Hoogstandjes in betonvormgevingstechniek langs de Noordzee

Bij de restauratie van Batterij Aachen, een restant van een Duitse kustbatterij langs de Noordzee in België, speelt beton de hoofdrol. NOE-Betonvormgeving zag zich gesteld voor de uitdagende vraag om met beton de restanten van de batterij te upgraden tot museaal niveau. Daarbij bereikte de betonvormgeving specialist een ongekend detailniveau.

foto 1

De Batterij Aachen dateert uit 1915 en fungeerde als verdedigingstelling tijdens de Eerste Wereldoorlog. Van de stellingen zijn onder meer twee observatieposten, vier geschutsbeddingen en een bomvrije schuilplaats bewaard gebleven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Batterij Aachen opgenomen in de Atlantikwall verdedigingsgordel. De volledige batterij werd recent onder leiding van aNNo Architecten gerestaureerd, waarbij ook het museale expositieterrein grondig werd aangepast en gemoderniseerd.

foto 2

Historie in beton gegoten

NOE-Betonvormgeving werd door het architectenbureau benaderd om het betonwerk in samenwerking met aannemer Daniël Seru en Zonen, te verzorgen. Eén van de blikvangers is een betonnen replica van een kanon uit WOI op ware grootte (foto 1). De kopie van het oorspronkelijke kanon werd, als opengewerkt model, voor de helft in beton uitgevoerd. In de vlakke zijde van de betonnen helft is een lijntekening opgenomen die het binnenwerk van het kanon tot in detail toont (foto 2). De betonnen kanonhelft staat geplaatst op de oorspronkelijke opstelplaats, waar alleen nog stalen draadeinden van resteerden. De draadeinden, die door de tijd waren gehavend en waarvan nog slechts enkele rechtop stonden, zijn historisch erfgoed. Deze moesten daarom worden behouden en vallen nu in ruime-uitsparingen in de betonnen voetring. De draadeinden werden zo een vast onderdeel van de opstelplaats als moderne herinnering aan één van de eerste kanonnen die hier ooit stond.

foto 3

foto 4

Gedetailleerde maquette en sonarbeeld

Opmerkelijk is verder het detailniveau van de volledig in beton uitgevoerde maquette van Batterij Aachen. De maquette is samen met de tafel waarop deze zich bevindt, in één stuk in beton gegoten (foto’s 3 en 4). De mal hiervoor – een siliconenmal, gemaakt op een 3D geprint model – werd door NOE-Betonvormgeving ontworpen, vervaardigd en geleverd. De productie vond plaats in samenwerking met 8R Betondesign, een bedrijf dat is gespecialiseerd in het maken van uiterst slank gedimensioneerde betonnen elementen. Naast de maquette van het terrein zijn op verschillende punten ook andere objecten te vinden die zijn uitgevoerd in beton en door hun schaal in veel gevallen hoogstandjes van betonvormgevingstechniek tonen (foto 5).

foto 5

foto 6

Ook uit één stuk gegoten is de betonnen tafel met een 3D-model van een sonarbeeld van een onderzeeboot uit de Eerste Wereldoorlog (foto 6). Deze werd een aantal jaren geleden voor de kust van Oostende ontdekt. Het 3D-model van de sonarbeelden verbindt nu de herinnering aan de strijd van de land- én zeemacht op één betonnen tafel. NOE-Betonvormgeving werkte de sonarbeelden uit naar een 3D-model dat als basis diende voor het storten van de betonnen tafel.

Betonnen voet voor telemeter

Bijzonder geraffineerd is ook de dragende constructie voor de originele telemeter die zich nog op het museumterrein bevindt. Meer dan 100 jaar geleden werd de meter gebruikt om de afstand tot potentiële doelen op zee te kunnen bepalen. De meter rust nu op een betonnen voetstuk waar de oorspronkelijke voet voor model heeft gestaan. Alle details hiervan komen nu in een meer abstracte vorm in het door NOE-Betonvormgeving vervaardigde model terug (foto 7).

foto 7

Koninklijke tuinbank van beton

Op het terrein van Batterij Aachen, dat ooit werd gebouwd in het toenmalig Koninklijk Domein van Koning Leopold II, is ter herinnering aan het ‘koninklijke verleden’ een replica van de koninklijke tuinbank opgenomen. De tuinbank werd eveneens volledig in beton uitgevoerd en staat aan de zeezijde van het museumterrein opgesteld. De klassieke tuinbank met latten en een frame van beton, oogt als ware het samengesteld uit losse betondelen, maar bestaat in werkelijkheid uit één stuk (foto 8). NOE-Betonvormgeving ontwikkelde, maakte en leverde ook hiervoor het model alsook voor de in beton gegoten plattegrond van het ‘Noorse Chalet’, het koninklijke chalet dat in 1904 op het terrein werd gebouwd.

foto 8