Bouwhubs beperken verkeerscongestie en emissies

De grote bouwopgave en verduurzaming van de bestaande woningvoorraad dragen flink bij aan de verkeerscongestie en uitstoot van schadelijke emissies in binnenstedelijke gebieden. Nu al is ongeveer éénderde van het zakelijke verkeer in steden toe te rekenen aan de bouw. Om de overlast door schadelijke emissies te beperken voeren vanaf 1 januari 2025 de eerste achttien gemeenten een zero-emissiezone (ZE-zone) in en zo’n elf andere gemeenten volgen later. Bouwhubs aan de randen van de steden bieden een slimme oplossing voor zowel het terugdringen van de uitstoot van schadelijke stoffen als de verkeerscongestie.

Tekst: Ing. Frank de Groot

BouwHub op industrieterrein De Hurk in Eindhoven van VolkerWessels Materieel & Logistiek (VWML).

BouwHub op industrieterrein De Hurk in Eindhoven van VolkerWessels Materieel & Logistiek (VWML).

Om aan de enorme woningbouwopgave de komende jaren te voldoen moeten er veel woningen bijkomen. Daarbij willen we de groene weilanden zoveel mogelijk behouden. Doordat er tevens veel mensen in de stad willen wonen, wordt 70% van de bouwprojecten in binnensteden gerealiseerd. Daarnaast vraagt de energietransitie een flinke aanpak van de bestaande woningvoorraad, waardoor er ook om die redenen flink wat bouwverkeer de binnenstedelijke gebieden doorkruist.

Door verkeerscongestie, overlast en uitstoot van schadelijke stoffen is dit echter ongewenst. In toenemende mate stellen vooral de grote gemeenten ook eisen aan het verkeer dat de binnenstad inrijdt. Gemeenten mogen vanaf 1 januari 2025 een stadsgebied aanwijzen waar geen vervuilende bestelbussen en vrachtwagens mogen rijden. Hiermee willen gemeenten de fijnstof en CO2-uitstoot in de steden verminderen. Vanaf 1 januari 2025 voeren de eerste achttien gemeenten een zero-emissiezone (ZE-zone) in en zo’n elf andere gemeenten volgen later (zie ook het artikel ‘Eerste zero-emissiezones vanaf 2025 in 18 gemeenten’.

In de binnensteden is daarnaast zeer weinig ruimte rond de nieuwbouw- en renovatieprojecten om bouwmaterialen te laden, lossen en op voorraad te houden en bouwmaterieel te plaatsen. Ook die problematiek vraagt om een logistieke oplossing. Door het inrichten van bouwhubs aan de randen van vooral de grote steden kan de ‘last-mile’ naar binnenstedelijke locaties emissieloos en met veel minder transportbewegingen worden uitgevoerd. Daarnaast zijn er grote logistieke voordelen te halen.

Wat is een bouwhub?

Voor wie het nog niet (precies) weet: een bouwhub is een locatie aan de rand van de stad, of op een centrale plek in het land, waar bouwmaterialen geleverd kunnen worden. Vanuit de hub worden de materialen vervolgens naar bouwprojecten in de stad gebracht. Dat kan vaak met veel minder verkeersbewegingen. Bij de traditionele manier van werken is er namelijk vaak sprake van spoedleveringen, waardoor de bezettingsgraad van de vrachtwagens regelmatig laag is.

Leveranciers brengen hun producten bij gebruik van een bouwhub niet naar de bouwplaats in de overvolle binnenstad, maar naar de goed bereikbare ‘verzamelplek’. De leveranciers worden zonder wachttijden gelost en de leveringen worden gecombineerd tot dag- of weekpakketten en dan op de meest slimme manier naar de bouwprojecten in de binnensteden vervoerd. In vooral ZE-zones gebeurt dit met elektrisch transport. In onder meer Amsterdam en Rotterdam worden ook boten ingezet voor transport van bouwmaterialen.

Op de bouwhub kunnen tevens bouwdelen worden geprefabriceerd. Denk aan gevel- of dakelementen of installatie-units. Dat scheelt ook weer mensen die naar de bouwplaats moeten. Tevens dient de bouwhub als parkeerplaats, van waaruit de bouwplaatsmedewerkers naar de bouwplaats worden gebracht. Tot slot zijn er bouwhubs die werken met zogenoemde ‘runners’. Dat zijn vakmensen die de bouwmaterialen niet alleen naar de bouwplaats brengen, maar zelfs naar de werkplek. Dit wordt ook wel ‘inhuizen’ genoemd. Werknemers kunnen hierdoor direct aan de slag aangezien alles bij hun werkplek al klaar staat. Deze goed georganiseerde bouwlogistiek reduceert de kosten door een hogere productiviteit, minder verspilling, sneller bouwen en met minder overlast.

