Bouwfouten
Krakende kap
Een gepensioneerd stel in het oosten van het land kan eindelijk hun lang gekoesterde droom waarmaken. Aan de rand van een groot meer kan een stuk bouwgrond worden bemachtigd. Hier wordt een notariswoning met een schildkap gebouwd. Het geluk lijkt onbegrensd. Tot in het najaar de eerste stormen opsteken. Ergens in de kap, binnen of buiten, begint het dan heel vervelend te kraken. De vrouw des huizes kan er zelfs niet door slapen en de aannemer wordt al snel gealarmeerd.
Tekst: Dick Verburg
Bureau voor Bouwpathologie BB
Verkleuring door optrekkend vocht.
Direct achter de woning ligt de jachthaven waar het echtpaar hun zeilboot kan aanleggen. De woonkamer beneden is ruim en ook op de verdieping is onverwacht veel ruimte, ondanks de schuin aflopende dakhelling rondom. De nok is daarom dichtgetimmerd met een plafond.
De aannemer begrijpt dat het vervelend is om ’s nachts niet te kunnen slapen. Maar tegen de tijd dat hij komt is het windstil en is het moeilijk vast te stellen wat mevrouw precies hoort. Dat de kap in beweging is ten gevolge van de harde wind kan de aannemer wel constateren. Er zijn inmiddels ruime naden ontstaan tussen de dakelementen. Maar wat kan het geluid veroorzaken? Zijn het de zonnepanelen misschien die wat klapperen? En wie heeft dat nieuwe dakraam aangebracht vraagt de aannemer zich af? In elk geval wordt er geen oorzaak gevonden van het krakende geluid.
Foto 2. Wat kan het geluid veroorzaken? Zijn het de zonnepanelen misschien die wat klapperen?
Foto 3. Aan de naden van 1,4 mm tussen de dakelementen is te zien dat de kap beweegt ten gevolge van winddruk.
Als de oorzaak niet gevonden kan worden is het verleidelijk om dan maar de verantwoording voor het probleem naar derden af te schuiven. En na twee vergeefse bezoeken is de aannemer er klaar mee. De eigenaren ontvangen van hem een afwijzing van hun garantieverzoek. Het spijt hem verschrikkelijk maar aangezien eigenaren in eigen opdracht door derden veranderingen hebben laten aanbrengen aan de kapconstructie vervallen alle aanspraken op garantie en herstel. Ziezo, dat is ook weer geregeld!
Onderzoek
De eigenaren laten het er echter niet bij zitten er roepen de hulp in van het Bureau voor Bouwpathologie. Inmiddels kunnen ze hun verhaal ondersteunen met meerdere geluidsopnamen van hun krakende kap. Wat hen vooral steekt is dat de aannemer de verantwoordelijkheid voor een oplossing al heeft afgewezen voordat de oorzaak is vastgesteld.
Foto 4. De vliering van de eerste verdieping wordt aan een inspectie onderworpen. Er wordt een gat in het plafond gemaakt.
De bouwpatholoog onderzoekt eerst de kap aan de buitenzijde en de montage van de zonnepanelen (foto 2). Hieraan worden geen opvallende zaken gevonden. Vervolgens wordt de kapconstructie aan de binnenzijde bekeken. Aan de naden van 1,4 mm tussen de dakelementen is inderdaad te zien dat de kap beweegt ten gevolge van winddruk (foto 3). Vervolgens wordt de vliering van de eerste verdieping aan een inspectie onderworpen. Er wordt een gat in het plafond gemaakt (foto 4). Het plafond blijkt te bestaan uit regels van metal stud profielen. Langs de randen van het plafond is een C-ligger gemonteerd tegen de schuine kap. (foto 5). De verbinding met de kap is dan lastig te maken, maar de behendige timmerman had hiervoor toch een manier gevonden. Bij elke dakspoor is een schroef gezet in de bovenhoek van het profiel (foto 6).
Foto 5. Het plafond blijkt te bestaan uit regels van metal stud profielen. Langs de randen van het plafond is een C-ligger gemonteerd tegen de schuine kap.
Wat gebeurt er nu ter plaatse van deze verbinding als er winddruk op het dak ontstaat? De situatie is moeilijk na te bootsen. Het is wel mogelijk om druk vanaf de onderzijde van het plafond omhoog uit te oefenen. En dan blijkt dat de randligger door de druk van onderaf met kleine schokjes langs de dakplaat beweegt en bij elk schokje een pittig geluidje produceert. Dit geluid is geheel identiek aan de geluiden die de eigenaren tijdens de verstoring van hun nachtelijke rust hebben opgenomen. Juist op dat moment steekt een stevige wind op. Nu is het gekraak duidelijk te horen en zelfs te voelen wanneer de vinger op de aansluiting tussen kap en C-ligger wordt gelegd.
Foto 6. De verbinding met de kap is lastig te maken, maar de behendige timmerman had hiervoor toch een manier gevonden. Bij elke dakspoor is een schroef gezet in de bovenhoek van het profiel.
Oplossing
De oplossing voor het probleem is relatief eenvoudig. De montageschroeven waarmee de C-ligger is gemonteerd kunnen een stukje losgedraaid worden (foto 7). Er ontstaat dan 2 á 3 mm ruimte tussen het C-profiel en de kapconstructie. Daarin kan een stukje rubber worden gestoken waarna de schroef wordt aangedraaid. Dat moet wel rondom gebeuren omdat het gekraak overal voorkwam.
Voor het zover is wordt eerste nog wel stevig gesprek met de aannemergevoerd door de woningeigenaar. De aannemer erkend dat het achteraf gezien niet fair was om de zonnepanelen en toevoeging van de Velux dakramen te gebruiken om de garantie-aanspraak af te wijzen. Het gekraak deed zich immers afhankelijk van de windrichting aan alle zijden voor en door de toevoeging van een dakraam wijzigt de stijfheid van de dakconstructie nauwelijks.
Foto 7. De montageschroeven waarmee de C-ligger is gemonteerd kunnen stuk voor stuk een stukje losgedraaid worden. Een stukje rubber er tussen en weer aandraaien.
Conclusie
Beweging van een kapconstructie is normaal. De doorbuiging blijft normaal gesproken binnen de maximaal toegestane doorbuiging. Een dergelijke beweging moet echter wel opgevangen kunnen worden in de constructie zonder daar storende geluiden te veroorzaken. Het is aan te bevelen om onder een dergelijke kapconstructie materialen en stijve constructies toe te passen die de bewegingen zoveel mogelijk wegnemen.
In dit geval zou het hele gekraak wellicht voorkomen zijn indien voor het plafond gewoon traditionele houten balkjes zouden zijn toegepast die met een schuin gezaagde randregel stevig gemonteerd waren tegen de schuine kap. Een dergelijke constructie zorgt voor versteviging en samenhang in plaats van gekraak. Dat voorkomt ook dat lelijke en relatief grote werkingsnaden ontstaan tussen de verschillende dakelementen. Kiest men toch voor snellere en buigzamere constructies dan moeten deze zo gemonteerd worden dat de beweging zonder bijgeluiden in de constructie kan worden opgevangen.
