Gebreken na plaatsing kunststof kozijnen

Artikel delen

Sinds de komst van kunststof als bouwmateriaal en als vervanging van de volop toegepaste houten gevelkozijnen, is menig woning in Nederland inmiddels voorzien van kunststof gevelkozijnen. Op grote schaal worden oude houten gevelkozijnen verwijderd en binnen een dag is een woning voorzien van nieuwe kozijnen met hoog-rendement beglazing. Klinkt als een ideale vervanger, maar er blijkt in de praktijk toch nog veel mis te gaan.
 

Multiplex stelkader.

Tekst: ing. T.J.M. van Kuijk
Bureau voor Bouwpathologie BB 
www.bouwpathologie.nl

Probleem

In de onderhavige woning uit het begin van de vorige eeuw, zijn de zware houten gevelkozijnen verwijderd. Dit is gedaan door de dikke stijlen en dorpels door te zagen. Zover als mogelijk is de bestaande spouwlat hergebruikt en hierop is een multiplex stelkader aangebracht. Het nieuwe kunststof kozijn is tegen het stelkader geslagen en vastgeschroefd. Aan de binnenzijde is de naad tussen de dagkant en het stelkader afgeschuimd en de kozijnen zijn gemonteerd. Aan de binnenzijde volgde een kunststof profiel en de kozijnen zijn aan de binnenzijde netjes afgewerkt.
De werkzaamheden zijn opgeleverd en de bewoner is tevreden met het resultaat. Maar de eerste maanden wordt de blijdschap van de mooie kozijnen overstemd met geluidsoverlast van buiten. Zodra het buiten kouder wordt, begint het bovendien binnen toch wel erg te tochten via de kozijnen. Tot overmaat van ramp worden boven de kunststof kozijnen nieuwe scheuren in het gevelmetselwerk waargenomen.
 

Openingen langs stelkader.

 

Onderzoek

Bij aankomst in de woning zijn de scheuren in het gevelmetselwerk duidelijk zichtbaar. De Bouwpatholoog begint het onderzoek met een rondgang door de woning en merkt op dat de woning is opgetrokken uit metselwerk spouwmuren en houten verdiepingsvloeren. De woning wordt op een lichte onderdruk gezet en middels een rookproef wordt de luchtdichtheid indicatief getest. Zichtbaar is dat bij het belasten van de buitengevel met rook, veel lucht langs de kozijnen de woning infiltreert. Ook is geluid van buiten, zoals het wegverkeer, duidelijk in de woning waarneembaar. Dat geldt zowel met geopende als gesloten ventilatieroosters. Na het verwijderen van de dagkant afwerking, is zichtbaar dat langs het kozijn en stelkader een afdichting ontbreekt. Lucht, maar ook geluid, kan hierom vrij eenvoudig de woning binnendringen.
Boven de gevelkozijnen en dan met name de bredere kozijnen, is zichtbaar dat er zich trapsgewijze scheurvorming ontwikkeld. Daarbij is eveneens zichtbaar dat het metselwerk is uitgezakt en nagenoeg op het kunststof kozijn rust. 
 

Afdichting stelkader.

 

Slechte aansluiting

De gebreken in de luchtdichting en hiermee ook het weren van luchtgeluid van buiten, wordt veroorzaakt door een onvoldoende nauwkeurige aansluiting van het gevelkozijn op het multiplex stelkader. Maar het stelkader sluit ook niet goed aan op de oorspronkelijke spouwlat. Zichtbaar is dat enige naaddichting, zoals een zwelband, niet of maar gedeeltelijk tussen de delen is aangebracht. In plaats van een zwelband is veelal gebruik gemaakt van een expanderende PU-schuim. De schuim kan zich echter niet overal goed verdringen of expanderen, waardoor er openingen zijn ontstaan tussen de aansluitingen onderling.
In de oude situatie waren de houten gevelkozijnen ingemetseld in de gevel en vormde zo een betere en nauwsluitende afdichting tussen het kozijn en het metselwerk/pleisterwerk, waardoor de luchtdichting aanzienlijk beter was.
In de vernieuwde situatie, zijn de kozijnen ‘droog’ gemonteerd en is de luchtdichtheid afhankelijk van de toepassing van zwelbanden. Zodra deze ontbreken is de luchtweerstand, maar dus ook de geluidsweerstand rondom de gevelkozijnen, zeer beperkt. 
Voor wat betreft de scheurvorming in het bovenliggende gevelmetselwerk: dit is het gevolg van gebrek in de ondersteunende functie van de nieuwe gevelkozijnen. Anders gezegd, kunststof gevelkozijnen zijn beslist niet dragend, waarbij de oorspronkelijke houten gevelkozijnen wel een dragende functie hadden. Zo waren de oude houten gevelkozijnen voorzien van een dik kozijnprofiel en waren de onder- en bovendorpels middels ‘oren’ opgelegd in het gevelmetselwerk. Door het verwijderen van de dragende houten gevelkozijnen en het plaatsen van kunststof kozijnen, ontstaat een doorbuiging in het gevelmetselwerk. Dit resulteert op den duur tot scheurvorming.
 

Scheuren boven kozijn.

 

Herstel

Voor wat betreft herstel is het raadzaam om in een dergelijk geval de kunststof gevelkozijnen te demonteren, het stelkader volledig luchtdicht in te werken tegen het binnenspouwblad en te voorzien van zwelbanden. Hierbij moet direct een waterkerende laag worden aangebracht rondom het stelkader, zoals een DPC-folie en een waterkerende slabbe boven de kozijnen. Het ingescheurde gevelmetselwerk moet worden ondervangen en het loszittende metselwerk verwijderd. Hierna kan een dragende latei in worden gebracht, of mogelijk lintvoegwapening bij voldoende metsellagen. Vervolgens kan de gevel dichtgemetseld worden. Daarna kan het kunststof kozijn opnieuw worden gemonteerd. Met zwelbanden sluit deze geheel luchtdicht aan. Om de thermische weerstand te verhogen kunnen holle ruimten worden opgevuld met een PU-schuim, waarbij het raadzaam is de ruimten licht te bevochtigen. Dat optimaliseert het expanderen, maar ook de hechting.
 

Aanzicht gevel, scheuren boven kozijn.