Circulair en prefab bouwen

Als we kijken naar oudere boerderijen in de Achterhoek of Twente en daarbuiten ook, zien we aan de gebinten dat deze vaker gebruikt zijn. Er zitten vaak gaten in de stijlen en balken die duiden op een veranderde toepassing. De wand, de ruimte in het vakwerk werd opgevuld met vlechtwerk van wilgentenen en afgestreken met leem vermengd met stro en nog weer later met bakstenen.

Hoe herkenbaar in deze tijd. Gebinten zijn vervangen door staalconstructies of betoncasco’s. De lemen wanden door sandwichpanelen of snelbouwstenen. De achterliggende gedachte toen was vaak geld gedreven. Arbeid was goedkoop en materiaal duur. De tendens dat materiaal duur en schaars wordt herkennen we. Daarom is het belangrijk dat we nu bij nieuwbouw ook rekening houden met toekomstige veranderingen. De gebinten werden met pen en gat in elkaar gezet. De verbindingen werden niet gelast of gelijmd, zodat ze later weer uit elkaar gehaald konden worden. Datzelfde kunnen we nu ook met onze hout, beton en staalconstructies doen. Meer met bouten en met droge verbindingen werken dan de constructie in elkaar lassen of aan elkaar stortten. Dit vraagt inzicht en kennis van de mogelijkheden door de opdrachtgever, architect en constructeur. En een andere mindset.

Vooruit denken

Een ander aspect is dat men vooruit moet denken. De boer of de landeigenaar had eigen bomen die tot gebinten, stijlen en balken gezaagd konden worden. Deze werden eerst gekapt, gedroogd daarna gezaagd. De boom werd van top tot en met stam ingemeten om maar zo veel mogelijk hout te kunnen gebruiken met zo min mogelijk afval. Na het zagen ging de timmerman in de winter de gebinten samenstellen en de traditionele houtverbindingen maken. Dit proces kon wel een aantal jaren duren. Dat gaf niet, men had tijd.

Voor nu is het een bewuste keuze om met prefab te werken. Dit vraagt een proactieve instelling. De werkvoorbereiding moet eerder starten dan op de traditionele manier. Voorbeeld: leidingen frezen in betonwanden gaat niet. Het ontwerp wordt in een 3d model gezet en gecontroleerd op fouten. De afzonderlijke delen worden uit het model gehaald en extern geproduceerd. Het model is de denkbeeldige productie en montage van het bouwwerk. De daadwerkelijke verwerking vindt plaats op de bouwplaats. Doordat er een controle op fouten heeft plaatsgevonden past het geheel. Op deze manier kunnen we snel en foutloos werken. Zo houden we tijd over.

Johan Oltvoort
Directeur Olbecon en Olcas