Versneld innoveren

Artikel delen

We staan voor een grote uitdaging om van een lineaire- naar een circulaire economie te komen. Deze zogenaamde transitie brengt vaak de nodige onzekerheid met zich mee. Ook in de traditionele bouwwereld is dit niet anders. Slechts een klein clubje durft te pionieren en gaat vol voor de circulaire economie. Zij zien ook in dat de bouw een grootverbruiker is van schaarse grondstoffen en verantwoordelijk is voor 40% van het totale afval in Nederland.  Deze koplopers verenigen zich tot een nieuwe stroming die impact zichtbaar wil maken, door het te doen. Een stroming die niet wil wachten op de rest, maar zelf onderneemt en innoveert.

Tekst: Cor van Dijken, Stichting Building for Good en Jan Smit,  Rouwmaat Groep BV

In samenwerking met Aan de Stegge Twello heeft Rouwmaat een complete laadkuil, vloer en wanden uitgevoerd in geopolymeer beton bij de circulaire nieuwbouw van Uitgeverij DAVO in Deventer.

Building for Good (BFG) is een publiek/private stichting die door projecten en proeftuinen aan te jagen, de transitie wil versnellen. Dit doet zij niet alleen, maar met een grote groep koplopers in de markt! Van leveranciers, producenten, bouwers, juristen, architecten maar ook verschillende lagen van de overheid werken hierin samen. Het doel onder leiding van founders Cor van Dijken en Karlijn Schuttelaar is: circulaire economie! Building for Good neemt u mee naar één van deze koplopers in de mooie Achterhoek.

Rouwmaat Groep

In 1948 startte Herman Rouwmaat een transportbedrijf met paard en wagen. In de jaren ‘70 stapten zijn zoons in en groeiden door, met onder meer afvalcontainers en Megamix-betonmortels. Door de komst van de derde generatie Rouwmaats innoveerde het bedrijf in het afgelopen decennium gestaag verder. Inmiddels is het uitgegroeid tot een grote speler met 200 medewerkers en zeven vestigingen in Oost-Nederland en Nordrhein-Westfalen (D). Het familiegevoel is echter nog steeds duidelijk voelbaar in de informele, no-nonsense en resultaatgerichte cultuur.

Eén vertrouwd aanspreekpunt

Dave Rouwmaat, directeur: “We zijn actief op veel terreinen en werken voor de boeiendste opdrachtgevers: van aannemers tot particulieren en van MKB-bedrijven tot overheden. Ons multidisciplinaire aanbod spreekt met name aannemers van grote bouw- en infraprojecten erg aan. We nemen hen namelijk alles uit handen: het onderzoeken van de bodem, grondverbetering, slopen van bestaande structuren, afgraven en afvoeren van de grond, aanleggen van de riolering, leveren van beton, aanleggen van rijbanen en parkeerplaatsen, bewegwijzering en bebording op het terrein, beplanting, het afvoeren van bouwafval… Noem het en wij regelen het gewoon.”

“Aannemers vinden het prettig om één aanspreekpunt te hebben, want dit resulteert in een voorspelbaarder en kostenefficiënter projectverloop met minder risico’s. Bovendien beperken we met onze werkwijze het aantal transportbewegingen en daarmee de CO2 footprint.”

In transitie

Jana Beeuwkes, duurzaamheidscoördinator bij de Rouwmaat groep: “Door de groeiende wereldbevolking en aantrekkende economie ontstaat er een grondstoffentekort. Dat zorgt voor milieuschade, leveringsproblemen en hoge prijzen. En dan zijn er nog de overheidsregels om in 2030 voor 50% en in 2050 volledig circulair te zijn. Wij zijn volop in transitie naar een circulaire bedrijfsvoering. En dat doen we niet alleen om aan de wetgeving of de vraag naar circulaire en duurzame producten te voldoen. We doen het – als familiebedrijf met betrokken medewerkers – vooral omdat we een gezonde, aantrekkelijke en toekomstbestendige werkgever willen zijn. We zijn namelijk, zoals elk bedrijf, afhankelijk van een constante stroom grondstoffen.”

“Mensen beseffen niet altijd dat afval hoogwaardige grondstoffen bevat. Wij wel. Wij nemen dus graag de verantwoordelijkheid om afval om te (laten) zetten in hoogwaardige grondstoffen.”

