Bouwgebreken: wegwaaien uit je nieuwe appartement

Door een grote ontwikkelaar is een nieuw appartementencomplex gebouwd speciaal voor senioren. Voor de verkoop wordt een grote aantrekkelijke brochure samengesteld die voornamelijk gaat over het mooie landelijke wonen, het hoge comfort en de energiezuinigheid. Een stel senioren, die houden van een veranderend uitzicht, besluiten een appartement te kopen boven de centrale entree van het complex. Na één jaar zijn ze het helemaal zat vanwege de tocht, hoge energierekening en daarnaast staat het complex gewoon midden in een woonwijk zonder enige boom. Wegwezen en wegwaaien daar.

Tekst: Ing. S. den Ouden, Bureau voor Bouwpathologie BB
 

Openstaande aansluiting kozijn en plafond bij entree.

Het complex is voorzien van een eigen bron met warmtepomp voor het gehele complex. De installatie in de appartementen bestaat uit balansventilatie met warmteterugwinning en verwarming van de ruimten met behulp van convectoren ter plaatse van de gevelpuien. Het complex is optimaal geïsoleerd. Dat geldt zowel voor de dichte uitwendige scheidingsconstructies als de puien. De puien hebben goed isolerende HR++ beglazing en thermisch onderbroken kozijnen, de warmteweerstand (R) van de dichte geveldelen is 5 m2K/W. Het appartement is gelegen boven de centrale entree van het complex, die is voorzien van automatische deuren en een tochtsluis die slechts in werking is in de winterperiode. De vloer van het appartement (boven het plafond van de entree) is niet voorzien van isolatiemateriaal. Deze vloer is opgebouwd uit een betonnen kanaalplaatvloer met daarop een zandcement dekvloer.
 

Ongeïsoleerde vloer boven plafond centrale entreehal.

Problematiek

De bewoners klagen vanaf het begin over koude en vooral tocht. Het tocht over de hele vloer van de woonkamer en het is koud in de zithoek van de woonkamer. Er zou de hele dag een deken noodzakelijk zijn om zittend op de bank de benen warm te kunnen houden. Voeten blijven volgens de bewoners altijd koud.
Door eerdere klachten van de bewoners over koude en tocht is door de nieuwbouw aannemer al een extra radiator geplaatst ter plaatse van de tafel in de woonkamer. Door deze radiator wordt door de bewoners niet meer geklaagd over kou bij de woonkamertafel maar blijft de tocht door de woonkamer een probleem. Door de kozijnen leverancier is een uitgebreide test gedaan van de luchtdichtheid (luchtdichtheidsmeting) van de kozijnen, waarbij geen gebreken zijn vastgesteld.
Door de installateur is een capaciteitsberekening voor de woning opgesteld die aangeeft dat de installatie ruim voldoende zou moeten zijn om de woning te verwarmen. Door hem is ook de installatie uitgebreid gecontroleerd en is de doorstroming van de convectoren gecontroleerd en opnieuw ingeregeld. Dit heeft eveneens geen verbetering tot gevolg gehad. De tochtklachten blijven onverminderd aanwezig in het appartement en wel zodanig dat de bewoners graag zouden willen verhuizen naar een ander appartement. Gezien het gebrek aan groen wil men graag naar een ander complex.
Door de ontwikkelaar wordt gesteld dat het moet liggen aan de kozijnen van het appartement. Door de fabrikant van de puien wordt aangegeven dat het ligt aan de installateur, die opnieuw het verwijt maakt aan de kozijnenleverancier. Door de ontwikkelaar wordt uiteindelijk de Bouwpatholoog gevraagd wat de oorzaak is van de koude problematiek en wat hiervoor de oplossing dient te zijn.
 

Openstaande aansluiting en metselwerk.

