In Borculo verrijst het ‘Bekiekcentrum’. Dit democentrum voor duurzaam en energiezuinig (ver)bouwen wordt gebouwd door leerlingen en vakvolwassenen van Bouwmensen Gelderland Oost. Ook Technieklokaal Berkelstreek en de stichting Achterhoek Duurzaam Verbouwen zijn bij de bouw betrokken. Het gebouw heeft onder meer zestien uitneembare gevelpanelen, die wisselende trainingsmogelijkheden biedt. Opleidingsbedrijven anticiperen met dit soort ontwikkelingen op de veranderingen in de hedendaagse bouw.

Tekst: ing. Frank de Groot
 

Berrie Wellink (rechts) en Marcel Engelen (links) van Bouwmensen Gelderland Oost bij het Bekiekcentrum: ‘De vraag naar opleidingen over duurzaam en energiezuinig bouwen neemt toe.’

Het Bekiekcentrum (‘bekieken’ is bekijken in het Achterhoeks) biedt straks onder meer een onderkomen aan Technieklokaal Berkelstreek. Leerlingen uit de groepen 7 en 8 van basisscholen in de gemeenten Berkelland en Lochem ervaren hier hoe leuk techniek is. Ze gaan aan de slag met allerlei zaken die betrekking hebben op onder andere metaal, elektrotechniek, installaties en bouw.
Stichting Achterhoek Duurzaam Verbouwen (ADV) gaat de demoruimte gebruiken ter ondersteuning van de informatie- en adviesactiviteiten op het gebied van energiezuinig en duurzaam (ver)bouwen. Voor Bouwmensen Gelderland Oost (zie kadertekst ‘Bouwmensen’), met vestigingen in Borculo en Doetinchem, wordt het een oefen- en demoruimte voor leerlingen en vakvolwassen cursisten. De demoruimte wordt naast het onderkomen van de drie genoemde partijen gebouwd.
 

Verwisselbare panelen

Bijzonder aan het gebouw zijn de zestien verwisselbare gevelpanelen. Die zijn opgenomen in de stalen draagconstructie. ‘Deze gevelpanelen bieden de mogelijkheid om ervaring op te doen met wisselende gevelmaterialen. Denk aan hout, Trespa, metselwerk, ClickBrick, metaal, steenstrips, glas, enzovoort’, zegt Berrie Wellink, instructeur bouw van Bouwmensen Gelderland Oost. ‘Maar leveranciers kunnen de gevelpanelen ook gebruiken om hun nieuwste materialen te tonen. Bouwbedrijven kunnen daarnaast kun klanten de nieuwste technieken en bouwmaterialen laten zien op het gebied van duurzaam bouwen. Voordeel daarvan is ook dat veel materialen ter beschikking worden gesteld. Zo zie je in een gevelpaneel twaalf verschillende Trespa panelen. Daarmee laat de leverancier gelijk de mogelijkheden zien.’
‘Er wordt op dit moment gewerkt aan de nieuwe opleidingsmodules ‘Duurzaam Bouwen voor uitvoerenden’. Veel bouwbedrijven zitten met smart op deze opleidingsmodules te wachten. Vooralsnog worden deze modules Achterhoek-breed ingezet en dienen ze als landelijk voorbeeld’, zegt Wellink. Ook oud-adjunctdirecteur Jan Gersen van Bouwmensen, tegenwoordig actief bij ROC Graafschap College te Doetinchem, is enthousiast: ‘Het Bekiekcentrum moet zich ontwikkelen tot kennisportaal. Naast bouwtechniek, moeten ook installatie- en elektratechniek een plaats krijgen. Binnen de bouw- en installatie-opleiding van het Graafschap College gaan we samen met de leerlingen graag de uitdaging aan om nieuwe materialen en installaties te ontwikkelen, die toepasbaar zijn in het Bekiekcentrum.’
 