Gesloten kringloop

Jan Smit, directeur betoncentrales en drijvende kracht achter beton-innovaties bij Rouwmaat: “Een voorbeeld van hoe wij hoogwaardige reststromen uit de industrie weer omzetten in een grondstof is ons beton. Als één van de weinige partijen in Nederland hebben wij de gehele kringloop voor beton-recycling kunnen sluiten. Dat is mogelijk door intensieve samenwerking tussen onze sloop-, recycling- en betondivisies. Onze sloopspecialisten oogsten bij projecten zorgvuldig het aanwezige betonpuin en voeren het vervolgens gescheiden van overig bouw- en sloopafval af.”

Storten laadkuil met geopolymeerbeton.

De recyclinglocatie in Groenlo breekt het betonpuin en verwijdert de wapening en andere ongewenste stoffen zoals kunststof en hout. Wat overblijft is hoogkwalitatief, schoon en KOMO-gecertificeerd betongranulaat in verschillende groottes. Jan: “Het betongranulaat gaat vervolgens als grindvervanger naar onze eigen betoncentrales in de regio, aangevuld met hoogwaardig betonpuingranulaat van partners uit de regio. Zo zetten we regionaal geoogst en gerecycled betonpuin weer in voor regionaal uit te leveren betonmortel. Dit bespaart, naast primaire grondstoffen, veel vervoersbewegingen. Wat er na een stort overblijft aan restbeton, gebruiken we voor onze betonnen ‘legoblokken’, die we weer in ons eigen proces gebruiken of als terreininrichting voor onze klanten.”

Optimaliseren betonmengsels

Jan vervolgt: “Maar we doen meer, want we verwachten dat we over vijf jaar exact voorgeschreven krijgen aan welke milieuwaardes (MKI) mortel moet voldoen. Daarom optimaliseren we onze betonmengsels nu al enkele jaren. We werken daarbij voor een deel van ons portfolio niet met standaard cementen, maar stellen ons eigen bindmiddel samen. Hierbij gebruiken we minimaal cement. Ook hebben we geopolymeer beton, waarbij het cement volledig is vervangen door minerale reststoffen, geactiveerd door alkaliën en geattendeerde additieven.”

“Uiteraard zorgen we dat de mortel geschikt is voor de toepassing – vloer, kolom, wand, et cetera –  én voldoet aan de wetgeving. In veel gevallen resulteert dit in mortels met een veel lagere CO2 belasting per m3 en een sterk gereduceerde MKI. Die MKI leveren we in een geverifieerd rapport aan en de mortels zijn KOMO-gecertificeerd.”

Voordelen van cement-arm of cementloos beton

Voordelen van cement-arm of cementloos beton zijn legio:

  • Volledig herbruikbaar aan het einde van de levensduur.
  • CO2-reductie tot wel 80%.
  • Bijzonder lage MKI-score.
  • Minder scheurvorming.
  • Hoge zuurbestendigheid.
  • Goede hechting.

Keerzijde van alternatieve betonsoorten

“Innoveren om te komen tot de circulaire duurzame economie kent ook haar keerzijde”, geeft Cor van Dijken Founder Building for Good aan. “De afname voor alternatieve betonsoorten is nog zeer beperkt, waardoor de kosten hoger zijn. Men kijkt nog te weinig naar de milieuwinst die het oplevert. Jammer genoeg heeft Rouwmaat als producent hierop weinig invloed bij de verwerkende aannemers. Het samenspel tussen producent en afnemer is een leerproces en kost tijd”, zegt Cor, die op zijn beurt wel verwacht dat het overgaan op duurzame alternatieven sneller zal gaan onder druk van emissietoeslagen en aanscherpen van de normeringen. “We merken door vroegtijdig in gesprek te gaan met een aannemer en eindgebruiker, dat we eigenlijk allemaal een gezamenlijk doel hebben, namelijk een beter klimaat!”

Praktijkcases met alternatieve betonsoorten

Innovaties gaan vaak met kleine stapjes en vergen zowel een tijd- als een financiële inspanning.  Ook loopt men regelmatig aan tegen regel- en wetgeving die niet toereikend is voor deze nieuwe innovaties. “Om aan te tonen dat het product voldoet, hebben we diverse cases in de praktijk lopen”, zegt Cor.

Cementloze rotonde voor de provincie Overijssel

Al in 2017 startte Rouwmaat met het aanleggen van de allereerste cementloze rotonde bij N737 Deurningen – Enschede ter hoogte van de afslag Oude Vliegveldweg. “Dit project was nooit van de grond gekomen als koplopers zich niet hadden verenigd” , geeft Cor aan. De provincie Overijssel was opdrachtgever en de uitvoering was een samenwerking tussen Reef Infra, Rouwmaat en Sqape.

Al in 2017 startte Rouwmaat met het aanleggen van de allereerste cementloze rotonde bij N737 Deurningen – Enschede ter hoogte van de afslag Oude Vliegveldweg.