Ook GP Groot heeft een circulaire bouwhub geopend in Heiloo.

Ook GP Groot heeft een circulaire bouwhub geopend in Heiloo. Foto: GP Groot.

Circulaire bouwhub

Er zijn tegenwoordig ook zogenoemde ‘circulaire’ bouwhubs. Zo is er een circulaire bouwhub in Amsterdam van VolkerWessels en Beelen en een Urban Miner circulaire bouwhub van Dura Vermeer in Rotterdam. Bij deze bouwhubs worden tevens vrijgekomen reststromen uit projecten ingenomen en verwerkt tot nieuw bouwmateriaal. In Amsterdam worden bij de verwerking mensen ingezet en opgeleid met een afstand tot de arbeidsmarkt. Hier is ook een werkplaats ingericht, om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te re-integreren in het arbeidsproces.

Er zijn ook steeds meer toeleveranciers die bij hun vestiging een circulaire bouwhub openen, zoals GP Groot in Heiloo en Adex Groep in Utrecht. Eind september opende een circulaire bouwhub aan de Daltonstraat in Dordrecht. Initiatiefnemers zijn Constructif, Krijgsman Bouw, KoreNet BV, gemeente Dordrecht, Drechtwerk en Hoger Onderwijs Drechtsteden.

Bouwhubs in de praktijk

Een bouwhub kan tijdelijk zijn, maar ook permanent. Er zijn in Nederland al diverse permanente bouwhubs in gebruik. We geven enkele voorbeelden van grote bouwhubs in Nederland. Die zijn vooralsnog alleen in de Randstad te vinden.

Hub010

Hub010 van Vlot Logistics.

Hub010 van Vlot Logistics.

Deze bouwhub bevindt zich aan de Bijlstraat in Rotterdam en ligt aan de Nieuwe Maas, nabij de Maastunnel. In de gemeente Rotterdam geldt vanaf 1 januari 2025 voor het centrum van de stad een ZE-zone. Hub010 ontstond in 2019 als initiatief om vanuit Vlot Logistics de markt meer mogelijkheden te bieden voor efficiëntere en schonere logistiek. Het transport van bouwmaterialen naar de binnenstad vindt plaats met elektrische bakwagens, bakbussen, trekker/trailer combinaties, kooiapen, een 40tm autolaadkraan en verreikers, alsmede mobiele snelladers. Ondanks de ligging aan de Maas, wordt er op dit moment nog geen gebruik gemaakt van vervoer over water.

Hub010 heeft de mogelijkheden om buiten de opslag en duurzaam vervoer ook diverse andere activiteiten te verzorgen. Denk bijvoorbeeld aan de verwerking van afvalstromen, een stukje assemblage op de hub, voorraadbeheer en planning of het inhuizen van aangeleverde materialen óp het bouwproject.

Meer weten? Kijk op www.hub010.nl.

Volker Wessels BouwHub

BouwHub van VolkerWessels aan de rand van Utrecht.

BouwHub van VolkerWessels aan de rand van Utrecht.

BouwHub Utrecht was de eerste Volker Wessels BouwHub. Deze bevindt zich aan de Taatsendijk, tussen de A2 en Amsterdam-Rijnkanaal, vlakbij Knooppunt Oudenrijn. In de gemeente Utrecht geldt vanaf 1 januari 2025 voor het centrum van de stad een ZE-zone. Diverse VolkerWessels ondernemingen, collega aannemers en onderaannemers werken al jaren succesvol met deze bouwhub. Volgens de bouwonderneming resulteert het gebruik van een bouwhub in 69% minder transporten naar de bouwplaats, 68% minder CO2 en NOx-uitstoot en een 39% hogere arbeidsproductiviteit. Daarnaast is de gemiddelde beladingsgraad 90% en de tijdsbesparing per rit maar liefst 1 uur en 21 minuten.

