Enorme bouwopgave dwingt tot industrialisatie

Artikel delen

Om op de grote bouwopgave de komende jaren en het oplopende tekort aan vakmensen te anticiperen is industrialisatie van het bouwproces noodzakelijk. Dat betekent onder meer verdergaande prefabricage. Bijvoorbeeld prefab gevelelementen, afgewerkt met keramische steenstrips. Tijdens een webinar van Vandersanden ging Victor Albers, business development manager industriële toepassingen bij het Belgische familiebedrijf, in op de noodzaak om industrieel te bouwen. BouwTotaal keek en luisterde mee.

Tekst: ing. Frank de Groot

De doelstellingen in het Parijs-akkoord en het nationale Klimaatakkoord over het beperken van de uitstoot van broeikasgassen vergen in onze leefomgeving rigoreuze stappen. Zo moet de CO2-uitstoot in 2050 zijn gedaald met zo’n 80-95% ten opzichte van 1990. “Zonne- en windenergie rukken op. Maar ook de bouw zelf moet de CO2-uitstoot terugdringen. Engineering aan de voorkant wordt daardoor steeds belangrijker”, zegt Victor Albers, die geflankeerd wordt door Roland Classen, B2B marketing manager bij Vandersanden.
Hij vervolgt: “De komende tien jaar moeten er nog 845.000 nieuwe woningen bij komen om te voorkomen dat het woningtekort verder oploopt. Per jaar betekent dat 84.500 woningen, maar we halen nu 63.000 woningen. Dat scheelt dus ruim 21.000 woningen per jaar. Blijkbaar lukt het ons niet om met de huidige beschikbare capaciteit en manier van werken om voldoende woningen te bouwen”, aldus Albers. “En dan hebben we ook nog te maken met de stikstofproblematiek, waardoor onder meer het aantal transportbewegingen omlaag moet. Prefabricage biedt de mogelijkheid om sneller te renoveren en bouwen met minder transportbewegingen. En de faalkosten dalen ook nog!”

Een wel heel bijzondere prefab oplossing is de buikvormige gevel op de nieuwe multifunctionele accommodatie (MFA) De Cammeleur in Dongen.

Een wel heel bijzondere prefab oplossing is de buikvormige gevel op de nieuwe multifunctionele accommodatie (MFA) De Cammeleur in Dongen.

Urgentie voor prefab

“Bij het bouwen in binnenstedelijk gebied lijkt me een beperking van de transportbewegingen ook een voordeel”, zegt Roland Classen. “Ja, dat klopt’, antwoordt Albers. “Gemeenten stellen ook steeds vaker eisen aan binnenstedelijke transport, zoals de maximale uitstoot van stikstof. Maar de faalkosten moeten ook omlaag. Je hoort regelmatig cijfers van 10 procent faalkosten. Dan praat je in de bouw over miljarden euro’s. Door bijvoorbeeld gevels en daken onder geconditioneerde omstandigheden in de fabriek te prefabriceren en op de bouwplaats alleen nog te assembleren, kunnen de faalkosten enorm omlaag.”

Wat is prefab bouwen?

Prefab bouwen lijkt een eenduidig begrip, maar volgens Classen is dat niet: “Als je aan tien mensen vraagt wat prefab is, krijg je tien verschillende antwoorden.” Hij heeft enkele voorbeelden: “Prefab is een breed begrip. Een kanaalplaatvloer kun je ook een prefab vloer noemen. Of verdiepingshoge binnenwanden. Wat verder gaan echter prefab gevelelementen, inclusief kozijnen, ramen, deuren, beglazing, isolatie en gevelbekleding. Nog verder gaan prefab badkamers of zelfs complete woonunits.”
Vandersanden biedt met haar keramische steenstrips een prachtige mogelijkheid om gevels volledig te prefabriceren, maar toch het uiterlijk van metselwerk te behouden. “De mogelijkheden voor prefab gevelelementen met keramische steenstrips zijn groot. Zo kan de drager een betonnen binnenspouwblad zijn, maar ook houtskeletbouw of staalframebouw.”
Dat de architect veel vrijheden behoudt is te zien bij het innovatieve gevelbekledingssysteem Signa van Vandersanden. Signa bestaat uit weervaste Rockpanel® gevelpanelen waarop een compositie van Vandersanden steenstrippen is verlijmd. De panelen worden kant-en-klaar voor de klant geproduceerd. Deze klant heeft een grote ontwerpvrijheid: reliëf, kleur, formaat en metselverband (horizontaal, verticaal of zelfs schuin) zijn vrij te kiezen. De steenstrippen worden al in de fabriek op de Rockpanel platen verlijmd. Vervolgens worden de afgewerkte gevelpanelen kant-en-klaar naar de bouwplaats gebracht. Daar monteert de gevelbouwer de geprefabriceerde panelen op de achterliggende constructie: een frame in aluminium, verzinkt staal of hout.
Een wel heel bijzondere prefab oplossing is de buikvormige gevel op de nieuwe multifunctionele accommodatie (MFA) De Cammeleur in Dongen. De steenstrips zijn hierbij op EPS vormstukken verlijmd, die weer op een stalen constructie zijn gemonteerd. De EPS vormstukken zijn gemaakt door een gespecialiseerd bedrijf dat (fantasie-)vormen van EPS-materiaal maakt. Met hun 3D-lasersnijmachines is haast alles mogelijk. “Je kunt dus niet meer zeggen dat prefab leidt tot eenheidsworst en repetitie. De architect heeft nog een enorme vormvrijheid”, aldus Albers.

