Meer aandacht voor sociale prestaties gebouwen

Een aantal gerenommeerde stakeholders uit de bouw vragen met het Manifest ‘Bouwen met Waarde(n)’ aandacht voor de implementatie van sociale gebouwprestaties in de bouwregelgeving. In de regelgeving focussen we op energiebesparing, terwijl energiekosten maar één procent uitmaken van de gebouwkosten in de exploitatiefase. Circa 90 procent van de kosten gaat echter naar het personeel. Dan is het duidelijk dat een slechtere prestatie van het personeel enorm veel geld kost.
 

Drs. Ferdi Licher, programmadirecteur Bouwen en Energie van BZK, heeft uit handen van Hannie Stappers (rechts van hem), Director Public Affairs ROCKWOOL, het Manifest ontvangen.

‘We regelen al een aantal zaken op het minimumniveau om veiligheid te borgen. We moeten echter samen opschalen om ook de verder weg liggende doelen te bereiken, zoals betere sociale prestaties. Maar het moet ook financierbaar zijn’, aldus drs. Ferdi Licher, programmadirecteur Bouwen en Energie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. Hij ontving op 26 september 2016 in Nieuwspoort het manifest van ROCKWOOL, Heijmans, MVO Nederland, OVG Real estate, Royal HaskoningDHV, VACpunt Wonen, De Groene Zaak en de Dutch Green Building Council (DGBC).
‘Samenwerken’, was de centrale boodschap op het congres ‘Sturen op integrale waardecreatie in Bouw- en Vastgoed’. Op initiatief van ROCKWOOL zijn diverse stakeholders enthousiast gemaakt om te participeren in het Manifest, waarin overheid, bouwbedrijfsleven en opdrachtgevers worden opgeroepen om sociale gebouwprestaties mee te nemen bij nieuwbouw, aanpak bestaande bouw en regelgeving. Het moment van overhandiging van het Manifest kon niet beter worden gekozen: tijdens de eerste dag van de Dutch Geen Building Week en aansluitend op de Global Goals Week in New York.

Sustainable Development Goals

Op 25 september 2015 is ‘de 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkeling’ door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aangenomen. De kern van deze Agenda zijn 17 zogenoemde Sustainable Development Goals (SDG’s) en 169 onderliggende subdoelstellingen of targets. De stakeholders van het Manifest vragen vooral aandacht voor vier van de zeventien SDG’s: Good health and well-being (nr. 3), Sustainable cities and communities (nr. 11), Responsible consumption and production (nr.12) en Climate action (nr. 13).
Binnen het publieke speelveld zijn er vier instrumenten die – mede ook in het licht van de komende verkiezingen – gebruikt kunnen worden om sociale prestaties tot een verplicht onderdeel van de bouwregelgeving te maken:
1. Het nieuwe Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL 2018)
2. De nieuwe Wet Kwalititeitsborging voor het Bouwen (Wkb, gefaseerd vanaf 1 januari 2017)
3. Maatschappelijk Verantwoord Inkopen en Aanbesteden
4. Nearly Zero Energy Buildings (2021).
 

Sociale impact

Het Manifest adviseert eerst de meest kritieke prestatie-indicatoren (KPI’s) op te stellen. Voorbeeld is het verminderen van de sociale impact van brand. De huidige regelgeving is voornamelijk gericht op veilig vluchten en beperking van brandschade bij belendende panden. Maar behoud van een gebouw is geen doel binnen het huidige Bouwbesluit, waardoor de materiële schade vaak enorm is. Maar liefst 50% van de bedrijven gaat na een brand binnen twee jaar failliet, hetgeen ook leidt tot grote maatschappelijke kosten.
Daarnaast wordt vermindering van de sociale impact van geluid genoemd. Geluidsoverlast leidt tot verminderde prestaties en een hoger ziekteverzuim. Deze ‘verborgen’ kosten kunnen enorm oplopen. Verder zou de sociale impact gewaardeerd moeten worden in het inkoop en aanbestedingsproces.
In het manifest wordt ook aangedrongen op dataverzameling aan de hand van bijvoorbeeld Kadaster, CBS, IFV, Verbond van Verzekeraars en Stichting Salvage. Deze data is nu nog niet gelinkt, maar is wel cruciaal voor meting en trendanalyse. Ook communicatie naar de markt, monitoring door overheid en jaarlijkse rapportering van de behaalde resultaten aan en Sociale Impact Rapportage wordt aanbevolen. Worden de doelstellingen niet gehaald, dan moet het beleid worden bijgesteld.

