Brand- en rookwerendheid van deuren

Wist je dat er strenge eisen worden gesteld aan de brandwerendheid en rookdichtheid van binnendeuren in vluchtroutes?

Brandklasse deuren in EBV’s en BV’s

Onder Bouwbesluit 2012 werd vooral gekeken naar brandwerendheid van 30 of 60 minuten en rookwerendheid. Sinds de invoering van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) ligt de focus ook op de brandvoortplanting van deurmaterialen, uitgedrukt in brandklasse B of D. Dit is conform EN 13501-1 ‘Brandclassificatie van bouwproducten en bouwdelen’.

De brandklasse B staat voor een beperkte bijdrage aan brandontwikkeling, terwijl klasse D een hogere mate van brandbaarheid verondersteld. In Extra Beschermde Vluchtroutes (EBV), zoals trappenhuizen die meer dan 8 meter overbruggen of gangen in woongebouwen, is het essentieel dat deuren niet bijdragen aan snelle branduitbreiding. Tot voor kort waren er geen deuren beschikbaar die voldeden aan brandklasse B. Daarmee openbaarde zich een probleem. Uit onderzoek van adviesbureau’s Nieman en DGMR in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) blijkt het risico bij deuren die regelmatig geopend worden (zoals woningtoegangsdeuren) beperkt is. Bij regelmatig gebruik is het niet te verwachten dat er brandbare objecten tegen een deur geplaatst worden.

Brandklasse D vaak toegestaan

Een openstaande woningtoegangsdeur zorgt ervoor dat de rookontwikkeling bij brand zich snel kan verspreiden in de gemeenschappelijke ruimte en vluchtwegroute. Het is daarom van belang dat de woningtoegangsdeur sluit bij brand- en rookontwikkeling. Daarom geldt vanaf 1 juli 2020 dat de woningtoegangsdeuren van appartementen die uitkomen in een gezamenlijke hal of gang, zelfsluitend moeten zijn. Vanaf 1 juli 2021 is de verplichting uitgebreid naar een rookmelder gestuurde vrijloopdranger.

Een vrijloopdeurdranger is in meerdere varianten verkrijgbaar: van opbouw tot inbouw en met geïntegreerde rookdetector of met losse rookmelder. Belangrijk is dat een dranger alleen op een daarmee geteste deur mag worden toegepast. In de praktijk testen deurfabrikanten hun deuren veelal met een dranger. Maar de genoemde varianten vereisen dat dit goed in de rapporten nagegaan wordt en de juiste combinatie van deur/kozijn/dranger gekozen wordt.

Door al deze extra voorzieningen is het sinds 2024 toegestaan om voor het beweegbare deel (de deur) van de woningtoegang een deur met brandklasse D toe te passen.

Dit is echter niet het geval voor meer risicovolle ruimten, zoals meterkasten of bergingen. Daarvan wordt de deur immers niet frequent geopend, waardoor de kans groter is dat er brandbare objecten voor geplaatst zijn. Hiervoor blijft brandklasse B gelden.

Voor Beschermde vluchtroutes (BV) geldt een genuanceerder beeld: in risicovolle gebruiksfuncties zoals logies en zorg blijft brandklasse B vereist. Voor kantoor- of onderwijsgebouwen volstaat echter brandklasse D. In een speciale whitepaper ‘Gewijzigde eisen voor deuren in Extra Beschermde Vluchtroutes’ gaat GND hier uitgebreid op in.

Bepaling van de brandklasse

Voorbeeld van SBI-onderzoek (ook wel ‘prullenbakbrand’ genoemd).

De bepaling van de brandklasse kan plaatsvinden op componentniveau (deurblad afzonderlijk) of elementniveau (complete deurset), conform EN 14351-2 ‘Ramen en deuren – Productnorm – Prestatie-eisen’.

Om te bepalen of een constructie in brandklassen B of D valt moet een small flame onderzoek (voor deuren minder relevant) en een SBI-onderzoek (ook wel ‘prullenbakbrand’ genoemd) worden uitgevoerd. Bij een SBI-onderzoek (Single Burning Item) wordt een groter proefstuk blootgesteld aan een equivalent van een brandende prullenbak. Uit de resultaten van het SBI-onderzoek kan de classificatie B of D bepaald worden. De samenstelling van deuren en de afwerking en kleur hebben sterke invloed op het brandgedrag en zijn bepalend voor het behalen van de classificatie.