Veranderende (bouw)wereld

‘De bouw verandert, dus moeten de bouw-opleidingen voor leerlingen en vakvolwassenen anticiperen op nieuwe ontwikkelingen’, reageert Marcel Engelen op de bouw van het Bekiekcentrum. Hij is cursuscoördinator bij Bouwmensen Gelderland Oost en de eigen opleidingsorganisatie Evolon, beiden gevestigd in het Opleidingsgebouw in Doetinchem. Opleidingsorganisatie Evolon verzorgt daarbij scholing voor bouwbedrijven. ‘De vraag naar opleidingen over duurzaam en energiezuinig bouwen neemt toe. Maar ook zaken als flexibiliteit, specialisatie en moderne technische communicatie vragen om bijscholing. Nieuw voor veel bouwbedrijven is verder de toenemende klantvraag. Maatwerk leveren dus, in plaats van aanbodgestuurd werken, zoals voor de crisis. Vandaar dat we een speciale training ‘Markt, Klant, Dienst, Product!’ voor bouwbedrijven hebben ontwikkeld. Wat wil de klant en hoe reageer ik daarop?’
Engelen noemt nog een sprekend voorbeeld van veranderingen in de bouw: ‘Vaak zie je nog dat bij een oplevering de aannemer, timmerman, schilder, installateur en andere disciplines door een woning lopen. Een plintje scheef, een stukje verf van het kozijn en een schilfertje van de muur. Dat kan één persoon tegenwoordig toch allemaal vastleggen met een foto op je smartphone of tablet? Een druk op de knop en de foto’s gaan naar de diverse disciplines. Moet je eens kijken wat een uren dat scheelt. Ook daar hebben we een training voor ontwikkeld: ‘Digitaal Bouwen’. Welke ICT mogelijkheden zijn er al en hoe ziet de nabije toekomst eruit? En wat kan ik er als bouwbedrijf mee? Maar ja, naast deze kennis moet ook de oude cultuur van alles afschermen overboord. Leren dus om je werk los te laten, omdat bijvoorbeeld een ander met zijn tablet foto’s maakt van jouw opleverpunten.’
 

Interdisciplinair werken

Wellink noemt als derde voorbeeld het enorme aantal disciplines dat door een badkamer loopt: ‘Uit onderzoek is gebleken dat er wel zestien verschillende vakmensen langskomen!’ Engelen reageert: ‘Inderdaad, zo inefficiënt is de bouw dus. Wij leren hier jongeren en vakvolwassenen dat ze ook interdisciplinair moeten kunnen werken. Een timmerman/metselaar die eventjes een wandcontactdoos plaatst, of een schilder die tevens een deur afhangt. Daardoor krijg je ook meer respect voor andermans werk. Samenwerken/communicatie en transparantie: daar gaat het om. Kijk van te voren met elkaar
wat er moet gebeuren en stem je werkzaamheden af. Wij zijn ervan overtuigd dat je met lean werken –procesversnelling – minimaal tien procent op je bouwkosten en/of uren kunt besparen.’
Helaas gaan er volgens Engelen door vaak een te krappe planning, onvoldoende communicatie en inefficiënt werken nog vele uren verloren in het bestaande bouwproces: ‘Belangrijk is bijvoorbeeld dat we elkaars werk kunnen overnemen in de ‘verloren’ uren, door bijvoorbeeld eind van de dag op het project te blijven. Uiteraard hoort hierbij ook weer dat de benodigde tekeningen/materialen tijdig bij de juiste uitvoerende mensen zijn, zodat onnodige kilometers en reisuren worden voorkomen. Vandaar dat samenwerken en een goede werkvoorbereiding bij ons veel aandacht krijgen in de opleidingen.’
 

Bouwmensen

Bouwmensen is in augustus 2012 van start gegaan. De coöperatieve vereniging is ontstaan door het samenwerken van meerdere regionale opleidingsbedrijven in de bouw. Ze ontstond uit een initiatief van de vakgroep Opleidingsbedrijven Bouwend Nederland. Er zijn bijna 30 Bouwmensen-vestigingen in Nederland. Op termijn zal door fusies dit aantal dalen naar 20 tot 25 integrale opleidingsbedrijven.
Bouwmensen werkt regionaal samen met bouwbedrijven en ROC’s. De bouwbedrijven bieden werkervaringsplaatsen in het kader van een BBL-opleiding, waarbij leerlingen één dag in de week naar school gaan en vier dagen werken. Ze krijgen daarbij een contract aangeboden voor de duur van de opleiding (veelal twee jaar).
Bij de BOL-opleiding gaan leerlingen vijf dagen in de week naar het praktijkopleidingscentrum en lopen  één of meerdere periodes van enkele weken stage bij de aangesloten bouwbedrijven. Veelal start een leerling vanuit het vmbo met een BOL-opleiding en stroomt dan door naar een BBL-opleiding.