Bouwfouten
Geen of toch een probleem?
Veel voormalige campings zijn tegenwoordig vrijwel volledig omgetoverd in enorme bungalowparken. In plaats van seizoensplaatsen met tenten en caravans, zijn er permanente chalets tot letterlijk ‘woningen’. De prefab industrie is blij. Vaak betreft het houtskeletbouw en veel wordt door een handige timmerman bedacht en gemaakt. Maar een goede bouwtechnische theorie ontbreekt daarbij regelmatig. Daardoor worden regelmatig verkeerde beslissingen genomen, maar die worden gelukkig door diezelfde handige timmerman ook weer opgelost.
Tekst: Ing. S. den Ouden, Bureau voor Bouwpathologie te Montfoort, www.bouwpathologie.nl
Doorbuiging van de vloer en onderdorpel schuifpui.
Een prefab woning staat op een vakantiepark in het noorden van Nederland. Op papier een chalet, maar in werkelijkheid een grote woning met twee verdiepingen, niks chalet-achtigs aan. Het hele park heeft een grondverbetering ondergaan. Maar de woningen zijn zo groot en daarmee zwaar dat deze op stalen buispalen moeten worden gezet om niet weg te zakken. Van het funderingsadvies blijkt een rapportage beschikbaar: advies stalen buispalen. Van de constructie van het chalet is geen tekening of (constructie)berekening en ook is niet bekend hoe de constructie in elkaar zit.
Schimmelvorming vloer.
De woning heeft toch enige tijd goed gefunctioneerd en is vrijwel permanent bewoond. Na enkele jaren loopt echter de schuifpui aan, zodanig dat deze niet meer goed sluit. Deze is alleen nog met geweld dicht te krijgen en er komt water over de dorpel. Onderzoek is gewenst.
Onderzoek schuifpui
Tijdens het onderzoek blijkt als snel dat de schuifpui aanloopt omdat het kozijn is vervormd. Zowel onder- als bovendorpel buigen aan één zijde af naar beneden. Ook de vloer loop licht af richting de schuifpui, voornamelijk ter plaatse van de vervorming van het kozijn. De vloer veert hier voelbaar.
De woning is voorzien van een vide met grote overspanning. Grote vraag is echter hoe de constructie van de woning in elkaar zit. Er zijn geen berekeningen en tekeningen. Dus is er gebeld met de fabrikant, waarop de handige timmerman zelf ter plaatse zou komen een en ander toe zou lichten. In de tijd van het wachten is de kruipruimte onder het chalet onderzocht.
Zeer vochtige kruipruimte.
Onderzoek kruipruimte
In de kruipruimte blijkt de begane grondvloer te bestaan uit een vuren houten balklaag met underlayment vloerplaten op een dampremmende folie aan de bovenzijde, wolisolatie tussen de balken en een hardboard beplating tegen de onderzijde van de vloerconstructie. De hardboardbeplating vertoont oppervlakkige schimmel. Langs de randen is verkleuring en vervorming door water zichtbaar. Dit is de aansluiting van de vloerconstructie op het omliggende terrein. De houten vloerconstructie is niet behandeld tegen vocht. De houten randliggers staan plaatselijk in contact met de vochtige grond. De vloerplaat is ter plaatse van de vervorming in de schuifpui aangetast door water.
Houten opvulling van de paalkoppen.
Op meerdere plaatsen is een opening gemaakt in de hardboard beplating voor de doorvoer van leidingwerk. Op die plaatsen is ook een oppervlakkige schimmel op het vurenhout van de vloerbalken waar te nemen. De houten vloerconstructie is op zijn beurt aan de onderzijde weer voorzien van stalen liggers die onderling gekoppeld zijn ten behoeve van de koppeling van de deelelementen van het chalet. Deze stalen liggers zijn op hun beurt weer geplaatst op de koppen van de stalen buispalen. Deze zijn echter niet allemaal even hoog gebleken. Daarom zijn deze weer uitgevuld met houten plankjes van allerlei slag, vuren houten klossen, hardhout en zachthout. Veel van deze houten vullingen staan in contact met het vochtige zand van de kruipruimtebodem. Op de kruipruimtebodem is zichtbaar dat deze regelmatig zeer vochtig tot nat is.
Uitleg timmerman
Aantasting door water.
Uit de uitleg van de timmerman blijkt dat de constructie van de woning geheel bestaat uit houten frames. Ook ter plaatse van de schuifpui waar de videbalk in de gevel rust. De timmerman geeft meteen toe dat hij op die plaats eigenlijk het frame zwaarder had moeten uitvoeren. Er zijn geen extra liggers geplaatst maar wel een kolom onder de randligger van de vide. Deze is echter naast de pui komen te staan. De ligger van het frame is hier onderbroken en de kolom draagt precies tussen twee vloerbalken af, op het vloerhout, het beschot. Dit resulteert in de doorbuiging en de problemen. De timmerman geeft aan de aanpassing meteen in gang te gaan zetten.
Ook worden de bevindingen van de kruipruimte besproken met de timmerman. Hij vindt dat geen probleem, de kruipruimte was toch geventileerd? De plaatsing van de chalets was niet zijn werk, maar het werk van de grondwerker. Op de vraag of hij wist hoe de chalets moesten worden geplaatst geeft hij een volmondig ja. Waarom hij dan de begane grond vloerconstructie heeft gemaakt van onbehandeld vuren en hardboard en een deels onbehandelde staalconstructie was niet zijn probleem, vindt hij. “Gewoon een prima keuze bij een geventileerde kruipruimte. Het is maar een chalet, je moet er niet veel meer van verwachten. Constructieberekeningen zijn ook niet verplicht, het is geen huis!”
Analyse
De oorzaak van de schade aan de schuifpui is een constructieve fout in het ontwerp en de uitvoering van de houtskeletbouwconstructie van het chalet. Een constructietekening had vermoedelijk dit probleem kunnen voorkomen, omdat dan duidelijk zou worden dat de kolom alleen het vloerhout als ondersteuning zou hebben gehad. Gelukkig werd dit ruim en coulant opgelost.
De plaatsing van het chalet voldeed met de ‘losse’ plaatsing op de paalkoppen aan de verplaatsbaarheidsvoorschriften ter plaatse. Wel is het de vraag hoe deze verplaatsbaarheid in de praktijk mogelijk is. Echter zijn de toepassing van de houten materialen als uitvulling van de paalkoppen en de vochtgevoelige materialen van de begane grondvloer niet goed en deugdelijk. Het vocht uit de bodem leidt tot een aantasting van dit materiaal; het materiaal is onvoldoende duurzaam onder deze omstandigheden. De schimmels en vochtaantastingen zijn hiervan het gevolg. De levensduur van een dergelijk chalet zal hiermee flink worden verkort. Zeker bij deze plaatsing en aansluiting op het omliggende maaiveld. Ook al is de constructie boven het maaiveld dan nog zo goed, als de chalet weg gaat zakken als gevolg van houtrot lijkt dit ons wel een groot constructief probleem dat herstel vraagt.
Conclusie: een probleem met een schuifpui dat geen probleem meer was na herstel door de timmerman leidde tijdens het onderzoek tot een nieuw probleem. Dit probleem werd echter niet hersteld. Bij prefab is de afstemming soms lastiger. Had de ‘chaletboer’ de ‘vochtige’ plaatsing moeten weten en zijn materiaal daarop al moeten aanpassen?
