‘Vroeger waren we echt een praktijkopleidingsbedrijf. Tegenwoordig zijn we een partner van bouwbedrijven, waarbij wij zorgen voor instroom van jonge vakmensen en het op peil houden van het kennisniveau van de vaste werknemers’, zegt Eric Evers, directeur Bouwmensen Gelderland Oost. De rol van de praktijkopleidingsbedrijven is duidelijk aan het veranderen: van opleiden tot ontzorgen.

Tekst: ing. Frank de Groot

Eric Evers, directeur Bouwmensen Gelderland Oost (links) en cursuscoördinator Marcel Engelen (rechts): ‘Bouwmensen is meer dan een praktijkopleidingscentrum. Wij ontzorgen bouwbedrijven op het gebied van kwantiteit en kwaliteit van personeel.’

In de crisisjaren was het zoeken naar creatieve oplossingen om de leerlingen een praktijkervaringsplaats aan te bieden. Aangesloten bouwbedrijven vielen om of hadden even geen plaats meer voor leerlingen. ‘Dus moesten we veel jongeren hier in de praktijkruimten aan het werk houden. Nee, dat waren lastige tijden. Maar nu hebben ze allemaal weer een plek bij een bouwbedrijf. Nog even en we komen echt jongeren te kort voor de bouw. Zo slecht als het ging, zo goed lijkt het nu te gaan’, constateert Marcel Engelen, cursuscoördinator bij de grote opleidingslocatie van Bouwmensen Gelderland Oost in Doetinchem. Het Opleidingsgebouw biedt daarnaast onder andere plaats aan Evolon (cursussen en trainingen), OBD-Timmerindustrie, OBD-Meubel- & Interieurbouw en DOC Opleiding & Training.

Bouwmensen

Bouwmensen Gelderland Oost, met vestigingen in Doetinchem en Borculo, is aangesloten bij de landelijke coöperatie Bouw- en Inframensen (zie kadertekst). De bijna 30 Bouwmensen-vestigingen in Nederland zijn in 2012 ontstaan uit een initiatief van de vakgroep Opleidingsbedrijven Bouwend Nederland. Het zijn de voormalige samenwerkingsverbanden, opgericht door de regionale bouwbedrijven. Bij Bouwmensen verzorgen ze het praktijkgedeelte van de BOL- en BBL-opleidingen op het gebied van onder meer timmeren, metselen, tegelzetten en voegen. Het betreft de niveaus 1 t/m 3. Ook kunnen jongeren worden opgeleid tot middenkaderfunctionaris bouw en infra (niveau 4). Het theoriedeel van deze opleidingen wordt verzorgd door ROC Graafschap College uit Doetinchem.
De opleiding niveau 2 duurt veelal twee jaar en start meestal met een BOL-opleiding. Hierbij is de leerling vijf dagen in de week bij Bouwmensen in de werkplaats voor theorie- en praktijklessen. Twee keer per jaar wordt er acht weken stage gelopen bij een bouwbedrijf. Afhankelijk van kennen en kunnen van de leerling kan hij tussentijds doorstromen naar de BBL-opleiding. Hierbij werkt de leerling vier dagen in de week bij een bouwbedrijf en is hij/zij één dag op de praktijkopleidingslocatie voor theorieles. De leerling krijgt hierbij een contract voor de duur van de opleiding.
Maar, Bouwmensen Gelderland Oost doet nog meer. Engelen: ‘De metselinstructie voor VMBO-leerlingen verzorgen we ook hier op locatie. Verder verzorgen we voor de VMBO-scholen de stages bij bouwbedrijven en geven we uiteraard voorlichting aan jongeren welke mogelijkheden er zijn voor een beroepsgerichte praktijkopleiding in de bouw. Ook zijn we actief betrokken bij de Technieklokalen voor basisscholen in de regio.’
 

