3D-scan casco noopt tot alternatieve oplossingen installatietechniek

Artikel delen

De praktijk is weer eens weerbarstig. Er lag voor BAM Bouw en Techniek een doortimmerd bestek om het kaalgesloopte betoncasco van het raadhuis in Woerden weer hoogwaardig op te bouwen. Gebaseerd op bouwkundige en installatietechnische ontwerpen, compleet met 3D modellen. Totdat BAM het pand 3D elektronisch ging inmeten, een specialisme van het bedrijf. Daarbij kwamen zo’n 200 clashes naar voren. Afwijkingen tussen de theorie en de praktijk. Hoofduitvoerder Stefan Vermeulen: “We hadden een probleem én een uitdaging. Het impliceerde dat wij met z’n allen hebben moeten puzzelen en veel opnieuw hebben moeten ontwerpen en engineeren. Juist voor de installatietechniek. Soms om een paar centimeter extra ruimte voor de installaties onder de verlaagde plafonds te kunnen vinden.”

Het raadhuis van Woerden wordt grondig gerenoveerd binnen een duurzaamheidambitie van G+ naar A+ label.

Veel glas in het exterieur van het nieuwe resultaat.

Gezamenlijk doel voor duurzame renovatie stadhuis Woerden

Renovatie is sowieso lastig, constateert Vermeulen. In 9 van de 10 gevallen is alles mooi op papier gezet, maar vertelt het gebouw uiteindelijk een ander verhaal. “Er is gecalculeerd op basis van een bestek en dan wordt ingeschreven. Maar linksom of rechtsom, de extra kosten als gevolg van de praktijk komen dan toch. Het pleit mijns inziens voor Design & Construct bij renovatie en transformatie, omdat je dan ontwerp, bestek, engineering en uitvoering vooraf samenbrengt. Dan is er een link tussen programma van eisen, bestek en realisatie. Opdrachtgevers moeten in z’n algemeenheid niet te makkelijk denken over renovaties, zo is mijn advies in zijn algemeenheid.”

De gemeente Woerden had als opdrachtgever juist een zorgvuldig traject uitgestippeld om het stadhuis te moderniseren, de verschillende locaties voor ambtenaren te concentreren op één locatie en het aantal vierkante meter terug te dringen via ‘het nieuwe werken’ met flexibele werkplekken. Het oude stadhuis was bouwkundig en klimatologisch verouderd, niet representatief en ruimtelijk en functioneel achterhaald. Tevens formuleerde de gemeente een hoge duurzaamheidambitie van G+ naar A+ label. Met logische zaken als ledverlichting, zonnepanelen, WKO en energiezuinige installaties. Daarnaast komt de duurzaamheid tot uitdrukking in andere zaken, zoals bijna volledig hergebruik van vrijkomende materialen binnen een straal van 25 km en Social Return On Investment (SROI), waarbij mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (in samenwerking met Ferm Werk) worden betrokken bij het project om zo werkervaring op te doen. Voorts geldt de eis voor het inrichten van een leerlingbouwplaats. De gemeente heeft voordat BAM werd ingeschakeld lokale bedrijven bij het project betrokken en zo werd het gebouw bijvoorbeeld door Lek Sloopwerken tot op het betoncasco ontleed.

Openheid en licht in het interieur.

Perfecte gedachtegang

Stefan Vermeulen: “Dat was het moment waarop wij via een Europese aanbesteding in beeld zijn gekomen om het stokje over te nemen. Bij de selectie zijn wij beoordeeld op zaken als lage CO2-footprint, een slim vervoer- en toeleverplan en een ambitieus afvalrecyclingprogramma. Er lag ook een mooi ontwerp van cepezed en Nelissen had de installatie-adviezen vertaald in een ontwerp. De gedachtegang was perfect. Totdat wij het casco gingen meten. Want de opgegeven verdiepingshoogtes klopten bijvoorbeeld niet. Ook waren er sinds de realisatie veel interne verbouwingen geweest die niet op tekening stonden. Onverwachte betonwanden die er niet hoorden te zijn, extra balken, aansluitingen die anders waren. Vooral die lagere verdiepingshoogte was een probleem, omdat alle installatietechniek boven de verlaagde plafonds moest komen. Dan kun je die plafonds wel extra verlagen, maar dat kwam niet overal uit met vereiste (Arbo)hoogte van deuren en aanwezige gevelopeningen. En zomaar gaten boren in onverwachte betonwanden moet toch eerst constructief worden berekend. We hebben nieuwe plannen voor met name de installatietechniek moeten maken. En vooral ruimte moeten vinden; soms kwamen wij 3 à 4 centimeter tekort. We hebben bovendien gezocht naar alternatieve tracés voor kabels en leidingen, gekeken of luchtkanalen platter konden, roosters boven deuren aangepast konden worden en extra kritisch gekeken naar de plek van sparingen. Door de inzet van voorzetwanden is hier en daar een alternatieve plek voor kabels en leidingen gevonden, maar het merendeel komt boven de verlaagde plafonds. Het zijn creatieve alternatieven die nodig zijn om de 200 afwijkingen tussen theorie en praktijk op te lossen. Er is een denktank opgezet met de betrokken partijen om de maakbaarheid van het project veilig te stellen.”

