Durf je het aan?
Cabaretier Kasper van der Laan liet mij schaterlachen. We kunnen veel minder wc-papier gebruiken, betoogde hij. Excuus voor het plastische voorbeeld. Als je je billen afveegt zijn er twee opties volgens Van der Laan. De eerste optie is dat het papier nog vies is. Dan moet je nogmaals vegen. Bij optie twee is het papier na het vegen schoon. Dan weet je: dan waren je billen al schoon. Dat betekent dat die laatste keer overbodig was. De vraag is, aldus de cabaretier met serieus gezicht, durf je het aan? Durf je het aan om die laatste keer voortaan niet meer te vegen? Gok het erop, dat bespaart een heleboel wc-papier.
Van de creativiteit van deze grap kunnen we in de bouwwereld nog wel wat leren als het gaat om creatieve oplossingen voor minder verspilling. Nederland streeft ernaar om in 2030 vijftig procent minder primaire grondstoffen te gebruiken en in 2050 volledig circulair te zijn. Bij de zoektocht naar circulaire oplossingen wordt vaak eenzijdig gekeken naar de mogelijkheid van recycling. Als die mogelijkheid niet gevonden wordt, bestaat er geen circulaire oplossing is dan de conclusie. Maar gelukkig zijn er meer wegen die naar circulaire oplossingen leiden.
De 10R circulariteitsladder van Prof. dr. Cramer kan helpen om onze creativiteit te stimuleren. Hoe hoger op de ladder, hoe groter de circulaire bijdrage. Van hoog naar laag: Refuse, Reduce, Redesign, Re-use, Repair, Refurbisch, Remanufacture, Repurpose, Recycle, Recover. De onderste treden van de ladder, waaronder Recycle, tonen oplossingen om restmaterialen nuttig in te zetten. Recycling is dus best aardig maar het overwegen van een oplossing met meer impact is de moeite waard. De middelste treden van de circulariteitsladder bieden oplossingen die de levensduur van producten verlengen. Nog beter, bovenaan de ladder, is dat we bepaalde producten simpelweg gaan weigeren of tenminste drastisch verminderen.
Verreweg het meest enthousiast word ik van de optie Redesign. Want dat is de structurele oplossing. Dan worden producten en gebouwen ontworpen waarbij circulariteit niet het sluitstuk is, maar het begin. Circulariteit als uitgangspunt bij het ontwerp. Daarvoor is creativiteit essentieel. En durf. Want innovatie neemt risico’s met zich mee. Maar is er een andere optie? We realiseren ons toch allemaal dat creatieve, structurele oplossingen noodzakelijk zijn? Zeker als je in de bouw werkt, de sector die 40% van alle grondstoffen in Nederland verbruikt. Durf je het aan, lijkt mij een retorische vraag.
Jan Jaap de Jong
Formulemanager Probin