Onderzoek

Voorafgaande aan het onderzoek in de woning wordt aan de bewoners gevraagd om een dagboek bij te houden over de tochtklachten. In overleg met de bewoners is een afspraak gemaakt op een moment dat de klachten zich vrijwel zeker zouden voordoen.
Bij aanvang van het onderzoek is met behulp van een warmtebeeldcamera de oppervlaktetemperatuur van de verschillende vlakken in beeld gebracht. Hieruit blijken geen bijzonderheden in de warmteweerstand van de scheidingsvlakken met buiten. Wel is in de vloer een groot temperatuurverschil gemeten tussen de plaatsen waar de leidingen voor de convectoren in de vloer aanwezig zijn en waar niet. Deze verschillen bedragen plaatselijk wel ruim 6 graden.
Door de aanvoer van ventilatie-unit uit te schakelen, is de woning op onderdruk gebracht waarna met behulp van een warmtebeeldcamera opnames zijn gemaakt. Ter plaatse van de aansluiting van de gevelkozijnen op het bouwkundige kader zijn duidelijk koudere plaatsen waarneembaar die een waaierpatroon vertonen. Op deze plaatsen is duidelijk voelbaar een koude luchtstroming aanwezig die de woning in komt. Op deze plaatsen is met behulp van een rookpen de luchtstroom ook inzichtelijk gemaakt voor de bewoners. De luchtstroming is voornamelijk geconstateerd vanuit de betimmering rondom de kozijnen. Ter plaatse van de luchtstroming was veelal de kit in de betimmering onthecht en open gaan staan. De tocht vanuit de betimmering is waargenomen op alle aansluitingen van de kozijnen op het bouwkundige kader.
Tijdens het onderzoek zijn alle binnendeuren vervolgens gesloten waarna met de bewoners plaats is genomen in de woonkamer. De tocht is toen waargenomen en met behulp van een rookpen zichtbaar gemaakt. De sterkste koude luchtstroming bleek afkomstig van de logeerkamer, waarachter de slaapkamer is gelegen. De luchtstroming bleek voornamelijk langs de vloer richting het afzuigpunt van de keuken lopen. Door de bewoners werd op dat moment ook bevestigd dat de klachten toenamen richting de tussendeur tussen de woonkamer en de logeerkamer. In de slaapkamer en de logeerkamer werd de koude luchtstroming niet gemerkt omdat daar de binnentemperatuur veel lager bleek. De test is herhaald met het openen en sluiten van de deuren van de centrale entree. Dit had geen invloed op de temperatuur van de vloer en ook niet op de luchtstroming in de woning.
 

Openstaande naden bij betimmering boven kozijn.

Conclusie

Uit het onderzoek is gebleken dat de koude- en tochtklachten geheel werden veroorzaakt door tochtklachten via de aansluiting van de gevelkozijnen op het bouwkundige kader. Bij het uitzetten van de mechanische ventilatie is door de bewoners aangegeven dat de tochtklachten sterk verminderd waren. Bij het opnieuw inschakelen van de aanvoer van de ventilatie is een duidelijke onbalans van de mechanische ventilatie gebleken. De tochtklachten werden erger wanneer de wind pal op de voorgevel van de woning stond en wanneer er weinig tot geen zoninstraling in de woning plaatsvond. Het hoge energieverbruik werd veroorzaakt doordat de bewoners de kamerthermostaat extra hoog instelde in het geval van de tochtklachten. Soms tot wel zes graden hoger dan de gewenste ruimtetemperatuur.
 

Luchtlekkage, te zien aan gloeiende rookpen.

Herstel

Herstel heeft in dit geval bestaan uit het verwijderen van de bestaande aftimmering van de bouwkundige aansluitingen van de kozijnen op het bouwkundige kader. Deze aftimmering is vervangen door een aftimmering die dubbelzijdig is voorzien van een tochtband, zowel tegen het kozijn als tegen het plafond en de wanden van de woning. Als extra is de aansluiting van de aftimmering ook nog voorzien van kitwerk waarna het schilderwerk in de woning is hersteld.
Tijdens het herstel bleek dat tussen het stelkozijn en het bouwkundige kader geen tochtwering was aangebracht. Aansluitend hierop is de ventilatie unit opnieuw ingeregeld zodat een goed balans tussen aanvoer en afvoer is ontstaan. De bewoners hebben naast de technische aanpassingen van de ontwikkelaar een vergoeding gekregen voor het deel van de stookkosten dat boven het gemiddelde lag.