Aan het Noordereiland in Zeewolde verrijst een fraaie villa met zicht op de haven. De constructieve opzet is een doosconstructie, gebaseerd op de principes van houtskeletbouw, maar uitgevoerd in een SIP bouwsysteem. De gemeente Zeewolde wilde aanvankelijk geen Omgevingsvergunning verstrekken, omdat getwijfeld werd aan een levensduur van minimaal 50 jaar. Na enige aanpassingen ging de gemeente alsnog akkoord.

Tekst en beeld: ing. Frank de Groot
 

Het Noordereiland in Zeewolde grenst aan het water en heeft vrij zicht op de haven. Aan de waterkant zijn vijf alleenstaande woningen in kubistische stijl in aanbouw of net gerealiseerd. Bij drie van hen staat een bord ‘Made in Flevoland’. ‘Toevallig ben ik bij drie woningen verantwoordelijk voor het ontwerp’, zegt architect ir. Eric van der Woerdt B.I., van Made in Flevoland Architecten BNA, dat zich op loopafstand van het Noordereiland bevindt.
Bij aankomst valt direct op dat de bouwmethode bij één woning afwijkt van traditioneel: het casco wordt opgebouwd uit sandwichpanelen. ‘De opdrachtgever van deze vrijstaande woning heeft een achtergrond in de bouwmaterialenhandel. Hij is altijd op zoek naar iets nieuws. Voor zijn woning kwam hij met het idee van SIPS’, zegt Van der Woerdt. SIPS staat voor Structural Insulated Panel Systems: een bouwsysteem met sandwichpanelen dat in opkomst is door de toenemende belangstelling voor industrieel en energiezuinig bouwen.

Magnesiumoxide

SIPS zijn er in diverse soorten en maten. Bij dit project viel de keuze op een bijzondere doorontwikkeling van SIPS: MgO SIP Panels van SPT Econex Panelsystems. Bijzonder aan deze panelen is dat de buitenbladen bestaan uit het zeer waterbestendige, brandveilige en sterke Magnesiumoxide. De kern bestaat uit Elastapor® H PUR-schuim isolatie, ontwikkeld in samenwerking met BASF. ‘Bijzonder is ook dat de buitenbeplating niet volvlaks is verlijmd op het hardschuim, zoals bij SIPS gebruikelijk, maar door vacuüm trekken is gehecht. Hierbij voltrekt de expansie en verharding van het schuim tussen de platen zich in een vacuüm, waardoor een nog betere hechting dan bij volvlaks verlijmen wordt verkregen’, zegt Ron van Gelder van SPT Econex Panelsystems, distributeur van SPT panelen. ‘En je kunt er ook snel mee bouwen: in drie weken is de woning in Zeewolde wind- en waterdicht.’
 

Ron van Gelder (links) en architect Eric van der Woerdt (rechts): ‘Door de opkomst van industrieel en energiezuinig bouwen is er steeds meer belangstelling voor bouwen met SIPS’.

Doorontwikkeling

MgO SIP Panels zijn een doorontwikkeling van diverse typen SIPS, waarmee Ron van Gelder in het verleden ervaring heeft opgebouwd. Zoals panelen met een kern van EPS en een beplating van OSB/3 (drie layers). Deze panelen zijn met elkaar verbonden via een geïntegreerd sluitsysteem met tong en groef dat zorgt voor een gesloten, strakke structuur die tot vijf maal sterker is dan houtskeletbouw. Later is dit paneel doorontwikkeld naar INOV-8 panelen met een kern van PIR en aan beide zijden bekleed met een cementvezelplaat van 12 mm. Voor het project in Zeewolde was het de bedoeling om INOV-8 panelen toe te passen met een standaardbreedte van 1.200 mm. ‘Helaas konden we de gemeente Zeewolde niet overtuigen dat de constructie 50 jaar zou meegaan, zoals geëist in het Bouwbesluit. We hadden wel Europese certificaten, maar geen KOMO-certificaten. Naar ons idee zijn binnen de EU de Europese certificaten leidend, maar de gemeente zag dat dus anders’, aldus Van Gelder.
Overtuigd van de voordelen van SIPS, zag Van Gelder het als een erezaak om toch te zorgen voor realisatie van dit project. Al snel was er contact gelegd met een Roemeense leverancier van MgO SIP Panels en het Econex bouwsysteem: ‘De volgende dag zat ik in het vliegtuig naar de fabriek. Na het doorspreken en uitwerken van de plannen ontstond er vertrouwen tussen beide partijen. MgO SIP Panels zijn enorm sterk. Om de gemeente te overtuigen hebben we ook concessies gedaan aan het bouwsysteem. We werken hier nu met 60 cm brede panelen die gekoppeld worden met speciale houten koppelstijlen. Uiteindelijk is hier een omgevingsvergunning op afgegeven.’
Na de engineering en zeer vlotte levering van de elementen is er in een vervolg overleg besloten dat een exclusief distributeurschap goed aan zou sluiten bij de vraag uit de Nederlandse markt. Van Gelder: ‘Sindsdien vult SPT Panelen Nederland die behoefte in de markt in. Wij verzorgen de marketing, voorlichting en opleiding van architecten, aannemers en zelfbouwers. Een plan of tekening wordt vanuit Nederland omgezet naar een technisch module bouwplan, waarmee moeiteloos gebouwd kan worden. SPT werkt samen met geselecteerde aannemers waarmee opdrachten en werk worden gedeeld.’
 

