Bouwen met ‘piepschuim’

Geëxpandeerd polystyreen of kortweg EPS kennen we vooral van het gebruik als isolatiemateriaal in vloeren, gevels en daken. In de civiele sector wordt EPS gebruikt als lichtgewicht fundering voor (spoor)wegen en sportvelden. Er zijn ook wat experimenten geweest om EPS als bouwmateriaal te gebruiken. De Zeeuwse bouwer De Delta heeft met een Nederlandse collega uit Polen een EPS bouwconcept ontwikkeld dat veel bezwaren van bestaande bouwsystemen wegneemt. Eind april 2013 wordt een vrijstaande woning met EPS-wanden opgeleverd en er volgen er nog meer.

Tekst: ing. Frank de Groot

‘DeltaEnergyFlow’ heet het nieuwe bouwsysteem van De Delta. Het bouwbedrijf uit Middelburg heeft het idee enkele jaren geleden gekocht van een ondernemer die eerder in Colijnsplaat een huis met EPS liet bouwen. Het bouwbedrijf levert eind april een vrijstaande woning met wanden van EPS op. De woning maakt onderdeel uit van het duurzame bouwproject ‘Natuurlijk Wissenkerke’. De gemeente Noord-Beveland streeft naar een energieneutrale woonwijk in 2018 en een CO2 neutrale status in 2030. De energiepassieve woonwijk wordt een staalkaart van energiebesparende bouwmethoden. Om kopers over de streep te trekken geeft de gemeente kopers die de passiefhuisnorm (zie kader)  halen een bonus van € 11.900,-. In het plan komen ook nog vijf levensloopbestendige woningen en vijftien starterswoningen die met EPS worden gebouwd.
Het gebruik van ‘piepschuim’ maakt, volgens het Middelburgse bouwbedrijf, passief bouwen betaalbaar. Bij passief bouwen wordt een gebouw neergezet dat door goede isolatie zo min mogelijk verlies aan warmte heeft en bovendien thermisch comfortabel is en een zeer goede kwaliteit binnenlucht heeft.

Opbouw

Bij het DeltaEnergyFlow-systeem worden in de gevels verdiepingshoge 500 mm dikke EPS-elementen gebruikt. De breedte van de standaard elementen is 1,20 meter. Door de dikte van de elementen en de speciale profilering aan de onderzijde blijven deze na plaatsing gewoon staan. Uit de langszijden wordt op de bouwplaats met warmtedraad een halfronde sparing over de gehele hoogte gesneden. Hierdoor ontstaat er tussen twee aangrenzende elementen een kolomvormige uitsparing, die later uit constructieve overwegingen van bovenaf wordt gevuld met een wapeningskorf en beton. De uitsparing vervalt aan de zijden die grenzen aan raam- en deuropeningen. Dit legt dus wel beperkingen op aan de plaats en aantal raam- en deuropeningen. Er zal immers in iedere gevel wel ruimte moeten blijven voor enkele constructieve betonnen kolommen in de EPS-wanden.
De begane grondvloer is een geïsoleerde kanaalplaatvloer, de verdiepingsvloer en zoldervloer zijn breedplaatvloeren. De deklaag van de breedplaatvloeren en de kolommen in de wanden worden in één keer gestort en zijn momentvast aan elkaar verbonden. Rondom de vloeren is een ringbalk uitgespaard die na het aanbrengen van ringwapening en de stort voor extra stabiliteit zorgt. Voor de kopse gevels van de zolderverdieping worden eveneens EPS-elementen gebruikt. De kapconstructie wordt opgebouwd uit sandwichpanelen. Vervolgens kunnen er steenstrips of bijvoorbeeld houten geveldelen direct tegen de EPS-wanden worden aangebracht.
Volgens directeur Dick Roos van De Delta, wordt dit bouwsysteem in landen met koudere winters, zoals Duitsland, Polen en Oostblok-landen, al langere tijd toegepast: ‘Daar bestaat passief bouwen ook al veel langer en wordt deze bouwwijze al veel gebruikt. EPS is drukvast, heeft een hoge isolatiewaarde en is makkelijk verwerkbaar. Je kunt er ook goed luchtdicht mee bouwen. Daarbij is dit bouwsysteem niet duurder dan een traditionele woning.’

