In slechts twaalf maanden tijd worden aan de Laan van Spartaan in Amsterdam West 361 studentenwoningen gebouwd. In rap tempo stapelen tot een hoogte van maar liefst 16 woningen, dat is nog niet eerder gedaan in Nederland. De studentenwoningen komen kant en klaar aan op de bouwplaats en zijn al voorzien van een badkamer, keuken, binnenafwerking, installaties én gevelbeplating. Aan dat laatste ging veel onderzoek en testen vooraf.

Tekst: Carla Debets Bouwtekst
Beeld: Fermacell BV, Carla Debets
 

De 361 prefab studentenunits worden een voor een in snel tempo op hun plaats gehesen.

Al eerder realiseerde Ursem Modulaire Bouwsystemen uit Wognum een woontoren van elf verdiepingen op de Amstelveense studentencampus Uilenstede. De zestien woonlagen aan de Laan van Spartaan zijn dus een nieuw record. Dat is mede te danken aan de voortgaande ontwikkelingen. De studentenwoningen worden als modules aangeleverd met betonnen kolommen op de hoeken die direct op elkaar gestapeld kunnen worden. Dit modulaire bouwsysteem – Ursem 3D® Hybride – is ontwikkeld in samenwerking met partners Heddes Bouw & Ontwikkeling en Pieters Bouwtechniek. Schouten Techniek uit Zwaag is verantwoordelijk voor de installatietechniek.
Bij modulair bouwen draait het om logistieke procesbeheersing, vergelijkbaar met de auto-industrie. Deze methode is voorspelbaar, beheersbaar in tijd, kwaliteit en geld. Daarom is ook BIM ingezet: alle partijen hebben de details van hun product aangeleverd en die zijn verwerkt in een 3D-model. Op die manier konden per week tientallen woningen in de fabriek worden geproduceerd en op de bouwplaats als de bekende legostenen op elkaar worden gestapeld.
 

Op de hoek van het gebouw ontwierp Studioninedots een hoogteaccent van maar liefst 16 woningen, het tot nu toe hoogste modulaire project in Nederland.

Hoogteaccent

De 361 woningen zijn ondergebracht in drie bouwdelen, waarvan de toren van zestien woningen een hoogteaccent op de hoek vormt. Daarnaast zijn er nog twee bouwdelen van respectievelijk zeven en vijf woonlagen. Alle woningen liggen boven een hoge plint waarin diverse voorzieningen zijn ondergebracht zoals een fietsenstalling, gemeenschappelijke én commerciële ruimtes. Ook is er een parkeergarage met 34 plekken gepland waarbij het dak van de parkeergarage deels wordt ingericht als collectieve buitenruimte voor de bewoners van het gebouw.
De woningen zijn ontworpen door Studioninedots, in opdracht van IC Netherlands (projectontwikkelaar en beheerder van studenten- en Young Professionalwoningen), in samenwerking met gebiedsontwikkelaar BPD. Het betreft hier zelfstandige studentenwoningen van circa 27 m2 groot.
Betaalbaarheid is bij studentenwoningen een belangrijke voorwaarde. Doordat de woningen voor 60 procent in de fabriek worden gebouwd, kan onder meer worden bespaard op bouwsnelheid. Ursem stelt dat de bouwtijd ten opzichte van traditionele (tunnel)bouwsystemen halveert. Daarnaast is door de prefabricage – in de fabriek – een hogere kwaliteit mogelijk en verminderen de risico’s. Ook wordt door de hogere bouwsnelheid de overlast voor de omgeving verminderd.
 

Vogelvlucht van de invulling van het gebied aan de Laan van Spartaan in Amsterdam.

Keuze gevelafwerking

Min of meer gebruikelijk is dat de gevelbeplating van prefab units op de bouwplaats wordt aangebracht. Daarvoor moet het project dan alsnog in de steigers gezet worden; een (extra) handeling die veel tijd en energie vergt.
De studentenwoningen zijn al in de fabriek van keramische gevelbeplating voorzien, met daarachter een bijzondere gevelopbouw. De keramische platen zijn namelijk verlijmd op cementgebonden wandplaten. Deze platen waren voorheen alleen geschikt voor binnentoepassingen. Voor deze toepassing zijn de cementgebonden platen – Powerpanel H2O van Fermacell – aan twee zijden onder de huid van de plaat afgewerkt met alkalichloor-bestendige glasvezelwapening. Dit zorgt voor een hoge druk- en buigsterkte, belangrijke eigenschappen voor buitentoepassingen. Powerpanel H2O is bovendien vormvast waardoor de plaat kan dienen als drager van keramische platen.
Larson van Dijk, hoofd toepassingstechniek bij Fermacell, vertelt: ‘Wat dit project zo uitdagend maakt, is de hoge windlast van 1,36 kN/m2. De druk- en zuigkracht van de wind wordt opgevangen door Powerpanel H2O. Daarom is de verlijming extra belangrijk; die mag niet bezwijken onder de winddruk.’
 