De gevel van de verdieping bestaat uit een buitengevelisolatiesysteem met wit pleisterwerk. Op de begane grond komt een afwisseling van vlakken met grijze steenstrips en ‘roestkleurige’ trespa beplating.

Uitvoering

De toegepaste panelen zijn verdiepingshoog (2,70 meter) en hebben een dikte van 200 mm. De lamdawaarde van het PUR is 0,028 W/mK. De Rd-waarde van de panelen komt op circa 7,8 m2K/W. ‘Dat is erg hoog bij zo’n geringe dikte’, merkt de architect op. De brandwerendheid van de MgO beplating is ook hoog: deze bedraagt 61 minuten bij een dikte van 12,5 mm.
Bij aankomst op de bouwplaats zijn alle panelen en paspanelen gecodeerd, op basis van hun uiteindelijke positie. Er hoeven dus geen panelen gezaagd te worden. Voorafgaand aan de plaatsing worden er op de betonnen begane grondvloer houten stelregels bevestigd. Het plaatsen van de verdiepingshoge panelen kan handmatig met twee personen. ‘De SIPS met cementvezel beplating wegen 55 kg/m2, maar deze panelen met MgO buitenhuid wegen slechts 33 kg/m2. Bovendien zijn de panelen maar 0,60 meter breed, in plaats van 1,20 meter bij de vorige generatie met cementvezelplaat. Dat betekent dat een paneel circa 50 kg weegt en dus nog net volgens de heersende arboregels met twee mensen gesteld mag worden’, aldus Van Gelder.
Voor de hoeken zijn speciale hoekelementen ontwikkeld, waarbij twee smallere delen onderling in de hoek zijn verbonden met metalen strips in de isolatielaag. Hierdoor wordt een stijve hoek gecreëerd. Raamopeningen zijn eenvoudig te creëren door delen van de sandwichpanelen achterwege te laten. Leidingen kunnen worden verwerkt in mantelbuizen die al in de fabriek zijn ingebracht. Maar er kunnen ook in de platen zelf nog sleuven worden gefreesd.
 

Vloer en gevel

Voor de verdiepingsvloer is in Zeewolde gekozen voor een traditionele houten balkenvloer. De gevel van de woning wordt aanvullend voorzien van 40 mm EPS, om een basis te creëren voor wit pleisterwerk: een buitengevelisolatiesysteem dus. Op de begane grond komt een afwisseling van vlakken met grijze steenstrips en ‘roestkleurige’ trespa beplating. Door de aanvullende gevelisolatie komt de Rc-waarde van de gehele gevel op circa 9,0 m2K/W. De woning wordt bovendien voorzien van zonnecollectoren en vloerverwarming. De sandwichpanelen zijn ook volledig demonteer- en recyclebaar waardoor het ook een duurzaam bouwsysteem is.
 

SIPS al sinds 1935

 
De eerste SIPS zijn al in 1935 ontwikkeld door Forest Products Laboratory. Tot grootschalige toepassing is het nooit gekomen, maar tot aan de jaren tachtig zijn ze her en der toegepast. Door de invoering van oriented strand board (OSB) en de toepassing daarvan als buitenhuid, nam de toepassing van SIPS toe. OSB is namelijk goedkoper dan het eerder gebruikte multiplex. Er is minder hout nodig en dat hout komt ook uit verantwoord beheerde bossen. Stijgende energieprijzen hebben de toepassing van SIPS nog verder gestimuleerd.

Aannemers gezocht

Door een sterk toenemende vraag uit geheel Nederland en België naar SIPS wil Ron van Gelder van SPT Panelen graag kennismaken met geïnteresseerde aannemers en bouwkundigen. SPT panelen is gevestigd in Alphen aan den Rijn. Voor meer informatie betreffende de producten wordt verwezen naar www.sptpanelen.nl.