Ode aan beton
In de bouw kent iedereen het materiaal beton. De Egyptenaren gebruikten het al en de Romeinen maakten een soort beton van vulkanische as, zout water en kalk. In de 19e eeuw vond Joseph Aspdin Portland cement uit. Kalksteen en klei werd verpulverd en vervolgens verbrand om klinker te maken dat vermalen werd tot cement.
Foto: Olbecon.
Portland was een steengroeve op het Isle of Portland in Engeland. De Franse tuinman Jean Monier kwam op het idee om beton te voorzien van stalen draadnetten om zijn bloempotten sterker te maken. Dit werd gepatenteerd in 1867. De Franse ingenieur Marie Eugène Léon Freyssinet wordt beschouwd als de uitvinder van voorgespannen beton. Hij kreeg in 1928 een patent. Voorgespannen beton is nog steeds dé ultieme samenwerking van beton en hoogwaardig staal. Er kan slanker geconstrueerd worden met in verhouding tot traditioneel gewapend beton veel minder kilo’s staal. Hierna is beton geëvolueerd naar een materiaal dat niet meer is weg te denken.
CO2-uitstoot omlaag
Anno 2024 wordt beton ook gezien als een bouwmateriaal waar we eigenlijk wel van af willen vanwege de hoge wereldwijde CO2-uitstoot. Er wordt naarstig gezocht naar alternatieven voor beton. Hout in fundaties is niet geweldig. In de kelderbouw en de grond-, weg- en waterbouw is beton ook niet weg te denken. Het is dus een absolute must om een duurzaam alternatief voor cement te bedenken.
Zoals ook in het artikel ‘Op weg naar een CO2-neutrale betonproductie’ te lezen valt wordt er hard aan gewerkt om een betonsamenstelling te maken zonder de nadelen voor de leefbaarheid op aarde. Er moet een oplossing gevonden worden voor schaarste aan zand en grind. De problemen hier zijn dat er wereldwijd op dit moment twee keer zoveel zand gebruikt wordt dan dat er per jaar door de natuur wordt geproduceerd. Niet alle zand is geschikt voor de productie van beton en er is niet genoeg puin om als grindvervanger te dienen.
Ik persoonlijk ben er van overtuigd dat er een aanvaardbare oplossing voor bovengenoemde uitdagingen gevonden gaat worden. Het heeft misschien wat lang geduurd, voordat het kwartje gevallen is, om in de betonbranche de noodzaak van veranderingen te zien. Dat proces komt volgens mij nu goed op stoom. En het kan ook niet anders. Als er niets gebeurd zal beton onbetaalbaar worden.
Transitie
We zitten dus nu in een transitie tijd. Nu al zouden we beton als een mooi, kostbaar en schaars materiaal kunnen beschouwen en niet als een bulk product.
Die mindset kan terugkomen in het ontwerp van een gebouw. Holistisch denken door bijvoorbeeld dragende wanden boven elkaar te plaatsen. Gebruik maken van ‘lichte’ betonvloeren zoals voorgespannen kanaalplaatvloeren. Druklagen en massieve vloeren vermijden door andere constructieve oplossingen toe te passen. Niet denken in lijmen maar in schroeven, veel prefab toepassen, om er maar een paar te noemen.
De vraag is of we als bouwbranche moeten wachten totdat de negatieve aspecten van beton door regelgeving worden ingeprijsd of maken we nu al plannen om dat voor te zijn. Deze vraag nemen we mee naar 2025.