Duurzame bedrijfsvloer voor RPP Kunststoffen

Een duurzame bedrijfsvloer van geopolymeerbeton bij RPP Kunststoffen in Nieuwleusen. Samen met aannemer Dijkhuis – Bouwteam van Waarde, Hardenberg, is 3.000 m² geopolymeer gestort.

De allereerste cementloze rotonde in Europa heeft het innovatiewiel wel aangeslingerd. Al gauw volgden meerdere projecten, waaronder de duurzame bedrijfsvloer bij RPP Kunststoffen in Nieuwleusen in 2021. Samen met aannemer Dijkhuis Bouwteam van Waarde Hardenberg is 3.000 m² geopolymeer gestort. Daarnaast is voor de fundering een betonmortel gebruikt waarvan de grove fracties volledig zijn vervangen door gebroken betonpuingranulaten. “Tevens stelden we het bindmiddel zo samen dat ook hier de MKI-score en de CO2-belasting per m³ tot een minimum beperkt bleven”, legt Jan Smit uit en benadrukt daarbij: “Dit alles uiteraard zonder te hoeven inleveren op kwaliteit.”

Duurzame laadkuil, vloeren en wanden

Vanuit de opdrachtgever Metron Vastgoed BV heeft Cor de kans gekregen een volledig circulair gebouw te engineeren voor Uitgeverij DAVO in Deventer. Dit gebouw is volledig duurzaam en circulair gerealiseerd.

“Ik werk al heel lang prettig samen met Rouwmaat en zij hebben al verschillende innovaties tot stand gebracht. Ook hier was de keuze dus niet moeilijk om samen de lat nog iets hoger te leggen”, geeft Cor aan. In samenwerking met Aan de Stegge Twello heeft Rouwmaat de complete laadkuil, vloer en wanden uitgevoerd in geopolymeer beton. Hierbij is géén cement gebruikt, waardoor het beton volledig circulair is en aan het einde van de levensduur opnieuw kan worden gebruikt. Daarnaast is er een co₂- reductie tot wel 80% en een bijzonder lage MKI-score gerealiseerd. Het is de eerste keer in Nederland dat geopolymeerbeton bij een laadkuil is uitgevoerd. Met deze toepassing is bewust gekozen voor een duurzame oplossing. Minder scheurvorming, een hoge mate van zuurbestendigheid en een goede hechting van de wapening zijn bijkomende voordelen.

Samenwerking is cruciaal

Cor besluit: “Innoveren op deze schaal lukt alleen maar wanneer je met de echte koplopers samenwerkt, zoals Rouwmaat. Daarnaast is het van belang dat we aannemers en opdrachtgevers vinden met een intrinsieke motivatie om echt te veranderen en daadwerkelijk impact willen maken. Ook hebben we een overheid nodig die integraal meedenkt door co-creatie.”

Rouwmaat en de Stichting Building for Good

De Rouwmaat Groep werkt samen met Building for Good om nieuwe projecten en proeftuinen aan te jagen, te realiseren en om haar kennis te delen. “Alleen door samen te werken kunnen we er voor zorgen dat de klimaatdoelstellingen eerder worden behaald dan dat de overheid nu aangeeft. We zetten in op een maatschappelijke kanteling en laten zien dat we trots kunnen zijn op de GWW-, Bouw- en Vastgoedsector. We streven met onze nieuwe stroming aan te tonen dat klimaatneutraal al in 2030 mogelijk is”, aldus Cor.

Building for Good neemt de eindgebruiker mee in het werken naar een bedrijventerrein / gebouw dat voldoet aan de pijlers voor de klimaatdoelen. Zo wordt het plan niet alleen toekomstbestendig, maar ook praktisch en van toegevoegde waarde voor de eindgebruiker. Cor: “Zo zorgen we voor een gezonde mix, waarmee het bedrijventerrein een aantrekkelijke groene en duurzame werklocatie wordt. Met ruimte voor mens en natuur. Hierbij wordt ook gekeken naar de Sustainable Development Goals. We vinden het zeer wenselijk dat niet alleen getoetst wordt op milieudoelen, maar dat er ook aandacht is voor vrede, veiligheid en vooral het uitroeien van armoede en honger. Per project zal getoetst worden welke SDG’s passen binnen een project en worden dan meetbaar gemaakt.”

Van links naar rechts: Bob Rouwmaat, Directeur; Jan Smit, Directeur; Jana Beeuwkes, Duurzaamheid coördinator; Elco Rouwmaat, Directeur; Cor van Dijken, Directeur en Dave Rouwmaat Directeur.