaal vervaardigd uit fossiele grondstoffen. Het is momenteel nog een nichemarkt, maar wel een markt met veel potentie. En als de sector groeit, is dat ook gunstig voor de Nederlandse economie.’
 

Inspiratietour

Er vond een landelijke inspiratietour van de Innovation Expo plaats om participanten te vinden. Inmiddels bouwen verschillende partijen uit de biobased economy mee aan het demonstratiehuis. Ook Patrick Schreven van biobased bouwbedrijf ORGA Bouw, die al langer rondliep met het idee voor een demonstratiehuis, doet mee. Schreven merkte dat er steeds meer aanbod kwam van biobased bouwmaterialen, oftewel materialen van ‘groene’ oorsprong, maar de vraag bleef achter. ‘Het is voldoende beschikbaar, maar mensen kopen het nog nauwelijks. Daar willen we verandering in brengen. Het huis laat zien wat er allemaal mogelijk is op het gebied van biobased bouwen. We hopen zo de naamsbekendheid te vergroten.’
 

Ongebruikelijke samenwerking

Zo’n samenwerking als bij het biobased huis is helemaal niet gebruikelijk in de bouwwereld, vervolgt Schreven. ‘Maar biobased bouwers kunnen in hun eentje niet opboksen tegen grote, traditionele bouwbedrijven. Ze zien daarom het belang van samenwerken.’ Door samen een huis neer te zetten, kunnen potentiële kopers zich volgens Schreven ook een beter beeld vormen van de mogelijkheden van biobased bouw. ‘Normaal laten bedrijven op beurzen alleen los materiaal zien, zoals het isolatiemateriaal of de verf. Het spreekt echter meer tot de verbeelding als bezoekers echt een huis binnen kunnen stappen, alles kunnen aanraken en ruiken. Ze kunnen zich dan beter voorstellen hoe het is om in zo’n huis te leven.’

De elektriciteit in het biobased huis komt van schone energiebronnen. Zo wekt het systeem Plant-e ter plekke elektriciteit op uit levende planten.

Natuurlijke materialen

Bijna alle gebruikte materialen in het huis zijn biobased, vervolgt Schreven. ‘Het huis is gebouwd van hout, voor het isolatiemateriaal gebruiken we houtvezel en de muren verven we met lijnolieverf. Dat zijn allemaal natuurlijke materialen. Nog niet voor alle toepassingen in huis bestaat een biobased alternatief. Daarom doen bijvoorbeeld ook bedrijven mee die een circulair productieproces hebben of hernieuwbare grondstoffen toepassen in hun producten.’
De elektriciteit in het biobased huis komt van schone energiebronnen. Zo wekt het Wageningse bedrijf Plant-e ter plekke elektriciteit op uit levende planten en ligt het dak vol met zonnepanelen. Schreven: ‘Een batterij slaat opgewekte elektriciteit op die niet direct gebruikt wordt. Het huis is volledig zelfvoorzienend wat betreft energie. Een aansluiting op het elektriciteitsnet is niet nodig.’
 

Eigentijdse uitstraling

Schreven hoopt dat het project ervoor zorgt dat biobased bouw een beter imago krijgt. ‘We willen laten zien dat je met hout en andere natuurlijke materialen ook eigentijds kunt bouwen. Biobased woningen doen qua moderne architectuur niet onder aan woningen van baksteen, maar zijn wél een stuk duurzamer. Zo levert de productie van houten bouwmaterialen geen CO2-uitstoot op, maar wordt er juist CO2 opgeslagen. Als je van een boom een balk zaagt, blijft de CO2 in het materiaal. Pas bij het verbranden of vercomposteren komt het weer in de atmosfeer terecht.’
 

Gezond binnenmilieu

Biobased materialen zijn misschien wat duurder dan niet-natuurlijke materialen, ‘Maar’, zegt Schreven, ‘Die extra kosten verdien je terug. Zo zorgt de dampopen gevel voor een natuurlijke vocht- en warmteregulering en goede isolatie. Je bespaart hierdoor op stookkosten en je hoeft niet extra te ontvochtigen.’ Een biobased huis is volgens Schreven naast duurzamer ook comfortabeler dan traditionele bouw. ‘Beton straalt bijvoorbeeld kleine hoeveelheden radon uit, een radioactief gas. Bij natuurlijke materialen is geen sprake van uitstoot van chemische dampen. Bewoners zeggen dat door te bouwen met biobased materialen je een prettig binnenmilieu creëert.’
 

Wettelijke obstakels

Dat de markt voor biobased bouwen momenteel nog klein is, komt volgens Schreven naast onbekendheid ook door belemmeringen in de vigerende bouw- en milieuregelgeving. ‘Eén van de criteria bij de certificering van bouwmaterialen is de hoeveelheid ruimte die nodig is tijdens de productie ervan. Voor de productie van hout is veel meer ruimte nodig dan voor de productie van glaswol. Hout krijgt hierdoor een lagere ‘score’, terwijl het een veel natuurvriendelijker materiaal is dan glaswol.’ In 2013 is de Green Deal Biobased Bouwen opgericht om dergelijke wettelijke obstakels aan te pakken. Schreven: ‘Daar zijn inmiddels al stappen in gezet. Het uiteindelijke doel is om een gelijker speelveld te creëren en zo de toepassing van biobased materialen producten en bouwconcepten te bevorderen.’
 

Revolutie in de bouw

Op 14 april staat het biobased huis op de Innovation Expo. Daarna zal het huis ook op andere plekken in Nederland te zien zijn. ‘Het doel is om het huis commercieel in de markt te zetten’, zegt Schreven. ‘Samen met de andere deelnemende partijen. We hopen zo de markt voor biobased bouwen een impuls te geven.’ Folmer verwacht dat de vraag naar biobased materialen in de toekomst zal toenemen. ‘We staan aan de vooravond van een revolutie in de bouw. De afhankelijkheid van de traditionele bouw zal afnemen ten gunste van nieuwe, groene technieken. Momenteel moet de overheid nog een rol spelen bij het stimuleren van deze manier van bouwen, maar op een gegeven moment zal de markt het zelf oppakken. Dan is onze missie geslaagd.’

Houtbouw is ook biobased bouwen. In dit geval: CLT Cross laminated timber (casco constructie). Foto: ORGA Bouw.

Innovation expo

De Innovation Expo is zowel het tweejaarlijkse grootschalige evenement als het bijbehorende netwerk van ruim 4.000 ondernemers, beleidsmakers, wetenschappers en initiatiefrijke burgers.
De Innovation Expo is een initatief van de ministeries van Infrastructuur en Milieu (IenM), Economische Zaken (EZ) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). De volgende Innovation Expo vindt op 14 april 2016 plaats in Amsterdam.
 
Meer weten: www.innovatie-estafette.nl/

Duurzaam ondernemen

Duurzaamheid biedt ondernemend Nederland kansen om te innoveren en nieuwe markten aan te boren. Met als resultaat economische groei, winst voor het milieu én een groen imago. Heeft u ook duurzame ambities? De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland spreekt en ondersteunt dagelijks honderden ondernemers. De rijksdienst stimuleert innovatie en duurzaam ondernemen in opdracht van diverse ministeries. Biedt financiering, kennis en partners. En attendeert beleidsmakers op belemmerende wetten en regels. Zodat ondernemers kunnen ondernemen. www.rvo.nl/duurzaamondernemen.