De installatie voor de luchtbehandeling met grote kanalen.

Emre Gulmez is één van de drie afzonderlijke projectleiders voor E-installaties, W-installaties en Bouw. Gedrieën zorgen zij voor de afstemming tussen deze disciplines. “In 3D-modellen is gekeken hoe wij tot een nieuwe opzet voor de installatietechniek konden komen. Bijvoorbeeld om tracés te vinden om het leidingverloop zo kort mogelijk te houden en zaken efficiënt in ontwerp en proces te combineren. Dit binnen de visie van BAM om zoveel mogelijk modulair te bouwen en te prefabriceren. Ook qua installaties. Vooraf onder geconditioneerde omstandigheden installatiedelen vervaardigen in een hoge kwaliteit en die op de bouw alleen nog assembleren. De vaste maten zorgen voor minder afval en de repetitiefactor beperkt de kosten. Daarbij kijken onze specialisten van techniek mee. Op het moment dat zo’n casco veel verrassingen en afwijkingen telt, wordt modulair bouwen lastiger. Maar we kunnen goed vasthouden aan deze visie op prefabriceren en dit draagt bij aan een soepel proces. We hadden door de afwijkingen en het nieuwe ‘huiswerk’ voor alle betrokkenen de nodige vertraging, maar we lopen in en willen eind van het jaar het pand volgens planning bouwkundig opleveren.”

De klimaatplafonds zorgen voor verwarming en koeling.

Passen en meten

Om de sprong qua energielabel te maken, wordt de gebouwschil goed geïsoleerd met na-isolatie van het dak en hoogwaardige gevelelementen met veel isolerend glas, zo’n 80% van de buitengevel. In de smalle paneelstroken zitten ramen die open kunnen voor frisse lucht, want hoewel dit klimaat-technisch niet nodig is, draag het bij aan het comfortgevoel van de gebruikers. Ook binnen in het gebouw is sprake van veel glas voor een transparant interieur met de nodige doorkijken en zichtlijnen. De installatietechniek wordt netjes weggewerkt, conform de opzet van cepezed. Er zit nogal wat techniek in: klimaatplafonds met warm en koud water voor verwarming en koeling op basis van een WKO-installatie, aparte luchtbeheersing met per verdieping een luchtbehandelingskast, een aparte koeling voor het archief, vloerverwarming in de raadszaal, overal ledverlichting, kabelgoten, riolering etc. Dit alles boven het verlaagde plafond. Gulmez: “Passen en meten, maar door eerst goed te engineeren, hebben wij het passend kunnen maken en brengen wij de installaties in een doelmatig proces op zijn plek.”

 

Vele kilometers kabels en leidingen.

Het overgrote deel van de installatietechniek kan boven het systeemplafond.

Het wordt een gasloos raadhuis. Er komen zonnepanelen op het dak, waarbij een groot deel wordt hergebruikt van het oude pand. Om de energie verder te beperken, is gekozen voor energiezuinige installaties en komen op de boilers bijvoorbeeld tijdschakelaars zodat deze ’s nachts zijn uitgeschakeld. In de werkkamers komen bewegingsmelders om licht en verwarming/koeling te sturen. Emre Gulmez: “In het uiteindelijke gebouw domineert duurzaamheid, maar ook in het bouwproces zelf is dat het geval. Kijk naar ons uitgangpunt om te carpoolen, de vroegtijdige aanleg van oplaadpunten voor elektrische auto’s, afvalscheiding en hergebruik. Zelfs de opgebroken straatstenen krijgen opnieuw een plekje op het parkeerterrein.”

Hoofduitvoerder Stefan Vermeulen bij de nieuwe liften.

Disciplines verweven

Stefan Vermeulen besluit: “Dit renovatieproject is niet met schaartje te knippen. Alle disciplines zijn met elkaar verweven. En samen moet je oplossingen zoeken. Je hebt ook een gezamenlijk doel en dat is dit werk tot een goed eindresultaat te brengen. We doen het echt met elkaar.”

 


Tweestromen afbouw

Om het vereiste hoge bouwtempo te waarborgen, mede in het licht van de geconstateerde afwijkingen tussen bestek en het ingemeten gebouw, heeft BAM Bouw en Techniek gekozen voor een tweestromen afbouw. Stefan Vermeulen legt uit: “Door een dubbele afbouwstroom halen wij ruim 200 vierkante meter afbouw per dag op de verdiepingen. Wel opletten dat je geen leidingen aanlegt als de stukadoor er nog achter moet werken. Het betekent ook tweemaal de loodgieter, tweemaal de elektricien, tweemaal de stukadoor tegelijk aan het werk. En allemaal moeten ze elkaars werk niet verstoren. Maar deze flexibele opzet bewijst zijn waarde bij dit project. Het haalt de druk van de afbouw af.”


Projectpartners

Ontwerp: Cepezed
Bouw: BAM Bouw en Techniek Regio Midden
Constructie: Aronsohn Raadgevende Ingenieurs
Bouwdirectie: ABC Nova
Installatietechnisch advies: Nelissen Ingenieursbureau
Adviseur geluid en brand: DGMR