Bouwgebreken in de praktijk

Artikel delen

Een familie kocht circa tien jaar geleden een woning, gebouwd in de jaren dertig van de vorige eeuw. Het betreft een tussenwoning met twee woonlagen onder een platdak en een serre op de begane grond.

De woning heeft dan al enkele jaren leeggestaan en is aan een grondige renovatie toe. De renovatie wordt deels in zelfwerkzaamheid en deels door een erkent aannemer uitgevoerd. Enige tijd na de afronding van de renovatie worden er op muur en plafond op de eerste verdieping bruine vlekken zichtbaar.

 

Tekst en beeld: Jos van Leeuwen
Bureau voor Bouwpathologie BB
www.bouwpathologie.nl

De renovatie begint met het totaal strippen van de woning en het verwijderen van de schoorsteenkanalen in de voorkamer op de begane grond en de voorslaapkamer op de eerste verdieping. De gashaarden worden vervangen door een cv-ketel. Al het sanitair en de keuken worden vernieuwd. De houten gevelkozijnen met enkele beglazing worden vervangen door kunststof kozijnen met isolatieglas. Alle muren in de woning worden opnieuw gestukadoord. Enige tijd na de afronding van de renovatie worden er op de muur en het plafond op de eerste verdieping, waar voorheen het schoorsteenkanaal liep, bruine vlekken zichtbaar (foto 1). Aan Bureau voor Bouwpathologie de vraag om de oorzaak van het vochtprobleem op te sporen en met een adequate oplossing te komen.

Foto 1. Op de muur en het plafond op de eerste verdieping, waar voorheen het schoorsteenkanaal liep, worden in het winterseizoen bruine vlekken zichtbaar.

 

Zoeken naar oplossing

Een gesprek met de eigenaren is het begin van het onderzoek. Tijdens zoâ??n gesprek komt er altijd wel relevante informatie boven water. De lekkages doen zich voor in het najaar, de winter en het voorjaar. Lekkage van de verouderde mastiekbedekking lijkt de oorzaak te zijn en besloten wordt om de dakbedekking te vervangen. Hierbij wordt gelijk isolatie aangebracht waardoor er een warmdakconstructie ontstaat.

Maar na enige tijd keert de lekkage terug en de bruine verkleuring neemt weer toe. Doordat de schoorsteen verwijderd is en de schoorsteen van de buren nog intact en gebruik is, krijgt de schoorsteen van de buren de schuld van de lekkage. De buren zijn erg meegaand en besluiten ook hun dak te renoveren en uit te voeren als een warmdak. Maar ook na deze aanpassing is de problematiek niet opgelost.

Omdat verondersteld wordt dat de schoorsteen op het dak de schuldige is, wordt hier weer de oplossing gezocht. De schoorsteen wordt opnieuw gevoegd en van nieuwe loodslabben voorzien. Dit alles komt voor rekening van de buren, want de schoorsteen op de woning van onze familie is immers verwijderd.

 

Onderzoek herkomst vochtoverlast

De bouwpatholoog begint na het informatieve gesprek het onderzoek. De voormalige schoorsteen is oorspronkelijk gebouwd voor kolenstook en heeft tegen de bouwmuur gestaan. Buitendaks heeft de schoorsteen een geheel gevormd met de kanalen van de buren. Bij de binnenopname van het probleem wordt duidelijk dat het probleem zich alleen laat zien in de slaapkamer op de eerste verdieping. Een door ondergetekende uitgevoerde vochtmeting geeft aan dat de bouwmuur ter plaatse van de voormalige schoorsteen droog is, maar wel bruine vlekken toont.

De schoorsteen op het platte dak is alleen bereikbaar via de woning van de buren. De buren gebruiken het rookkanaal op de begane grond nog steeds als rookgas afvoerkanaal van de moederhaard in de voorkamer (foto 2). Het schoorsteenkanaal op de eerste verdieping wordt niet gebruikt. Er is nog wel een gashaard op aangesloten, maar de haard is afgesloten van de gasaansluiting. Bij de buren is geen lekkage zichtbaar.

