Jelte Glas gooit het roer om: ‘Ik besefte dat zo’n 40% van een inkomen naar de huur of hypotheek van een huis gaat. Ik dacht, als ik die 40% kosten kan schrappen, hoef ik minder te werken en krijg ik er dus vrije tijd voor terug.’ De deeleconomie groeit, maar hapert nog als het om wonen gaat. Geïnspireerd door zijn ervaringen in Buurland Utrecht en met een studie Bouwkunde achter de rug, werd Jelte op een idee gebracht. Van deeltijd wonen wil hij naar mobiel wonen gaan, iets wat mensen de kans geeft om vrijer en goedkoper te wonen.

Tekst: Ir. Marcel van Mierlo
 

‘Ik ben niet het type dat alleen in een hutje op de hei gaat wonen’, legt Jelte uit. ‘Ik wil met anderen leven, in een stad het liefst. Maar met mijn woonwensen – een huis met een tuin –  is de huur of hypotheek al snel erg hoog in Nederland. Daarom heb ik maar zelf een huis gebouwd. Eén van de eerste ‘Tiny Houses’ in Nederland. Dat kostte me zo’n 31.000 euro. Ik had gelukkig hulp van architect Daniël Venneman en medewoonpionier Arthur van der Lee, anders was het nog duurder geweest.’
 

Geen perceel, wel een postadres

De Tiny House Movement is over komen waaien uit de Verenigde Staten. Doordat zijn huis is losgekoppeld van een perceel, wordt Jelte gedwongen flexibel te zijn. ‘In theorie kan ik overal wonen waar ik wil. Deze vrijheid spreekt veel mensen aan. Je merkt dat er een nieuwe woonconsument opkomt, eentje met vernieuwde aandacht voor autonomie: zij willen zelf hun huis bouwen of kiezen voor een kleine woning, zodat hun vaste lasten omlaag gaan. Een bijkomend voordeel is dat je je ecologische voetafdruk verkleint: je hebt minder bouwmaterialen nodig, minder apparaten, je hoeft minder te stoken en het huis kan gemakkelijk off-grid worden gemaakt. Een groot huis met een hoge hypotheek is compleet het tegenovergestelde van deze vrijheid.’
In Nederland moet je een postadres hebben. Dit kun je natuurlijk oplossen door je stiekem bij je moeder in te schrijven, maar Jelte wil dat de wet soepeler wordt en is daarom zelf naar de gemeente gegaan met de vraag ‘Ik verdien goed, maar wil niet in een normaal huis wonen. Hoe kan ik dat doen zonder dat dit illegaal is?’ Dit huis is een voet tussen de deur, zodat het praten sneller gaat.

19 m2 inclusief loft

‘Klein wonen schuurt met de regelgeving. De afmetingen van mijn kleine woning gaan tegen heel wat voorschriften van het Bouwbesluit in’ vertelt Jelte. ‘Daarom staat hij op wielen. Daarmee ontwijk ik de wet, omdat het nu officieel geen huis is. In Nederland mag een aanhanger maximaal 4 meter hoog zijn, 2,55 meter breed en 12 meter lang. Omdat het maximaal toegestane gewicht niet heel hoog is, 3,5 ton, worden Tiny Houses vaak niet langer dan 7 meter gemaakt. Inclusief de loft waar ik slaap, heb ik zo’n 19 m2 woonoppervlakte. Als het ook mogelijk is om bouwgrond te delen, dan is de stap naar mobiel wonen zo gemaakt.’
‘Een ruime douche is ingebouwd en een droogtoilet waarin je je urine scheidt van je ontlasting. Houtsnippers neutraliseren de geur en de urine wordt buiten opgevangen in een emmer; veel duurzamer dan elke dag je toilet doorspoelen met 30 liter drinkwater. Flexibel wonen hoeft helemaal niet primitief te zijn, de techniek daarvoor bestaat al lang. In Noorwegen bijvoorbeeld is een droogtoilet ontwikkeld met een brander, die je drol verbrandt. Je hoeft dan alleen maar één keer per week een asbak te legen. Helaas kan ík die niet betalen.’

