Hillen & Roosen: Circulair bouwen heeft hoge urgentie

Gezamenlijke ontwikkeling en nieuwbouw van twee houten en energieneutrale woon-werkgebouwen in de circulaire proeftuin Buiksloterham in Amsterdam-Noord: Patch22 en Top-Up.

Wat verstaan jullie onder circulair bouwen?
Een bekende definitie van GPR is: ‘Een gebouw is circulair als bij de bouw en het beheer voorraden in een gesloten kringloop worden gehouden, zonder schadelijke emissies naar lucht, water en bodem’ en richt zich daardoor voornamelijk op de toegepaste materialen tijdens het bouwen. Maar aspecten als schoonheid, beleving, flexibiliteit / aanpasbaarheid en (sociaal)comfort zijn daarvoor naar onze mening ook van belang. Een circulair gebouw is daardoor een product van integrale samenwerking en visie:

• Circulair ontwerp: organiseer een dierbaar gebouw dat op haar toekomst, en alle veranderingen die daarin plaats gaan vinden, voorbereid is.
• Circulair bouwen: organiseer verstandig en gezond materiaalgebruik op een wijze waarop de ongewenste impact van de bouwinterventie op de leefomgeving minimaal is en materialen en producten hoogwaardig beschikbaar kunnen komen aan het einde van de levensduur van het gebouw.
• Circulair onderhoud: organiseer de functionele en technische levensduurverlenging van het gebouw.
• Circulair gebouw: is dierbaar voor haar gebruikers, waar ze graag in verblijven en willen behouden. Zelfs als het einde van het gebouw nabij is wil men haar materialen en producten graag gebruiken voor een volgend gebouw.

Op dit moment worden ‘s werelds eerste 100% recycled kunststof kozijnen geplaatst bij de renovatie van een galerijflat op het Osdorpplein in Amsterdam. De kozijnen zijn ontwikkeld door een samenwerking van Hemubo, Profine en Schipper Kozijnen. Het renovatieproject wordt uitgevoerd in opdracht van Stadgenoot.

Hoe brengen jullie dat in praktijk?
Bij de meeste projecten zijn we vroeg in het ontwerptraject betrokken. Hierdoor kunnen we sturen op losmaakbare bouw- en installatiemethodieken en verantwoord gebruik van materialen. Hierbij focussen we op het reduceren van materialen door een functionele ontkoppeling van drager en scheider. Doordat we de technische ontwerpen vervolgens zelf modelleren in BIM kunnen we de circulaire prestaties blijven monitoren, door middel van onder andere Madaster, waar wij partner van zijn. Daarnaast ontwikkelen we zelf circulaire bouwconcepten op de afdeling conceptontwikkeling van Hemubo.

Met ketenpartners ontwikkelt Hemubo circulaire houten kozijnen. Deze worden gemaakt van materialen die normaal eindigen als bouw- en sloopafval (sloophout en oud dubbelglas). Dit jaar won het bedrijf hiermee de prijsvraag ‘Onderweg naar een circulaire stad’ van de Gemeente Amsterdam. Het prijzengeld gebruikt men nu voor de doorontwikkeling en implementatie van dit concept.

Hoe meten jullie circulariteit?
We toetsen de ontwerpprestaties en aanstaande inkopen aan de betreffende vastgestelde baseline. Bij toepassing van andere materialen, fabrikaten en/of systemen toetsen we van grof naar fijn op basis van:

• Quick-scan / oriëntatie door middel van Nibe-app en website.
• Specifieker door middel van Nationale Milieudatabase (NMD), maar die is helaas nog te beperkt in beschikbare informatie.
• Specifieker vanuit de HR-BIM-bieb.
• Specifiek op basis van verkregen EPD-kaarten van specifieke materialen en producten.

Bij de nieuwbouw van De Vijzel in Oostenburg, Amsterdam wordt ‘s werelds eerste circulaire beton gegoten. VORM Holding, New Horizon Material Balance en Hillen & Roosen passen voor de eerste keer Urban Mining Concrete toe bij een monolithisch afgewerkte betonvloer. Dit is het meest duurzame verkrijgbare beton van dit moment. Hiermee wordt 63 ton CO2 bespaard, vergelijkbaar met 440 vluchten van Amsterdam naar Parijs.

Hoe kun je circulariteit inbouwen bij aanpak bestaande bouw?
Circulair bouwen is nu nog pionieren, maar het moet uiteindelijk het nieuwe normaal worden. Het begint met het uitspreken van de circulaire ambitie en ‘de betere uitvraag aan de markt’ waardoor ‘de markt’ een circulair plan kan aanbieden en toepassen in het gebouw. Gelukkig zien we in aanbestedingen steeds meer vraag naar circulair bouwen. We zien ook nog veel verschil in de manier waarop wordt uitgevraagd en de manier waarop circulariteit wordt gemeten. Meer uniformiteit in de uitvraag maakt het makkelijker om hier invulling te geven.
Ook in het ontwerpproces is circulair bouwen nog pionieren. Er zijn nog te weinig circulaire oplossingen beschikbaar om in je ontwerp toe te passen, daarom heeft Hemubo een eigen afdeling conceptontwikkeling waar met ketenpartners nieuwe circulaire bouwmaterialen worden ontwikkeld, zoals de circulaire kozijnen van 100% gerecycled kunststof. Ten slotte geloven wij erin dat circulair bouwen alléén het nieuwe normaal wordt als iedereen er aan mee kan doen.

Wat zijn jullie doelen tot 2030?
De visie voor Nederland in 2050 is duidelijk: een schone economie en een klimaat-neutrale samenleving. Dit betekent een 100% circulaire economie in 2050 en voor 50% in 2030. Onze doelstellingen zijn hetzelfde. Onze ambitie is dus meer en meer circulair bouwen in de toekomst.