Hoe een constructie van steen de bossen redde
In 1418 won Fillippo Brunelleschi de prijsvraag die uitgeschreven was door de bouwers van de kathedraal van Florence. De bouw was in 1296 begonnen, maar men wist niet hoe men de koepel zou kunnen bouwen zonder stuthout voor de houten ondersteuningsconstructie. Dit was tot die tijd namelijk de gebruikelijke methode. De koepel was te groot en om het werk op de traditionele manier te bouwen. Men moest voor het stuthout alle bomen in de bossen van Noord-Italië kappen.
Dom in Florence.
Brunelleschi won de prijsvraag door een constructie te bedenken zonder onderstempeling, maar met gebruikmaking van de eigenschappen van steen, mortel en het uitvinden van een hijskraan. Voor die tijd een revolutie in het bouwen van grote koepels.
In 2023 staan we voor een uitdaging waarvan we de uitkomst nog niet weten. Bouwen we in hout of in beton? Rucksichtslos alle bossen kappen is ook nu geen optie en doorgaan op de ingeslagen wegen ook niet. Verstandig omgaan met de hoeveelheid toe te passen beton is wel een must. Beton toepassen waar het moet en hout waar het kan. Ook hier geldt dat we de gebaande paden moeten verlaten en ons creatief opstellen. En net zo inventief handelen als Brunelleschi.
Beton besparen
Constructeurs kunnen niet stoppen met het ontwerpen van de constructie, totdat het bouwwerk in gebruik wordt genomen. Tegenwoordig moeten we verder denken: hoe kan ik het zonder slopen weer uit elkaar halen? Kritisch zijn bij het dimensioneren van betonconstructies. Als het technisch mogelijk is, of met geringe aanpassingen, pas dan een voorgespannen kanaalplaatvloer toe in plaats van een breedplaatvloer of een in het werk gestorte vloer. Dit kan in een gemiddeld jaar veel beton besparen die geen toegevoegde waarde heeft. Om een indruk te geven: indien elke m2 breedplaatvloer vervangen zou worden door een kanaalplaatvloer, zou dat circa 450.000 m3 beton kunnen besparen! Er zijn ook kanaalplaatvloeren van 120 mm en 150 mm dik.
Denken in schaarste
Een ander aandachtspunt is om bij bouwmaterialen te denken in schaarste, in plaats van overvloed. Als we in staat zijn om in de totale bouwkolom efficiënt en zoveel mogelijk prefab te werken hebben we minder afvalstromen en minder faalkosten. Ook dit draagt bij aan het verlagen van de kosten en de milieubelasting van de bouwkolom.
In tegenstelling tot een constructie van hout, heeft beton een warmte bufferende eigenschap. Een eigenschap die vaak onderbelicht blijft en de moeite waard is om mee te nemen in het ontwerp van een bouwwerk. Daar komen we een volgende editie op terug.
Johan Oltvoort
Directeur Olbecon en Olcas