Maatschappelijke kosten

Hannie Stappers, Director Public Affairs ROCKWOOL, liet tijdens het congres enkele indrukwekkende cijfers zien van maatschappelijk kosten door onvoldoende aandacht voor sociale prestaties: ‘Het kwantificeren van maatschappelijke kosten is erg lastig. Wij gebruiken daarvoor de ziektelast, die door de Wereldbank en de WHO worden uitgedrukt in DALY's: Disability-Adjusted Life-Years. De DALY kwantificeert gezondheidsverlies en is opgebouwd uit twee componenten: de jaren verloren door vroegtijdige sterfte en de jaren geleefd met ziekte. Wat blijkt: een jaar niet in gezondheid geleefd kost 75.000 euro. Er is vervolgens berekend wat de besparingen/vermeden kosten in Nederland zijn aan de hand van de productiecijfers van 2015 van ROCKWOOL Benelux. Dan kom je tot 12 procent minder dodelijke slachtoffers bij branden: goed voor € 7,4 miljoen vermeden maatschappelijke kosten. En vermindering van 280.000 gevallen van geluidsoverlast: € 1,1 miljard vermeden maatschappelijke kosten. Nog meer cijfers: vermindering van 500 industriële branden, 42 faillissementen, 37.148 m2 verloren vastgoed: € 102 miljoen euro vermeden bedrijfskosten. En tot slot maar liefst 167,2 miljoen euro aan vermeden productiviteitskosten, op scholen en kantoren door 9% verbeterde prestaties.’
Stappers besluit: ‘Het is toch vreemd dat we in de regelgeving zo focussen op energiebesparing, terwijl energiekosten maar één procent uitmaken van de gebouwkosten in de exploitatiefase. Circa 90 procent van de kosten gaat naar het personeel. Dan is het duidelijk dat een slechtere prestatie van het personeel enorm veel geld kost. Daarom is de sociale prestatie van een gebouw ook zo belangrijk en dat willen we met het Manifest duidelijk maken.’
 

Debat na afloop van de uitreiking van het Manifest.

Debat

‘Door beter samen te werken kunnen we het level playing field van duurzaamheid vergroten’ zei Maria v.d. Heijden, directeur MVO Nederland, tijdens het afsluitende debat. Bert van der Els, CEO bij Heijmans, vond dat ook: ‘Maar dan moeten we eerst de kritieke prestatie-indicatoren goed formuleren. Wat is jouw bijdrage aan sustainability en environmental impact? Dat is lastig. Als ik alleen in een kamer zit en ik ben geen Einstein, dan kom ik niet ver. Met 40 bouwers bij elkaar kom je ook niet ver, omdat iedereen dezelfde kant op denkt. Je moet dus ook met andere partijen aan tafel.’
Fiscaliteit als instrument om sociale prestaties van gebouwen te bevorderen wordt ook genoemd. ‘Maar dat is niet de makkelijkste weg. Eerste belonen, dan bestraffen. Financier goede initiatieven met overheidsgarantie. Wellicht kunnen we sturen via de WOZ-waarde, maar doe het dan in combinatie met duurzaamheid. Maak het onderdeel van het verkiezingsprogramma en regeerakkoord’, aldus Jan Hein Tiedema, Executive Managing Director OVG Nederland.
‘We gaan het de komende maanden in de Tweede Kamer veel hebben over de bouwregelgeving binnen de Omgevingswet. Dan kunnen we de sociale prestaties gelijk meenemen’, merkt Stientje van Veldhoven, TK lid D66, op. ‘Ja, maar dan moet je wel goede dingen meten. Hoe zorg je daarvoor en hoe neem je het mee in besluitvorming. SDG’s zijn duidelijk. Maar hoe weet je nu of jouw bijdrage voldoende is? De overheid kan handvatten leveren voor transparantie. Stimuleren om zaken te gaan meten’, zegt Karen Maas, Academic Director Impact Centre Erasmus. Albert de Vries, TK PVDA, merkt op: ‘De Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen komt er aan, dan moet je kwaliteit ook borgen. Aannemers worden duidelijker aansprakelijk voor wat ze leveren. Helpt dan het Manifest? Ja, de massa moet er mee aan de slag. De integraliteit en diversiteit is goed. Het gaat om verder nadenken dan het eigen belang.’
Roald van der Linde, TK Lid VVD: ‘We hebben probleem met opschaling. Ook in de bestaande bouw. Welke stappen gaan we nemen om op verantwoorde wijze ook bestaande bouw op te pakken? Ik voorzie draconische maatregelen.’ Volker Christmann, Sr. Vice President, Head of Insulation Central Europe, Rockwool: ‘Ik hoop dat de sociale prestatie deel wordt van bouwregelgeving. Er is meer dan energiebesparing!’