Rookwerendheid van deuren

Naast brand, vormt vooral rookverspreiding een ernstig gevaar bij brand. De nieuwe versie van NEN 6075 ‘Bepaling van de weerstand tegen rookdoorgang tussen ruimten’, die sinds juli 2021 van kracht is, biedt een methode om de rookwerendheid van deuren en andere bouwdelen te beoordelen. In tegenstelling tot brandwerendheid, die in minuten wordt uitgedrukt, richt rookwerendheid zich op de mate van luchtdichtheid bij verschillende drukverschillen. In het verleden werd nog uitgegaan van een vuistregel dat de rookwerendheid 1,5 maal de brandwerendheid van een scheiding moest bedragen. Hierdoor kon rook ruimschoots onder de deur zijn weg vinden. Nu moet een scheiding ‘echt’ rookwerend zijn.

Om rookwerende deuren aan de eisen te laten voldoen, moeten deze voorzien zijn van een kierdichting. Om daarnaast aan de warme rookwerendheid te voldoen, moet een valdorpel worden toegepast.

De testmethode is gebaseerd op de Europese norm EN 1634-3 ‘Bepaling van de brandwerendheid en rookbeheersing van deuren, luiken, te openen ramen en hang- en sluitwerken’. Deze kent twee classificaties: Sa en S200. Sa staat voor rookwerendheid bij kamertemperatuur (±20°C) en is bedoeld voor situaties waarin koude rook zich kan verspreiden. S200 betreft rookwerendheid bij verhoogde temperatuur (±200°C), zoals die voorkomt in brandscenario’s met warme rook. Deze classificatie is vooral relevant voor gebouwen met een slaapfunctie.

Tijdens de test wordt een deur-kozijncombinatie in een testwand geplaatst en blootgesteld aan drukverschillen van 10, 25 en 50 Pascal. Metingen worden verricht om te bepalen hoeveel lucht en dus rook door de aansluiting van de deur naar het kozijn lekt. De deur moet goed sluiten zonder kieren. Vaak wordt een deurdranger toegepast om automatische sluiting te garanderen.

Klassering volgens EN 13501-2

De resultaten van deze test geven aan of een deur en kozijn voldoen aan de eisen voor Sa of S200. Deze classificatie is onderdeel van de eis die aan de scheidingsconstructie wordt gesteld in Ra of R200. Dit is essentieel voor het ontwerp en de uitvoering van rookcompartimentering in gebouwen. In kantoren en winkels volstaat doorgaans Sa, terwijl in hotels, ziekenhuizen en kinderdagverblijven S200 vereist is.

Hoe kun je aan Sa en S200 voldoen?

Om een deur rookwerend te maken volgens NEN 6075, zijn specifieke voorzieningen nodig die verschillen per classificatie:

• Sa-classificatie (rookwerend bij kamertemperatuur ±20°C). Er moet een driezijdige aansluiting zijn tussen het deurblad en het kozijn. Deze aansluiting wordt gerealiseerd met een dichtingsprofiel, dat in het kozijn of in het deurblad is aangebracht. De onderzijde van de deur mag open blijven, omdat koude rook zich minder snel verspreidt via de vloer. Een standaard deurblad is doorgaans voldoende om aan deze eis te voldoen.
• S200-classificatie (rookwerend bij verhoogde temperatuur ±200°C). Er is een vierzijdige afdichting vereist: Aan de boven-, zij- en onderzijde moet een rookdichte afsluiting zijn. De onderzijde wordt meestal afgedicht met een valdorpel, maar een onderdorpel met aanslag is ook toegestaan. Omdat de deur bij hogere temperaturen stabiel moet blijven, is een stabieler deurblad nodig dat bij 200°C zijn vorm behoudt. Dit zorgt ervoor dat de aansluiting met het kozijn ook bij hitte intact blijft, wat essentieel is voor het tegenhouden van warme rook.