Minder regels, goed geïsoleerde woningen en een ouder wordende bevolking – zomaar een aantal trends die de visie op brandveiligheid verandert. Lieuwe de Witte, docent en onderzoeker bij de Brandweeracademie, somt voor BouwTotaal de vijf belangrijkste trends in brandveiligheid op.

1. Veranderende wet- en regelgeving

De overheid verandert wet- en regelgeving. Technische voorschriften worden in de toekomst vastgelegd in doelvoorschriften en middelvoorschriften. De doelvoorschriften worden beter verwoord, zodat er naast het toepassen van middelvoorschriften ook ruimte is voor innovatie door het toepassen van gelijkwaardige oplossingen. Daarnaast komt de kwaliteitsborging bij de markt te liggen. Kortom: de verantwoordelijkheid voor een brandveilige omgeving ligt meer bij burgers en bedrijven.

2. Van regelgericht naar risicogericht

Bij een doelgerichte aanpak hoort een goede risicobeoordeling. Tot nog toe keken we nauwelijks naar kansen/waarschijnlijkheden, maar vooral naar het effect van een brand. Onze bouwregelgeving is een voorbeeld van een dergelijke effectbenadering. Deze visie verandert meer richting een brandbeveiligingsbenadering op basis van risico’s. Oftewel de kansen/waarschijnlijkheden worden in samenhang met de gevolgen/effecten beoordeeld.
Is er sprake van een grote kans, klein effect; kleine kans, klein effect; grote kans, groot effect of kleine kans, groot effect? En wat doen we met deze risico’s? Deze benadering levert meer inzicht op in nut en noodzaak van specifieke voorzieningen. Dit is overigens niet altijd eenvoudig te bepalen, bijvoorbeeld omdat kwantitatieve data over kansen en een duidelijk referentieniveau over acceptabele restrisico’s veelal ontbreken. Hoe groot het restrisico mag zijn, wordt vooral acceptabel gevonden op consensusniveau.

3.Energiezuinig bouwen en kunststof meubels

Er worden steeds meer goed geïsoleerde woningen gebouwd. Fijn voor de energierekening. Maar door de betere luchtdichtheid van dergelijke woningen zijn er mogelijk ook nieuwe potentiële brandrisico’s voor inwoners en hulpdiensten. Het risico op een gesmoorde brand (ventilatie beheerst in de pre-flashover fase) neemt bij luchtdichtere woningen toe ten opzichte van traditionele woningen. Overigens kunnen dergelijke branden dus ook in minder luchtdichtere woningen optreden. Dit blijkt onder ander uit het onderzoek van de Brandweeracademie en Brandweer Nederland met betrekking tot de brandproeven in Zutphen. Een bijkomende trend is de toegenomen kunststoffen in de inrichting (meubels, et cetera) van woningen. Dit leidt bij brand in combinatie met luchtdichtere woningen tot het vrijkomen van meer en giftigere rook door onvolledige verbranding. Hierdoor is het risico op een onveilige ontvluchting en een onveilige brandweerinzet toegenomen.

4. Vergrijzende bevolking

Ieder jaar zorgen woningbranden voor tientallen doden en gewonden. Vooral in de groep van 65 jaar en ouder. Gezien de toenemende vergrijzing en het beleid met betrekking tot de ouderenzorg zal dit percentage naar verwachting toenemen. Deels komt dit doordat ouderen langer thuis wonen en daarnaast verminderd zelfredzaam zijn. Ook wonen ouderen vaker bij elkaar in traditionele woongebouwen. De brandveiligheid van deze gebouwen is veelal onvoldoende afgestemd op deze specifieke doelgroep. Met als gevolg een hoger slachtofferrisico en een grotere hulpvraag bij brand. Om het slachtofferrisico te verlagen zal de brandveiligheid meer afgestemd moet worden op deze doelgroep en daar zullen we met zijn allen aan moeten werken.

5. Professionalisering brandweer

Ook bij de brandweer heeft een visie verandering plaatsgevonden. Twee belangrijke uitgangspunten in deze visie zijn: meer doen aan brandpreventie en repressieve brandbestrijding innoveren. Met betrekking tot dit eerste uitgangspunt luidt de nieuwe visie ‘voorkomen, is beter dan genezen’. De brandweer zet meer in op doelgroepenbenadering en brandveilig leven. Bij de repressieve brandbestrijding was voorheen het credo ‘we gaan naar binnen en bestrijden de brand’. Nu is dat anders. Op basis van het kwadrantenmodel wordt per situatie een inschatting gemaakt van de inzettactiek en bijbehorende inzetstrategie. In dit kader worden bij de brandweeracademie diverse onderzoeken uitgevoerd naar verschillende inzettechnieken voor het verder vullen van het kwadrantenmodel.