Zeven vinkjes
Onlangs verscheen het boek ‘De zeven vinkjes. Hoe mannen zoals ik de baas spelen’, van journalist Joris Luyendijk. Hij betoogt hierin dat de groep met machthebbers in Nederland extreem homogeen is en dat die groep dat zelf grotendeels in stand houdt. De zeven vinkjes staan voor man, hetero, wit, atheneum/gymnasium, universitaire opleiding, minstens één ouder die in Nederland is geboren en minstens één ouder die hoog opgeleid of welgesteld is.
Ik moest opeens denken aan het boek halverwege een voorstelrondje. Ik was aanwezig bij een bijeenkomst van toeleveranciers in de bouw. Van de vijftien aanwezigen was 100% blank en man. Uit het voorstelrondje dacht ik ook te kunnen afleiden dat alle aanwezigen hetero waren. Daarnaast was iedereen van een zekere leeftijd en bijna zonder uitzondering al decennia werkend in de branche.
Dat de bouw een mannenwereld is, is geen nieuws. Dat zal voorlopig nog wel zo blijven, alhoewel ik natuurlijk alle pogingen om het aandeel vrouwen in de bouw te vergroten van harte toejuich. Maar het was dan ook niet zozeer het besef van homogeniteit van de groep, dat mij triggerde. Ik vroeg me opeens af: houden wij ook zelf dit systeem in stand net als de machthebbers van Nederland, zoals Joris Luyendijk beweert?
We gaan het zelf geloven
De kern van het boek van Luyendijk is de stelling dat de groep met zeven vinkjes zelf gaat geloven dat de beste bestuurders voor het land mensen zijn met dezelfde vinkjes. De intentie is niet om te discrimineren of om diversiteit tegen te gaan. Nee, met de beste bedoelingen houd je de homogene groep in stand omdat je ervan overtuigd bent dat jouw type mensen het meest geschikt is.
In hoeverre houden mijn branchegenoten en ik de situatie in stand dat de branche gedomineerd wordt door blanke mannen van een zekere leeftijd met vele jaren ervaring in de branche? Ja, daar zit wat in, realiseer ik mij. Als ik zakelijk iemand ontmoet en zijn geschiktheid beoordeel, zet ik ook snel de standaard vinkjes. En als ik nadenk over geschikte kandidaten voor een vacature denk ik inderdaad snel aan hetzelfde type.
Maar ik zie ook lichtpuntjes. Bijvoorbeeld door digitalisering en verduurzaming komen langzamerhand ook andere types op bepalende functies. En dat is altijd verfrissend. Mensen met andere vinkjes dan jijzelf hebt. Ik ga voorstellen om bij de eerstvolgende vacaturetekst het criterium ‘bij voorkeur geen ervaring in de branche’ op te nemen.
Jan Jaap de Jong
Formulemanager Probin