Eigenschappen

De gevels hebben door de aanwezige isolatie een Rc-waarde van maar liefst 10 m2K/W. Uiteraard stelt dat ook eisen aan de Uc-waarde van de beglazing en deuren. Denk bijvoorbeeld aan drie-laagse beglazing en geïsoleerde kozijnen en deuren.
Maar hoe zit het met de brandveiligheid van EPS? Roos reageert: ‘Door toevoeging van specifieke middelen aan de EPS brandt deze niet, maar smelt en krimpt het materiaal bij brand. De gevelafwerking aan de binnen- en buitenzijde zorgen voor de noodzakelijke brandwerendheid. De Veiligheidsregio Zeeland heeft het systeem nauwkeurig getoetst en een positief advies gegeven voor het verstrekken van een omgevingsvergunning.’ Tevens zijn aanvullende maatregelen genomen waardoor knaagdieren geen kans hebben de EPS-wanden te voorzien van talrijke onbedoelde gangen en gaten.
Hij vervolgt: ‘Wij zijn ervan overtuigd dat we een revolutionair bouwsysteem hebben ontwikkeld dat breed uitgerold kan worden. Na dit project bouwen we vijf geschakelde woningen en vijftien geschakelde starterswoningen, allemaal voor minder dan 160.000 euro. Die woningen verwachten we in vijf maanden te kunnen bouwen. Ik heb het vertrouwen dat de kopersmarkt dit wil.’

Eisen voor Passiefhuizen in Nederland en België

In Nederland en België gelden de volgende eisen voor passiefhuizen:

• Voor het verwarmen van het gebouw tot 20 graden Celsius mag niet meer energie verbruikt worden dan 15 kWh/m2 per jaar. Dit betekent dat een haarföhn een passiefhuis van 100 m2 zou kunnen verwarmen.
• Een maximaal primair energiegebruik van 120 kWh/m2 per jaar. Het primaire energieverbruik is de som van de energie die gebruikt wordt voor ruimteverwarming, koeling, warm tapwater, hulpenergie en elektrische apparatuur.
• Een luchtdichtheid van maximaal n50 < 0,6 h-1. Dit betekent dat er maximaal 60% van de binnenlucht in één uur via kieren naar buiten mag stromen bij een luchtdrukverschil van 50Pa.
• Het voorkomen van oververhitting in de zomer. Een passiefhuis zonder koelinginstallatie moet een oververhittingfrequentie van 5% of lager halen. De oververhittingfrequentie geeft het percentage van het jaar aan dat de binnentemperatuur boven de 25 graden komt. Een passiefhuis met koelinginstallatie mag niet meer dan 15 kWh/m2 per jaar verbruiken aan koeling.

Een gebouw is pas officieel een passiefhuis als de nationale Stichting PassiefhuisBouwen.nl zowel een ontwerpcertificaat als een uitvoeringscertificaat heeft afgegeven. Als controle- en ontwerpinstrument is het PHPP-rekenprogramma ontwikkeld. De PHPP berekent de jaarlijkse warmtevraag, het primaire energieverbruik en de koelbehoefte / oververhittingfrequentie. Na goedkeuring van de installatie- en bouwtekeningen en de PHPP-uitdraai door de nationale stichting krijgt het gebouw het ontwerpcertificaat toegewezen. Om het uitvoeringscertificaat te verkrijgen doet de nationale stichting na de oplevering van het gebouw een Blower-Door-Test, waarmee gecontroleerd wordt of de luchtdichtheideis wordt gehaald. Ook controleert de stichting of het gerealiseerde gebouw overeenkomt met de invoer van het PHPP-computerprogramma. Als het gebouw de twee certificaten heeft behaald dan is het officieel een passiefhuis.

Informatie: www.passiefhuis.nl of www.passiefbouwen.nl