Bouwbedrijven

Is er voldoende animo bij bouwbedrijven om zich aan te sluiten bij Bouwmensen? ‘Ja, die is er zeker. Alleen al bij Bouwmensen Gelderland Oost zijn maar liefst tachtig bouwbedrijven aangesloten, van klein tot groot’, aldus Evers. ‘In ons bestuur zitten zeven aannemers, ook weer van klein tot groot. Bouwbedrijven zien het grote belang van goede opleidingen. Vooral nu de bouw weer aantrekt.’
De betrokkenheid blijkt wel uit de baangarantie die Bouwmensen Gelderland Oost gaat geven bij een drie-jarige opleiding niveau 3 die in augustus 2016 start voor leerlingen vanaf VMBO Kaderberoeps-gerichte leerweg. ‘Wie die opleiding tot allround vakman in drie jaar afrondt krijgt een twee-jarige baangarantie’, zegt Evers.
‘Maar we doen nog veel meer voor bouwbedrijven’, zegt Engelen.’ Via onze eigen opleidingsorganisatie Evolon kunnen we het niveau van de werknemers op een hoger plan brengen. Wij begeleiden bedrijven met het inrichten van scholingsplannen, om hier vervolgens invulling aan te geven. Denk daarbij aan cursussen op het gebied van veiligheid en gezondheid, vaktechniek, communicatie en organisatie en Transportcode 95. Overigens verzorgen we ook de centrale administratie van de landelijk werkende Stichting BouwCirkel, dat eveneens cursussen aanbiedt voor bouwpersoneel.’
Flexibel personeel? Ook daarvoor kunnen aangesloten bouwbedrijven bij Bouwmensen Gelderland Oost terecht. Evers: ‘Wij zijn aangesloten bij Vakmasters Personeelsdiensten en kunnen daardoor ook uitzendkrachten leveren: van nieuwkomer tot vakkracht. We kunnen met recht dan ook zeggen dat we bouwbedrijven op het gebied van kwantiteit en kwaliteit van personeel kunnen ontzorgen.’
 

Op 4 maart 2016 vond in Meddo de oplevering plaats van een twee-onder-een-kapwoning. Dit project is door leerlingen uitgevoerd: uniek in Nederland.

Leerlingen bouwen woning

Op 4 maart 2016 vond in het Winterswijkse buurtschap Meddo de oplevering plaats van een bijzondere twee-onder-een-kapwoning. De bouw van de twee woningen ging in april 2014 van start. Het is een initiatief van Stichting Drang (landelijk project in kader actieplan jeugdwerkloosheid), Bouwmensen Gelderland Oost, InstallatieWerk Achterhoek Rivierenland, Schilder^sCOOL Zutphen en ROC Graafschap College Doetinchem. Het project is financieel mogelijk gemaakt door bijdragen van gemeentelijke en provinciale overheden via het Actieplan Jeugdwerkloosheid en ESF J subsidie.
Evers: ‘De aanleiding voor het project was een tekort aan stageplekken toen de bouw getroffen werd door de crisis. Door gebrek aan werk konden aannemers en bouwgerelateerde bedrijven lange tijd amper leerlingen plaatsen. De initiatiefnemers uit bouw, opleiding en overheid onderkenden het probleem en de negatieve gevolgen, zoals het stagneren van de instroom van jonge vakmensen. Daarom heeft de Stichting Drang zich sterk gemaakt voor deze inventieve, maar ongebruikelijke oplossing.’
Engelen vult aan: ‘Dit project is vóór leerlingen en wordt dóór leerlingen uitgevoerd, dat zie je nergens in het land. Ze doen alles zelf. Zo worden in de werkplaats materialen prefab gemaakt. Alles komt aan de orde en daar leren ze heel veel van. En er morgen ook fouten worden gemaakt, er is tijd en gelegenheid om dat te herstellen.’

Ketensamenwerking

In totaal zijn er nu al zo’n vijftig leerlingen in actie gekomen in Meddo. Dat gebeurt in breed verband, want niet alleen aspirant timmerlieden en metselaars zijn erbij betrokken, het gaat ook om schilders en installateurs die in opleiding zijn. ‘Het past ook binnen het project ketensamenwerking in de bouw Daarbij zijn verschillende bedrijfstakken aangesloten. De inspanningen moeten leiden tot meer allround opgeleide werknemers voor de toekomst’, zegt Engelen.
Ook hij constateert dat de bouwplaats verandert: ‘Er wordt steeds meer gewerkt met prefab elementen, waarin diverse technieken zijn geïntegreerd. Installateur, timmerman, metselaar en elektricien moeten daarom steeds meer samenwerken. Een timmerman moet ook de loze leidingen en dozen voor elektra kunnen meenemen. De toekomstige vakman moet daarom allround zijn en daar spelen wij nu al op in.’
De kans op een vervolg met een tweede project lijkt inmiddels – ondanks het succes – klein te zijn geworden. Engelen: ‘Heel simpel doordat de bouw zich nu snel herstelt en alle jongeren dus weer bij bouwbedrijven aan de slag kunnen. Wat dat betreft zal de uitdaging straks totaal anders zijn: hoe komen we aan genoeg jonge vakmensen om de toenemende vraag bij bouwbedrijven in te vullen?’