Op de BouwHub worden ook producten geprefabriceerd. Tevens dient de BouwHub als parkeerplaats van waaruit de bouwplaatsmedewerkers naar de bouwplaats worden gebracht. Er is inmiddels ook een circulaire BouwHub in het Westelijk Havengebied van Amsterdam. Hier worden ter plaatse vrijgekomen reststromen tot nieuw bouwmateriaal verwerkt. Ook is vervoer over water mogelijk. Daarnaast is er een BouwHub op industrieterrein De Hurk in Eindhoven en eentje voor MorgenWonen van VolkerWessels Materieel & Logistiek (VWML) in Rijssen. Het bouwbedrijf streeft naar een landelijke uitrol van de BouwHubs.

Meer weten? Kijk op www.volkerwessels.com/nl/projecten/bouwhubs-voor-slimme-bouwlogistiek.

Urban Miner circulaire bouwhub

Circulaire bouwhub Urban Miner van Dura Vermeer. Hier krijgen ook gebruikte materialen weer een herbestemming. Foto: Dura Vermeer.

Circulaire bouwhub Urban Miner van Dura Vermeer. Hier krijgen ook gebruikte materialen weer een herbestemming. Foto: Dura Vermeer.

De Dura Vermeer Urban Miner bouwhub is gevestigd in de regio Rotterdam. Om precies te zijn aan de Havenweg in ’s-Gravendeel. Dordrecht stelt vanaf 1 januari 2026 een ZE-zone in voor de binnenstad. Naast over de weg, is deze bouwhub ook bereikbaar via water (Dordtse Kil). De circulaire bouwhub is de vaste plek waar het bouwbedrijf, naast duurzame bouwlogistiek, ook gebruikte bouwmaterialen en gebouwonderdelen tijdelijk opslaat, bewerkt en weer een nieuwe bestemming geeft. Hier komen opslag en transport uit de regio bij elkaar. Vanaf de bouwhub organiseert Dura Vermeer alle binnenstedelijke logistiek elektrisch waardoor CO2-uitstoot en stikstof tot 70% te reduceren is. De reststoffenverwerking bewerkt materialen en elementen zodat deze een tweede leven krijgen en opnieuw ingezet kunnen worden.

Meer weten? Kijk op www.duravermeer.nl/dura-vermeer-urban-miner.

Bouwhub Amsterdam

Bouwhub Amsterdam.

Bouwhub Amsterdam.

Bouwhub Amsterdam aan de Papierweg en Coenhaven werd in 2019 opgericht door Dekker Arslan Groep en Van ’t Hek Groep om in te spelen op de vraag naar innovaties op het vlak van bouwlogistiek en oplossingen in last-mile transport. Op 17 juli 2023 heeft bouwonderneming Hemubo zich ook aangesloten bij deze bouwhub en is nu mede-eigenaar. In Amsterdam wordt vanaf 1 januari 2025 een ZE-zone ingesteld in het centrum.

Op deze bouwhub worden dagproducties en Just-In-Time-Leveringen voorbereid, alsmede verpakken en ompakken, palleteren en bandeleren en uitvoeren van kwaliteitscontroles. Vervoer kan plaatsvinden met CO2-neutrale vrachtwagens op 100% HVO diesel. Vervoer over water is ook mogelijk. Bouwhub Amsterdam heeft de beschikking over diverse verdiepte bakken en schuiten om ook bij beperkte doorvaart hoogte met materialen op locatie te komen. Daarnaast beschikt de bouwhub over de kennis en mogelijkheden om te voorzien in een tijdelijke laad- of loslocatie langs of boven het water.

Meer weten? Kijk op www.bouwhub.amsterdam.

Bouwhub CTPark Amsterdam City

Bouwhub CTPark Amsterdam City

Bouwhub CTPark Amsterdam City

De Amsterdamse cityhub is een bijzonder meerlaags logistiek gebouw aan de Ankerweg bij de Hemhavens. De cityhub is niet alleen bestemd voor de bouwsector, maar ook andere sectoren. Deze hub voorziet in circa 125.000 m2 opslag- en distributieruimte verspreid over een aantal verdiepingen, 80.000 m2 mezzaninevloeren, 11.000 m2 kantoorruimte, 1.700 parkeerplaatsen, 200 laad- en losdocks en een eigen kade van 360 meter aan het Noordzeekanaal voor vervoer over water naar en vanuit het Amsterdamse stadscentrum. CTPark Amsterdam City is de eerste XXL-stadshub in Nederland. Het is ontworpen om de ‘last mile’-distributie van en naar het centrum van Amsterdam en omringende steden sneller, efficiënter én zero-emissie te laten verlopen per boot, elektrische vrachtwagen, bus, auto of e-bike. Initiatiefnemer is Wim Beelen.

 Meer weten? Kijk op www.ctparkamsterdamcity.nl.