Het innovatieve gevelbekledingssysteem Signa bestaat uit weervaste Rockpanel® gevelpanelen waarop een compositie van Vandersanden steenstrippen is verlijmd.

Voordelen prefab bouwen

De voordelen van deze totaaloplossing zijn volgens Albers legio. De doorlooptijd van de bouw wordt aanzienlijk ingekort en ook de kosten en de CO2-uitstoot worden sterk gereduceerd. Doordat de buitenschil van de woning in een mum van tijd volledig gemonteerd kan worden, is er minder aanvoer van bouwmaterialen noodzakelijk. Ook kun je steigerloos bouwen. Daardoor nemen de handelingen en transportbewegingen op de bouwplaats af. Ook kan er bij regen en vorst doorgewerkt worden. “Alleen als het hard waait kun je de elementen niet veilig hijsen, maar dat is dan ook het enige. Het idee dat prefab bouwen duur is, is dus achterhaald. Als je alle voordelen op een rij zet, ben je zelfs goedkoper uit. Maar dan moet je wel al in de pre-engineering nadenken over prefabricage met alle betrokken partijen.”


“Daar komt bij dat het gebruik van steenstrips, in plaats van een volle baksteen, een besparing aan grondstoffen en energie oplevert van maar liefst 60 procent. De steenstrips die worden gebruikt hebben immers een breedte van 2 cm, terwijl een traditionele gevelsteen 10 cm breed is. Met hetzelfde verbruik, kan er een groter geveloppervlak bekleed worden.”
Albers noemt ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen die naar verwachting op 1 januari 2022 in werking treedt: “Dan moet een private kwaliteitsborger bij oplevering verklaren dat een bouwwerk aan de bouwregelgeving voldoet. Daarnaast worden aannemers nadrukkelijker aansprakelijk voor verborgen gebreken. Hierdoor zal de vraag naar aantoonbare kwaliteit vanuit aannemers toenemen. Met geprefabriceerde elementen heb je veel meer zekerheid dat de gewenste kwaliteit ook gehaald wordt.”

Prefab betonwanden met keramische steenstrips

Vandersanden en de Nederlandse producent van prefab casco’s Spaansen slaan de handen in elkaar om prefab woningen in een stroomversnelling te brengen. Voortaan kan Spaansen gevels compleet afgewerkt met keramische baksteenstrips leveren. Deze totaaloplossing krijgt de naam ‘Gevelklaar’ en is mede mogelijk gemaakt door het RoboBrick systeem van Vandersanden.

Spaansen levert al jaren casco’s van beton, voorzien van kozijnen, elektra en instortvoorzieningen. Eenmaal op de bouwlocatie, worden deze casco’s in hoog tempo gemonteerd. In samenwerking met Vandersanden kan Spaansen voortaan keramisch afgewerkte gevels toevoegen aan het bestaande beton casco. Ze gebruiken hiervoor het door Vandersanden ontwikkelde RoboBrick systeem om de steenstrips – eveneens van Vandersanden – te verlijmen op de isolatie van de betonnen wanden. Beide bedrijven geven een garantie van maar liefst twintig jaar op de hechting van steenstrips op de isolatie van deze wanden.

Co-creatietraject

De nieuwe oplossing Gevelklaar, is het resultaat van een intensief innovatietraject van beide familiebedrijven. Bij de ontwikkeling heeft men steeds de bevindingen en feedback van trouwe klanten ter harte genomen. Het door Vandersanden ontwikkelde Robobrick systeem is vertaald naar de specifieke wensen van Spaansen en wordt momenteel bij Spaansen in een nieuwe productiehal geplaatst. Het gehele productieproces van de prefab gevelsystemen vindt in Harlingen plaats. De capaciteit is 200 tot 1.500 woningen per jaar.