Bouwmensen Gelderland Oost organiseert zelfs informatiedagen voor leerlingen van groep 7/8 van de basisscholen. Dan kunnen ze vast kennismaken met de mogelijkheden in de bouw.

Bouwopleidingen in Nederland

In Nederland kunnen jongeren en volwassenen voor een beroep in de uitvoerende bouw kiezen voor diverse opleidingsbedrijven. Bij jongeren gaat het veelal om de combinatie van leren en werken en bij volwassenen om bijscholing. Een overzicht.

Bouwmensen

Bouwmensen is in augustus 2012 van start gegaan. De coöperatieve vereniging is ontstaan door het samenwerken van meerdere regionale opleidingsbedrijven in de bouw. Ze ontstond uit een initiatief van de vakgroep Opleidingsbedrijven Bouwend Nederland. Er zijn bijna 30 Bouwmensen-vestigingen in Nederland. Op termijn zal door fusies dit aantal dalen naar 20 tot 25 integrale opleidingsbedrijven.
Bouwmensen werkt regionaal samen met bouwbedrijven en ROC’s. De bouwbedrijven bieden werkervaringsplaatsen in het kader van een BBL-opleiding, waarbij leerlingen één dag in de week naar school gaan en vier dagen werken. Ze krijgen daarbij een contract aangeboden voor de duur van de opleiding (veelal twee jaar).
Bij de BOL-opleiding gaan leerlingen vijf dagen in de week naar het praktijkopleidingscentrum en lopen  één of meerdere periodes van enkele weken stage bij de aangesloten bouwbedrijven. Veelal start een leerling vanuit het vmbo met een BOL-opleiding en stroomt dan door naar een BBL-opleiding.

KOB / BOB

Voor jongeren die na de BOL-BBL-opleiding, MBO of HBO willen doorgroeien naar een kaderfunctie als calculator, werkvoorbereider, uitvoerder, projectleider, bedrijfsleider, of een eigen bedrijf willen starten, bieden KOB en BOB aanvullende opleidingstrajecten.

BouwCirkel

BouwCirkel verzorgt cursussen en trainingen voor medewerkers van Bouw- en Infra bedrijven in heel Nederland. Het grootste deel van de georganiseerde cursussen betreft vaktechniek. Daarnaast worden in toenemende mate cursussen georganiseerd voor andere thema’s, zoals Communicatie en samenwerking, Kwaliteitszorg en milieu, Organisatie, planning en automatisering, Veiligheid en Transport code 95.

SBB

Een bekende naam in de bouw is ook Fundeon. Sinds 1 augustus 2015 is Fundeon niet meer betrokken bij de erkenning van leerbedrijven en het maken van kwalificatiedossiers (‘lesstof’) voor de mbo-opleidingen in de bouw, infra en gespecialiseerde aannemerij. Deze ‘wettelijke taken’ worden nu uitgevoerd door een nieuwe, landelijke organisatie: de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). Vanaf 1 juli 2016 houdt Fundeon ook als bedrijfstakinstituut op te bestaan. SBB is verantwoordelijk voor het erkennen en begeleiden van leerbedrijven, het onderhouden van de kwalificatiestructuur mbo en het verzorgen van arbeidsmarkt-, bpv- en doelmatigheidsinformatie. Ook maken onderwijs en bedrijfsleven binnen SBB afspraken over thema’s op het snijvlak van beroepsonderwijs en bedrijfsleven, zoals kwalificeren en examineren, beroepspraktijkvorming en doelmatigheid. SBB werkt op sectoraal, regionaal en landelijk niveau.