Akoestiek in de praktijk

Waar je ook gaat of staat en in welke ruimte je ook bent, je hebt altijd te maken met de invloed van geluid op die ruimte. Dat noemen we akoestiek. Omdat zowel bij nieuwbouw als renovatie in toenemende mate aandacht wordt besteed aan woon- en leefcomfort, is het ook logisch dat geluidbeleving daarbij een rol speelt.

Tekst: Ronald Haring
 

Het wereldberoemde Rijksmuseum is voorzien van akoestische wanden en panelen boven de gewelven. De Nachtwacht hoor je niet meer!

De aandacht voor akoestiek heeft zich verplaatst van de klassieke concertzalen naar kantoren, zwembaden, woningen en openbare gebouwen, zoals musea en scholen. Akoestiek is business en akoestisch afbouwen een relatief nieuwe tak van sport binnen de bouwwereld. Niet verwonderlijk dat er specialisten zijn opgestaan die inmiddels alles weten over akoestische oplossingen in gebouwen. Eén van de toonaangevende bedrijven in Nederland is Pennings Akoestiek uit Rosmalen. Door vooraf akoestische berekeningen te maken, brengt de specialist de akoestische situatie duidelijk in kaart, maakt een akoestiekplan en zorgt vervolgens voor een akoestische oplossing met een voor de betreffende ruimte optimale geluidsabsorptiewaarde en afwerking. Zo heeft het Rosmalense bedrijf een aantal aansprekende gebouwen voorzien van esthetische, akoestische oplossingen.

Hoogste akoestiek ter wereld

Niet alleen in Nederland, maar ook ver buiten onze landsgrenzen. In Dubai bijvoorbeeld, waar het bedrijf in samenwerking met het gerenommeerde Canadese architectenbureau, gsmprjct, de Burj Khalifa wolkenkrabber (met 828 meter het hoogste gebouw ter wereld) voorzien heeft van een naadloos akoestisch plafond. Want dat is waar het om gaat in de akoestische afbouw: naadloze afwerking. Dat willen opdrachtgevers en zeker ook architecten, die ontdekt hebben dat akoestiek een esthetisch karakter mag hebben en als vanzelfsprekend moet opgaan in het interieur van welk gebouw dan ook. Architecten hebben een broertje dood aan de contouren van de panelen in het systeemplafond.
Omdat akoestisch afbouwen aan een opmars bezig is, vormt samenwerking tussen betrokken partijen – van architect en opdrachtgever tot akoestisch adviesbureau en akoestische afbouwbedrijf –  het noodzakelijke fundament voor goede akoestische prestaties. Om meerdere redenen, want het aanbrengen van akoestische voorzieningen zorgt er niet alleen voor dat de nagalm verdwijnt. Het bevordert ook de gezondheid en zelfs leer- en werkprestaties. Hinderlijke nagalm in een klaslokaal draagt niet bij aan een optimale concentratie; de echo van hoge hakken, hoe charmant ook, is storend bij die ultieme kunstbeleving in het museum.
 

Met steenrode panelen in het Rijksmuseum worden optimale akoestische prestaties bereikt.

Rijksmuseum

De ingrijpende metamorfose die het Rijksmuseum in Amsterdam enkele jaren geleden heeft ondergaan, sluit daar bijvoorbeeld prima op aan. Een internationaal geroemde verbouwing en herinrichting, waarbij veel aandacht is geschonken aan de akoestiekbeleving.
Onder architectuur van Cruz Y Ortiz zijn in het museum volledig naadloze, strak gestucte akoestische plafonds en wanden aangebracht. Onzichtbare akoestiek, want de wanden en plafonds doen niets af aan het o zo historische karakter van ‘Het Rijks’. En dat is toch even iets aangenamer genieten van de wereldberoemde kunst in de Eregalerij. Ook andere musea, zoals het Mauritshuis in Den Haag en de Hermitage in Amsterdam, zijn voorzien van hoogwaardige akoestische plafonds met eenzelfde strakke, naadloze afwerklaag. Je moet in een museum van naam in stilte van kunst kunnen genieten.
 

In de expositieruimte van de Hermitage kan men door de akoestische plafonds ongestoord genieten van de bijzondere kunst.

Lombard-effect

De mate van geluidcomfort is veelal afhankelijk van de functie van de ruimte. In een stationshal wordt enige mate van nagalm over het algemeen wel aanvaard, maar in klaslokalen, waar bijvoorbeeld in groepjes wordt gewerkt, ligt dat weer anders. Doordat er meer mensen praten, heb je de neiging om het geluid te overstemmen door je stem te verheffen en dat leidt weer tot een hoger geluidsniveau. In de akoestiek wordt dit het zogenaamde Lombard-effect genoemd; akoestische oplossingen in de vorm van akoestische plafonds, wandsystemen of akoestische eilanden zijn dan nodig om dit effect te bestrijden.
Een plek waar dit Lombard-effect had kunnen optreden als er niet goed over de akoestiek was nagedacht, is de door het vermaarde architectenbureau MVRDV ontworpen Markthal in Rotterdam. Daar is gekozen voor een even slimme als onzichtbare akoestische oplossing. De gigantische wand- en plafondschildering, die de binnenkant van de markthal in een fraaie ronding overkoepelt, is opgebouwd uit aluminium platen van pakweg 1,5 bij 1,5 meter. Aluminium heeft als hard materiaal de neiging het geluid te weerkaatsen; hoe drukker het wordt, hoe meer geluid weerkaatst zal worden, waardoor bezoekers op hun beurt trachten dit geluid weer te overstemmen. Probeer bij topdrukte dan maar eens duidelijk te maken hoeveel ons spruitjes je nu eigenlijk wilde. Om dit te voorkomen zijn onder de aluminium platen akoestische panelen aangebracht met hoogwaardige geluidsabsorberend materiaal. De aluminium panelen, waarop de immense schildering is afgedrukt, zijn van ontelbaar kleine gaatjes voorzien, waar het geluid doorheen kan om vervolgens te worden geabsorbeerd door de akoestische plafondpanelen. Op die manier kom je ook weer thuis met exact het juiste gewicht spruitjes.