Groene oplossingen voor klimaatbestendige steden

Tekst: Kim van der Leest en Annemieke Bos, VHG

Het Orlyplein in Amsterdam heeft in anderhalf jaar tijd een gigantische metamorfose ondergaan. Het vroegere grijze betonnen dak van het station Amsterdam-Sloterdijk is volledig veranderd in een waterbergende groene oase. Groen heeft enorm bijgedragen aan een prettig plein met inkomsten voor de omliggende horeca, hotels en winkels. Criminaliteit en zwerfafval zijn juist sterk verminderd. Foto: Orly plein Amsterdam /Riske De Vries -Tree Ground Solutions – Het Levende Gebouw.

Veel vragen en ambities voor de leefomgeving zijn ‘niet groen’. Voorbeelden zijn het verminderen van wateroverlast, verminderen van de ervaren geluidshinder, betere luchtkwaliteit, aantrekkelijk vestigingsklimaat, verminderen van hittestress of energiebesparing. De oplossingen hiervoor kunnen echter wel groen zijn.

Verdichten en vergroenen

Gezien de opgave om te verdichten en te vergroenen in de bebouwde omgeving, was er vanuit de markt vraag naar een uitgave over levende groene gebouwen. Branchevereniging VHG biedt het antwoord met de handleiding Het Levende Gebouw. Deze handleiding gaat over groen op, aan en in gebouwen. Handig geordend zijn 400 gerealiseerde praktijkvoorbeelden en inspirerende toepassingen, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en gebruikerservaringen. Tevens komen faal-en succesfactoren in aanleg, gebruik en onderhoud aan bod.

Windhinder tussen hoge gebouwen bedwongen met een dakbos: een boomgaard van sierlijke en sterke bomen als natuurlijke windbreker. Op een ondergrondse parkeergarage zijn zeventig groeiplaatsen voor bomen in het gebouw geïntegreerd in de vorm van verzonken bakken. Deze dienen ook als zitplekken. Alternatief was geweest een windscherm van 10 meter hoog en 80 meter breed wat het probleem alleen maar zou verplaatsen. Foto: WTC Zuidplein Amsterdam /Boomkwekerij Ebben- Het Levende Gebouw.

Opzet

Groene conceptontwikkelaar en samensteller Kim van der Leest: “De handleiding Het Levende Gebouw helpt in gesprekken de mogelijkheden van groene oplossingen tijdig mee te nemen en maximaal in te zetten voor de gewenste functies. Het handboek geeft inspiratie voor de invulling van duurzaamheidsdoelstellingen- en certificeringen.”
Er zijn negentien thema’s benoemd waarvoor groen meerwaarde heeft. Denk aan: water, temperatuur, biodiversiteit, ontspannen en ontmoeten of voedsel. Alle thema’s vallen onder de grote maatschappelijke dossiers, zoals gezondheid, duurzaamheid, klimaat en economie en dragen bij aan een betere leefomgeving.

Stapelen

“Het mooie van groen is dat je allerlei waarden kunt stapelen”, aldus Van der Leest. Groene daken en groene gevels zorgen voor natuurlijke verkoeling én afvang van fijnstof én verminderen geluidshinder én dragen bij aan biodiversiteit én een verbeterde werking van zonnepanelen én dienen als rustgevend uitzicht. Door groene verblijfsdaken aan te leggen ontstaat nieuwe leefruimte in dichtbevolkte gebieden. De handleiding biedt tal van praktijkvoorbeelden, bijvoorbeeld van slimme gebouwen met groenblauwe daken die samen met het waterschap de waterhuishouding in de wijk regelen. Of van groen tussen hoge gebouwen dat windhinder tegengaat om aantrekkelijkere wandelroutes of horecaexploitatie mogelijk te maken. “We zijn vaak geneigd om alles technisch op te oplossen. Veel is met groen eenvoudig en duurzaam op te lossen. Sterker nog: groen en techniek kunnen ook samenwerken of elkaar versterken.”

Het verkoelende effect van een groen(blauw) dak heeft een gunstige impact op de zonnepanelen en kan resulteren in 6% meer energieopbrengst. Verder verloopt het verouderingsproces van het silicium in de panelen op een groen dak trager en zal vermogensverlies pas na tien jaar optreden. Foto: Accenture/ Rooftop revolution – Het Levende Gebouw.

Integraal ontwerpen

De handleiding Het Levende Gebouw is bedoeld om groenprofessionals, opdrachtgevers, architecten, landschapsarchitecten en projectontwikkelaars te helpen en inspireren bij het integraal ontwerpen, bouwen en beheren van levende gebouwen. Ook provincies en gemeenten die aan het begin staan van het proces van (her)ontwikkeling van een locatie kunnen veel hebben aan deze handleiding. Om heel gericht de meerwaarden van groen te belichten, is er voor elk type gebruiksfunctie (wonen, werken, zorg, leren, mobiliteit & logistiek, retail & leisure) een mindmap toegevoegd. De mindmaps zijn een handig hulpmiddel in gesprekken met multidisciplinaire teams of co-creatie.