Hennepjute en zinkvervangers

‘De energievraag is laag’, vervolgt Jelte. ‘Dat bereik ik door gebruik van ledverlichting. Die geringe energievraag is gemakkelijk op te vangen door een autarkisch systeem met panelen. Porta Palace is geïsoleerd met een dampopen hennep/jute materiaal. Het design van de woning in combinatie met biobased materialen onderscheidt de Porta Palace op het gebied van duurzaamheid.’
Over het gebruik van materialen is goed nagedacht: ‘We hebben een vurenhouten skelet gebouwd, opgevuld met hennep en dampopen geconstrueerd. De binnenbeplating is van populierenplex en de buitenbeplating van oregon pine, behandeld met Bifluoride. De hennepjute isolatie is aangebracht tussen de stijlen van de vurenhouten constructie. Tenslotte wordt de waterdichtheid gegarandeerd met een waterkerende folie en zijn de dakgoten verdiept uitgevoerd met een zinkvervanger.’

Prototype zoekt locatie

Jelte woont een deel van zijn tijd in zijn caravan in Buurland Utrecht. ‘Om inbraken tegen te gaan, besloot de gemeente Utrecht in de lente van 2010 om alle hoge heggen en schuttingen uit onze buurt te snoeien of slopen. Minder bebossing zorgt voor meer overzicht en meer sociale controle, was het idee. Al snel begonnen de buren steeds meer contact met elkaar te leggen en ontstonden de eerste plannen (waaronder zwemfest 2010). Inmiddels, jaren later, kunnen we spreken van een krachtig buurtcollectief.’
Het huis is zo goed als af, maar Jelte weet nog niet waar hij gaat wonen. ‘Misschien op een stuk bouwgrond dat door de crisis voorlopig braak blijft liggen? Of misschien is er iemand met een mooie tuin, centraal in Nederland, waar ik bij kan? In principe sta ik nu eerst drie maanden in Amsterdam als onderdeel van Europe By People, daarna is het nog open.’
En daarmee zou het ook een antwoord kunnen zijn op de krapte op de woningmarkt, vinden de initiatiefnemers. ‘Veel gemeenten hebben braakliggend grond waar ze niets mee kunnen. Een goede plek voor mensen om tijdelijk een Porta Palace neer te zetten. Starters met een kleine beurs zouden er gebruik van kunnen maken. Voor hen is nu nauwelijks woonruimte. Maar dan moet de gemeente wel mee willen werken, want een woonbestemming is er niet altijd. We zijn dan ook op zoek naar gemeenten met lef. Die willen experimenteren.’
Verschillende gemeenten hebben al interesse getoond in het project van de woonpioniers, zoals Jelte en zijn twee kompanen Arthur van der Lee en Daniël Venneman zich hebben genoemd. ‘Ook Olst is nieuwsgierig.’ Tot concrete plannen heeft dat nog niet geleid. ‘Laatst was er iemand die er één wilde kopen, maar ik ben daar nog niet aan toe. Deze Porta Palace in Olst is een prototype. Ik denk dat we nog een of twee jaar nodig hebben om het te vervolmaken.’

Bronnen: Volkskrant, UUT, Gelderlander, Stentor

Wat kunnen we leren van Jelte Glas?

Beton storten of een trailer opbouwen? Stenen stapelen of een lichtgewicht houtskelet timmeren? Twintig vakdisciplines op de bouwplaats of met twee goede vrienden je eigen huisje bouwen? Voor Jelte zijn dit geen vragen. Hij denkt in mogelijkheden en vrijheid én niet in beperkingen en gewoontes.  Zijn kleine verplaatsbare woning, de Porta Palace, is inmiddels klaar en bewoonbaar. Uitdagingen op het gebied van installaties en gewicht ging hij samen met z’n vrienden aan en voor een fractie van een normale woningprijs gaat Jelte leven in z’n droompaleis. Simpel toch?
 

Tiny House Movement in Nederland

Ook in Nederland wordt de groep tiny house pioniers steeds groter. Twee architectuurstudenten uit Delft hebben zelfs een bureau opgericht speciaal voor kleine huisjes. TU studenten Lena en Laurens van der Wal vertellen enthousiast, ‘Voor onze eerste klant ontwerpen we nu een huisje in Alkmaar. Dat wordt 2,5 meter breed en 6,5 meter lang, met een aparte badkamer en slaapkamer.’