In de fabriek van Ursem Modulaire Bouwsystemen: bevestiging van de speciale cementgebonden platen (Powerpanel H2O), waarop de gevelbekleding wordt aangebracht.

… en dóór naar de volgende handeling.

Onderzoek gevelopbouw

Belangrijk uitgangspunt voor de opbouw van de gevel is een bepaalde levensduur die aan opdrachtgever IC Netherlands moest worden gegarandeerd. Daarom zijn de gevels onderworpen aan diverse testen, zoals blootstelling aan verschillende weersinvloeden, temperaturen en windsnelheden.
Zo diende ook de verlijming van de keramische platen op de cementgebonden platen te voldoen aan de maximale windlast. Deze maximale windlast op het hoogste punt van het complex was door de constructeur berekend op 1,36 kN/m2. De benodigde hechting van de twee platen op elkaar wordt onder meer verkregen door Sprayable MS Polymeer dat onder hoge druk op de cementgebonden plaat wordt gespoten (een innovatie van Dynamic Bonding Systems). Vervolgens wordt de keramische plaat hier in één handeling tegenaan bevestigd.
In eerste instantie vangt de cementgebonden plaat de winddruk op. Vervolgens geeft de plaat deze winddruk weer af aan de bevestigingsmiddelen die deze druk op hun beurt weer afgeven aan de draagconstructie. Van Dijk: ‘Hierbij zijn naast de verlijming ook de bevestigingsmiddelen van belang: worden er (pop)nagels, nieten of schroeven toegepast? Daarbij is ook het aantal bevestigingsmiddelen dat per vierkante meter wordt toegepast van belang, vooral om de windlast te kunnen opnemen in relatie tot de onderconstructie.’
De toegepaste werkwijze is uitvoerig getest en bleek te voldoen. Ook is nog onderzocht of en waar condensatie in de gevels ontstaat. Uit de test bleek dat er geen inwendige condensatie optreedt. Van Dijk stelt dat dit mede te danken is aan de speciale cementgebonden platen die ongevoelig zijn voor vocht.
 

Overzicht van de modulaire units in de fabriek.

Gevelbekleding en inbouw van de aluminium ramen met hoge geluidswering.

Behalve de woontoren met 16 verdiepingen, zijn er nog twee bouwdelen: één met zeven woonlagen en één met vijf woonlagen.

De units worden direct vanaf het transportmiddel op hun plek gehesen, met een speciale hijsconstructie.

Zonder steigers

Behalve de gevelbeplating zijn ook de gevelpuien al in de fabriek geplaatst. Bijzonder aan de aluminium gevelpuien is dat deze moesten voldoen aan hoge eisen van geluidwering vanwege de ligging van het project, namelijk pal naast het spoor.
Op de locatie is zonder traditionele bouwsteigers gebouwd. Voor de nodige handelingen aan de buitenzijde van de gevels was een speciale kooiconstructie ontwikkeld die mét de complete woonunit mee werd gehesen. Van daaruit kon veilig worden gewerkt.
 

Omdat de gevelbekleding al in de fabriek is aangebracht, kan op locatie zonder traditionele bouwsteigers gebouwd worden. Wél is een veilige kooiconstructie ontwikkeld voor de laatste handelingen aan de buitenzijde.

Projectgegevens

Opdrachtgever: IC Netherlands/ BPD
Architect: Studioninedots, Amsterdam
Aannemer: Heddes Bouw & Ontwikkeling, Hoorn
Constructie: Pieters Bouwtechniek
Installatietechniek: Schouten Techniek, Zwaag
Prefab studentenwoningen: Ursem Modulaire Bouwsystemen, Wognum
Start bouw: september 2016
Oplevering: zomer 2017