Project in beeld

Actueel

13 oktober om 08:15 door BouwTotaal

Artikel delen

Wonen in het voormalig Broederhuis

Voor het Broederhuis (1932) aan de rand van het Rembrandtpark in Amsterdam bestonden sloopplannen, maar uiteindelijk is het complex toch grondig gerenoveerd. Daarbij werden latere toevoegingen gesloopt en zijn de voormalige kloosterkamers omgebouwd tot huurstudio’s voor starters en statushouders. Door toevoeging van brede veranda’s kregen niet alleen de woningen meer woonoppervlak, maar ontstond ook een fraaie ontsluiting voor de woningen op de verdieping.

Tekst: Carla Debets Bouwtekst
Beeld: Villanova architecten, Archangel Bouw (uitvoering)

Het Broederhuis; de oorspronkelijke situatie met dichtgebouwde patio

Het Broederhuis maakte oorspronkelijk deel uit van een veel groter rooms-katholiek complex met de Sint Augustinuskerk en scholen, ontworpen en gebouwd in 1931 – 1933, van architect K.P. Tholens. Het broederhuis was een klooster van de Congregatie Broeders Maria Onbevlekte Ontvangenis uit Maastricht. De Sint Augustinuskerk werd in 1977 gesloopt en het broederhuis stond hetzelfde lot te wachten. Nadat de broeders die les gaven op de verschillende scholen, het klooster verlieten, heeft het gebouw tijdelijk gediend als moskee (in afwachting van de oplevering van de grote Westermoskee). Daarvoor werd de binnenplaats dichtgezet met twee gebedsruimtes boven elkaar en werd het kruis op de torenspits vervangen door een sikkel.

U-vormige opzet

Na de transformatie: met de helder leesbare toevoeging aan het oude U-vormige gebouw.

Het oorspronkelijke gebouw had een sterk naar binnen gericht karakter en bestond uit een U-vormige plattegrond (circa 35 x 35 meter) in twee lagen.

Kenmerkend is de traditionalistische sobere architectuur met breed overstekende flauwhellende daken. De hoger opgaande kapel aan de binnenplaats had eenzelfde dak, met oranje verbeterd Hollandse dakpannen én een achthoekige klokkenstoel met koperen bekleding. De enige ‘versieringen’ in het bakstenen gevelmetselwerk bestonden uit fraaie deuromlijstingen en enkele verbijzonderheden.

Ook het interieur was sober en bestond uit eenvoudige slaapcellen in twee lagen, een eetzaal en kapel op de tweede verdieping en enkele dienstruimtes aan de voorgevel. De slaapcellen lagen vooral rondom de binnenplaats, met brede gangen aan de (buiten)gevels die slechts voorzien waren van hooggeplaatste ramen.

Méér woonoppervlak

Huurunit met slaapvliering. Een extra daklicht zorgt voor het diep binnendringen van daglicht.

Villanova architecten maakte het plan voor de transformatie naar wonen, waarbij voor opdrachtgever Stadgenoot diverse doelgroepen met bijbehorende woningindelingen binnen de sociale werden bestudeerd. Starterswoningen bleken het beste in de bestaande structuur te passen en daarmee de meeste rendabele optie. Later – nog wel tijdens het ontwerpproces, kwam er de wens van rijk en woningbouwvereniging ook asielzoekers op te vangen.

Uit haalbaarheidsstudies bleek dat het gebouw een zeer ongunstige bruto-netto verhouding had, wat met name gold voor de zijvleugels. ‘Uitgangspunt voor de transformatie en hergebruik was om de oorspronkelijke karakteristiek van het gebouw te behouden en te versterken’, vertelt Feike Laane van Villanova. ‘Belangrijkste beslissing daarbij was om de binnentuin weer tot binnentuin te maken, dus om de toevoegingen voor de tijdelijke moskee te slopen. Vervolgens hebben we de binnenplaats gebruikt om de woningen via deze zijde te ontsluiten en op deze wijze een centrale ontmoetingsplaats gecreëerd.’

Vanwege de ongunstige netto-bruto verhouding van het Broederhuis is een ontwerp gemaakt waarbij is uitgebouwd in de binnentuin; aan de oorspronkelijke diepte van de vleugels van circa 6,45 meter werd 3,00 meter toegevoegd, tot een totale diepte van 9,45 meter. De oorspronkelijke gang aan de buitengevels is opgeknipt en toegevoegd aan de woningen; hierin zijn de woningbrede badruimtes met douche en toilet gesitueerd. Door de posities van de ramen in de buitengevels verspringen de badkamers. Hierdoor konden wel (in totaal) vier extra studio’s gerealiseerd worden.

In elke vleugel zijn op de begane grond vier standaardunits gemaakt (29 m2) en twee grotere units op de ‘hoeken’ van 38 a 39 m2. De woonunits op de verdieping kregen bovendien onder het flauwhellende dak een slaapvliering met daklicht om daglicht verder de woning in te brengen. Met de nieuwe indeling konden er 30 woonunits worden gerealiseerd. De vergroting van het woonoppervlak werd gecombineerd met 2,4 meter diepe veranda’s in twee lagen die dienen als buitenruimte en tevens als ontsluiting van de woonunits.