De broer en zus zijn al jaren gefascineerd door de in Amerika begonnen Tiny House Movement. In dat land is de trend al jaren flink groeiende. De huisjes tellen vaak nog geen vijftig vierkante meter. ‘Een klein huisje is financieel aantrekkelijk en duurzaam. Maar het staat vooral om een andere manier van leven. Door voor minder ruimte te kiezen, ga je je minder richten op spullen en meer op bijvoorbeeld relaties’, zegt Lena van der Wal.
Die behoefte leeft ook in Nederland, merkt het duo. Helaas is hier minder bouwvrijheid dan in de Verenigde Staten. ‘Het Bouwbesluit schrijft minimale afmetingen voor. Dat is gelukkig te omzeilen door een klein huisje op een onderstel met wielen te zetten. Hoe klein het huisje dan precies is, maakt volgens ons niet zoveel uit. Het gaat om de gedachte dat je niet meer ruimte wilt dan nodig is.’ De studenten zijn ook in gesprek met de gemeente Almere. In de wijk Almere-Poort wordt mogelijk een deel gereserveerd waar kleine huisjes mogen worden gebouwd. Volgens Van der Wal is Nederland klaar voor kleine huisjes. ‘Er is een trend richting meer minimalisme en onthaasten. Mensen die met pensioen gaan verblijven vaak liever in hun zeilboot of bungalow dan hun gewone, grote huis.’

Bron: NU.nl/Menno van den Bos, Marjolein in het klein.com.
 

Waterlandhuisje

Waterland-huisje is een piepklein huis. Het is geïnspireerd op de traditionele bouwkunst van de Zaanstreek en vernoemd naar Waterland, het veenweidegbied vlak boven Amsterdam. Het huisje is een complete geïsoleerde woning, met woonkamer, keuken, badkamer en slaapzolder. Het staat op wielen en kan gemakkelijk verplaatst worden. Het is géén caravan. Je zult waterland-huisje dan ook niet snel vinden op een camping, maar eerder in een achtertuin, weiland of boomgaard.
Waterland-huisje nummer 1 staat  in Plug-In-City, op Strijp-S, een experimenteel stadsdeel in Eindhoven, een vrijplaats voor alternatieve vormen van bouwen en verblijven. Sinds begin 2015 wordt het twee jaar lang verhuurd als bijzondere werkplek of als bed and breakfast. De ervaringen van de tijdelijke bewoners worden gebruikt om het waterland-huisje te verbeteren en andere types te ontwikkelen; met als ultiem doel een off-grid huisje, dat zelfvoorzienend de wereld in kan.
De lage kosten, de minieme milieubelasting en de grote flexibiliteit maken waterland-huisje inzetbaar op veel plekken en voor veel doeleinden. Van mantelzorgwoning, studentenunit of vluchtelingenopvang tot buitenhuisje.
 

BouwTotaal en Slim Ruimtegebruik

In januari 2013 is ir. Marcel E. van Mierlo gestart met kennisplatform LEVEN IN TUINEN, een podium voor uitwisseling van kennis over ‘innovatieve en duurzame gebouwtjes in de achtertuin’. Op www.facebook.com/levenintuinen  kan iedereen nieuwe voorbeelden posten en vragen behandelen, die te maken hebben met het leven in de achtertuin. In een twee-wekelijkse interactieve blog op www.levenintuinen.nl behandelt Marcel een specifiek thema, bijvoorbeeld: de kleinst mogelijke footprint (vanaf 1 m2), het tweede leven van zeecontainers, leef je eigen sprookje in een Hobbit Huis, mantelzorg in je achtertuin,  biologische huisjes en plug and play. En natuurlijk thema’s op verzoek van de platformdeelnemers.
In BouwTotaal laat Marcel van Mierlo in iedere uitgave een slimme oplossing van ruimtegebruik zien. De getoonde voorbeelden zijn namelijk niet gebonden aan de achtertuin, maar kunnen overal worden toegepast waar slim ruimtegebruik is gewenst.