Buitendaks blijkt de schoorsteen van onze familie niet verwijderd, maar staat er nog een schoorsteen met twee open kanalen van de buren en twee dichtgezette kanalen (foto 3). De schoorsteen is recentelijk opnieuw gevoegd en van nieuw loodwerk voorzien. Van de beide woningen is de dakbedekking vernieuwd. De bitumenbedekking op het dak van onze familie is vrij laag tegen de schoorsteen opgezet maar dit blijkt na kunstmatige beregening, uitgevoerd door ondergetekende, geen lekkage te geven. Een inspectie van de bitumenbedekking op de beide daken levert ook geen mogelijke lekkagepunten op.

Buiten het feit dat het buitendakse deel van de schoorsteen niet verwijderd blijkt te zijn, is er op het dak weinig aan te merken op de kwaliteit van de schoorsteen en de aansluitingen van de dakbedekking. De oorzaak van de bruine vlekken ligt dus niet op het dak maar elders in de schoorsteen. De baksteen schoorsteenkanalen zijn jarenlang gebruikt voor kolenstook. De binnenzijde van de rookkanalen zijn door roetvorming vervuild. Bij onze familie zijn de kanalen verwijderd, de muren zijn schoongeborsteld en met een roet isolerende verflaag ingesmeerd en daarna gestukadoord. Bij de buren is de kolenhaard vervangen door een gashaard met een moederhaard functie voor de hele woning. De rookgassen worden afgevoerd door het voormalige kolenstookkanaal.

Oorzaak lekkage

De roetvorming in de bouwmuur en het plafond van de slaapkamer is niet het gevolg van lekkage via de schoorsteen, maar het gevolg van roet-uitbloei onder invloed van condensvocht in de schoorsteenkanalen. Doordat de rookgassen van een gasgestookte cv-ketel of een moederhaard erg veel condensvocht bevatten wordt het bakstenen schoorsteenkanaal zwaar met vocht belast. Het condensvocht ontstaat wanneer de ketel/kachel â??s avonds â??op een laag pitjeâ?? wordt gezet. Het vocht trekt in de bakstenen van de kanalen en de bouwmuur. Tijdens het transport door de steen wordt roet meegevoerd en langzamerhand wordt de baksteen doordrenkt met roet. Aan de muuroppervlakte verdampt het vocht en tekent het roet zich als een bruine vlek af. Onder invloed van het nieuw aangevoerde vocht tijdens een nieuw stookseizoen treedt dit lekkage probleem elk jaar weer op.

Ter plaatse van de verwijderde schoorsteenkanalen is de muur schoongeborsteld en is beroete muur van een isolerende verf voorzien. Echter de werking van deze isolerende behandeling is dubieus en wordt altijd zonder garantie op succes uitgevoerd. Het in de baksteen achtergebleven roet van de eigen schoorsteenkanalen draagt dus zeker bij tot dit probleem.

Herstel

Zowel bij onze familie als bij de buren moeten er maatregelen worden genomen om van dit probleem verlost te zijn.

 

Onze familie:

1) Het buitendakse gedeelte van hun schoorsteen van het dak verwijderen. De dakbedekking naar behoren aanhelen en aansluiten tegen de schoorsteen van de buren.

2) De beroete stenen in de slaapkamer op de eerste verdieping weghakken. De muur aanhelen met nieuwe, schone stenen. De baksteen muur insmeren met een roet-isolerende verf en daarna de muur afstukadoren. Dit geeft een goede kans op succes maar echter zonder garantie op succes.

De buren:

3) De buren moeten in het schoorsteenkanaal een metalen binnenpijp trekken waardoor de rookgassen worden afgevoerd. Hierdoor kan het condensvocht niet meer in het bakstenen kanaal trekken en roetuitbloei veroorzaken.

 

 

Foto 2. De buren gebruiken het rookkanaal op de begane grond nog steeds als rookgas afvoerkanaal van de moederhaard in de voorkamer.

 

Foto 3. Buitendaks blijkt de schoorsteen van onze familie niet verwijderd, maar staat er nog een schoorsteen met twee open kanalen van de buren en twee dichtgezette kanalen.