Een S-house heb je vanaf 4.000 dollar

Tekst: Ir. Marcel van Mierlo

De totale hoeveelheid woonoppervlak in Vietnam is de afgelopen tien jaar vertienvoudigd. Maar helaas wonen veel families nog altijd in zeer kleine huizen, waarvan sommige minder dan 10 vierkante meter. Het is een zware opgave voor de Vietnamezen om goede huizen voor de lagere inkomens te bouwen in het tropische klimaat.

S-house 1 met een stalen frame

Hoe krijg je een betaalbaar goed huis? Vo Trong Ngia heeft om te beginnen functies gecombineerd en het gebruik flexibel gemaakt door een open plattegrond. Het gebruik van goedkope lokale materialen en natuurlijke hulpbronnen zorgt voor extra kostenbesparing. Het eerste huis, met een oppervlakte van 22 m2, is ontworpen als modelwoning in de provincie Dong Nai.
S-House 1 biedt ruimte voor wonen, eten en slapen. De badkamer en de keuken zijn naar buiten gebracht en worden gedeeld met meerdere gezinnen. Vo Trong Nghia: ’Het plan is zo ontworpen, dat uitbreiding in de lengterichting eenvoudig mogelijk is. Het interieur bestaat uit een simpele ruimte met een paar gordijnen, wat niveauverschil in de vloer en een minimum aan meubels. Door de bedden op te klappen ontstaat extra gebruiksoppervlak, maar ze kunnen ook als zitbank worden gebruikt.’

Polycarbonaat en bamboe

Om de bouwkosten te verlagen, zijn bewoners aangemoedigd om mee te werken aan het bouwproces. De constructie bestaat uit een lichtgewicht stalen frame, dat eenvoudig te monteren is zonder gebruik van machines of speciale technieken. ‘We gebruiken uitsluitend droge verbindingen, zodat we volledig kunnen recyclen’ vertelt Vo Trong Nghia. Het dak wordt ondersteund door vakwerkliggers, samengesteld uit stalen staven, die materiaalgebruik zoveel mogelijk beperken. De omhulling van het huis bestaat uit een polycarbonaat panelen gevel, golfplaten dak paneel en bamboe louvres. Deze materialen zijn overal in Vietnam beschikbaar en zijn goedkoop, licht en vervangbaar. Bamboe groeit bovendien snel.
De licht doorlatende envelop en de bamboe lamellen filteren het harde directe zonlicht. Het interieur is hierdoor gevuld met diffuus licht en dit vermindert de behoefte aan kunstmatige verlichting en elektriciteitsverbruik. Er is ook een horizontale opening tussen het dak en de wand, die warme lucht kan afvoeren. Aangezien de gehele ruimte op natuurlijke wijze wordt geventileerd is er geen noodzaak voor een airconditioner. Het lessenaars dak is ontworpen om regenwater te verzamelen voor dagelijks gebruik in het droge seizoen.

S-house 2 met een betonskelet

Het stalen prototype functioneerde goed, maar toch waren verbeteringen nodig. In Long An (Vietnam) werd versie 2.0 van het S-house gebouwd. Typerend is het betonskelet dat zorgt voor een betere constructieve stabiliteit. De geprefabriceerde modulaire componenten garanderen bovendien een betere kosten/kwaliteit verhouding. Door de relatief kleine constructieve elementen kan de fundering bijvoorbeeld eenvoudig blijven en is vervoer van de bouwmaterialen met kleine bootjes mogelijk. Vervoer over water is nog altijd het belangrijkste transportmiddel in de Mekong Delta. De frames zijn, net als de afbouwmaterialen, eenvoudig te monteren en te vervangen. Hierdoor kan ook de lokale bevolking deelnemen aan het bouwproces.
Nipa palm en golfplaten met cement worden samengesteld tot een “dubbel dak”, dat ervoor zorgt dat de bewoners worden beschermd tegen de hevige regenbuien, die je hier vaak hebt. ‘Bovendien zorgt het dak voor thermisch comfort’, legt Vo Trong Ngia uit. Polycarbonaat panelen zorgen voor een natuurlijke lichtinval en verminderen de behoefte aan kunstmatige verlichting. De opening tussen het dak en de gevels dient om natuurlijke ventilatie te bevorderen. ‘Aangezien nipa palmen bijna gratis zijn in de Mekong Delta, is het niet alleen een vertrouwd materiaal voor de bevolking om mee te werken, maar zorgt het ook voor harmonie met het omringende landschap.’

S-house 3 met een lichtgewicht stalen frame

In Ho Chi Minh City (Vietnam) is het derde prototype van S-house gebouwd met een oppervlakte van iets meer dan 30 m2. S-house 3.0 was wederom bedoeld voor de lage inkomens klassen in de Mekong Delta. En ook hier moest rekening worden gehouden met lokale uitdagingen, zoals de zwakke bodemgesteldheid, frequente tyfoons en mogelijke aardbevingen. De constructie moest stabiel genoeg zijn om natuurrampen te weerstaan. Bovendien wilde Vo Trong Ngia geld en energie besparen door het toepassen van passieve bouwprincipes, zoals natuurlijke verlichting en ventilatie.
De constructie is gemaakt van lichtgewicht stalen frames. Slanke stalen roosters steunen en verstijven het frame. Zo is het materiaalgebruik tot een minimum beperkt. De hoeveelheid staal is aanzienlijk lager dan bij de eerdere prototypes. Deze constructie weegt slechts 1.200 kg. De fundering is gemaakt van gewapend beton.
Opnieuw is gebruik gemaakt van modulaire prefab onderdelen, die eenvoudig zijn te vervoeren over het water in kleine bootjes. ‘Het gegalvaniseerd stalen frame en de prefab betonnen fundering staan garant voor de stabiliteit en maatnauwkeurigheid.’

Door de eenvoudige montage en de lichtgewicht onderdelen duurt het slechts 3 uur om de draagconstructie inclusief dak overeind te zetten met hulp van lokale arbeidskrachten. Alle onderdelen zijn lichter dan 60 kg. Voor het prototype, is lichtgewicht cement board gekozen voor de bekleding.

S-house 4.0 in voorbereiding

Gestart in de Mekong Delta heeft S-house de ambitie zich uit te breiden naar heel Vietnam, Zuid-Oost-Azië en als het kan, de rest van de wereld. Bijvoorbeeld India en Afrikaanse landen, waar mensen met lage inkomens zijn aangewezen op slechte huisvesting. Zowel de lichtgewicht materialen, die worden vervoerd in containers, als de benodigde montage kennis (die ligt op het niveau van een beginnende doe het zelver) laten zich eenvoudig wereldwijd verspreiden.
Het nieuwste prototype S HOUSE ligt al weer op de ontwikkeltafel en kan een grotere ruimte overspannen. Daardoor is flexibeler gebruik mogelijk ten opzichte van de vorige prototypes. En het nieuwe gebouwtje beperkt zich niet tot huisvesting, maar biedt bijvoorbeeld plaats aan winkeltjes, scholen en klinieken, die steeds vaker nodig zijn in combinatie met de huisjes.