Valgevaar door zonnepanelen langs dakranden
Zonnepanelen mogen zonder permanente hekwerken of borstwering niet binnen twee meter van een dakrand worden geplaatst. Toch gebeurt dit op grote schaal op platte daken. Erik Steegman, directeur NDA & Dakbehoud Nederland, maakt zich zorgen over deze ontwikkeling: “De fabrikant anticipeert op het knelpunt tussen het maximaal aantal te plaatsen zonnepanelen en de te nemen veiligheidsmaatregelen op het dak. Een knelpunt waarbij de valbeveiliging vaak het onderspit delft.”
Tekst: ing. Frank de Groot
Geheel rechts is er nauwelijks nog ruimte tot de dakrand. Plaatsing en onderhoud kan alleen met goede valbeveiliging.
Bij de vraag hoeveel zonnepanelen er op een dak geplaatst moeten worden, wordt vaak in de eerste plaats gekeken naar de energiebehoefte en uiteraard hoe groot het dak is. Daarnaast is de ligging van het dak ten opzichte van de zon (en schaduw) een item wat aandacht krijgt. Als je bepaald hebt of je voor een oost-west opstelling kiest of de panelen op het zuiden richt kan je vrij eenvoudig berekenen hoeveel PV panelen je op een dak kwijt kan. Voor een dakdekker spelen er echter nog meer factoren.
“We komen nog regelmatig daken tegen waarop het maximale aantal zonnepanelen geplaatst is, zonder daarbij rekening te houden met de veiligheid van de monteurs, onderhoudsdakdekkers en installateurs die nadien op het dak moeten werken”, zegt Steegman. “Een veiligheidssysteem kost ruimte op het dak en die ruimte gaat ten koste van het aantal zonnepanelen dat je kan plaatsen. Dat kan echter levens kosten! We krijgen helaas nog steeds regelmatig berichten van dakdekkers die van het dak zijn gevallen.”
Solarfix Lijn systeem bestaat uit een ankerpunt waarop een frame voor zonnepanelen bevestigd kan worden en tegelijkertijd een veiligheidskabelsysteem gemonteerd kan worden.
Veilige zone
In het meest ideale geval is het (platte) dak volgens Steegman voorzien van collectieve beveiliging, dus permanente hekwerken of een borstwering van minimaal 100 cm hoog. Dit is ook wat de Arbeidshygiënische strategie uit de Arbowetgeving voorstaat. “Veelal zijn gebouweigenaren echter niet bereid te investeren in veiligheid in de vorm van permanente hekwerken of borstwering. Tevens zien we regelmatig dat het voornemen tot plaatsing van permanente hekwerken strand bij welstand.”
Voor kort durende werkzaamheden is het toegestaan om werkzaamheden binnen twee meter van de dakrand met gebruikmaking van persoonlijke beschermingsmiddelen uit te voeren. Reinigen van het dak, lekkageafhandeling, maar ook reinigen van de zonnepanelen valt onder deze kortdurende werkzaamheden. Dus, voorzien van een harnas en vallijn en vastgemaakt aan een doorgaand kabelsysteem mogen deze werkzaamheden uitgevoerd worden. Een kabelsysteem moet tussen 2 en 5,5 meter van de dakrand te staan. Dit heeft onder meer te maken met beperken van de maximale valhoogte. De overlengte van een vallijn mag niet meer dan 85 cm behelzen. Wanneer je aan de dakrand vast zou zitten val je bijvoorbeeld 3 meter in praktijk. Dat is teveel, vandaar de 2 meter verplichte afstand van de ankers met kabel, waardoor de valhoogte wordt beperkt.”
Om de genoemde reden is de conclusie dat zonne-energiesystemen dus niet dichter dan twee meter van de dakrand kunnen staan. Althans: indien er geen permanente hekwerken langs de dakranden staan. Uiteraard is dan ook nog wel een looppad van minimaal 50 cm breed noodzakelijk, maar dat scheelt effectief wel 1,5 meter extra ruimte voor het plaatsen van panelen.
Innovatieve dakenbranche
Als de valbeveiliging pas later wordt geïnstalleerd, is het wellicht nog wel mogelijk om losse ankerpunten tussen de panelen te plaatsen. Maar ja, in zo’n geval loopt de werklijn van de gebruiker wel over de zonnepanelen heen, wat het risico op het beschadigingen vergroot. En handig werken is het ook niet. Gelukkig is de dakenbranche volgens Steegman een branche die altijd in ontwikkeling is qua materialen, methoden, toepassingen en veiligheid: “Zo is er onlangs door Eyecatcher BV te Nieuwkoop een nieuw innovatief product gepresenteerd dat oplossing biedt voor dit probleem. Een ankerpunt waarop een frame voor zonnepanelen bevestigd kan worden en tegelijkertijd een veiligheidskabelsysteem gemonteerd kan worden. De kracht van dit systeem zit letterlijk in het ankerpunt. Doordat het mechanisch bevestigd wordt kunnen de zonnepanelen stormvast gemonteerd worden. Waterdichting is uiteraard geen probleem en het is geschikt voor zowel platte als hellende daken.”
Ook hier resteert nauwelijks nog ruimte tot de dakrand.
Vallijnen of dakrandbeveiliging
Overigens is de keuze voor valbeveiliging in de vorm van harnasgordels en vallijnen pas een optie als collectieve dakrandbeveiliging niet mogelijk is. Collectieve dakrandbeveiliging is volgens de Arbowet de eerste keus. Verder mogen de zonnepanelen vanwege de veiligheid dus niet binnen twee meter van de dakrand geplaatst worden. “Het niet naleven van de veiligheidsverplichtingen en normen kan bij overtredingen en arbeidsongevallen ernstige consequenties hebben. Vanwege ketenaansprakelijkheid bent ook u als opdrachtgever verantwoordelijk. Houd dus voldoende ruimte vrij tussen de dakrand en zonnepanelen, ook al levert dat minder energie op. Maar de veiligheid van dakwerkers is altijd nog belangrijker dan de opbrengst van de zonnepanelen”, besluit Steegman.
