Circulaire bedrijfshal en kantoorpand met houten constructie

Tekst: Joop van Vlerken
Beeld: egbertdeboer.com

“We hebben voor dit project al vanaf het begin in alle stappen de keuzes en materialen goed afgewogen. En als je kijkt naar het verschil in CO₂-uitstoot tussen hout en staal, dan is dat enorm”, vertelt Emmelien Regeling van RPP Kunststofoplossingen. Ze legt uit waarom voor een houten constructie is gekozen bij de realisatie van een nieuwe bedrijfshal en kantoor voor RPP Kunststofoplossingen. “We zijn een kunststofbedrijf en we willen graag een steentje bijdragen aan het beperken van de CO₂-uitstoot. Dat was vanaf het begin een belangrijk uitgangspunt bij de bouw van onze nieuwe bedrijfshal. Daarom hebben we voor hout gekozen als circulair bouwmateriaal.”

De constructie van de nieuwe bedrijfshal en het kantoor op bedrijventerrein De Grift III in Nieuwleusen is gemaakt door De Groot Vroomshoop. René Jansen van die firma vertelt dat enkele liggers die gebruikt zijn voor het kantoor, al aan een derde leven beginnen. “Deze balken zijn in eerste instantie uit een tankstation gehaald en wij hebben ze hergebruikt in onze eigen bedrijfshal. Vervolgens hebben we een nieuwe grote bedrijfshal gebouwd en is de oude ontmanteld. Deze balken zijn nu gebruikt voor het kantoor van RPP Kunststofoplossingen.”

Goed vergelijken

Buiten de voor de hand liggende circulaire voordelen van de toepassing van hout, zijn er ook andere kwaliteiten, vertelt Regeling. “We kunnen goed vergelijken, omdat we voorheen een bedrijfshal hadden met een stalen constructie. Wat we merken is dat hout een veel fijnere akoestiek heeft. Omdat er nogal wat machines draaien in onze hal, is dat erg fijn voor de medewerkers. Daarnaast is het gebouw echt optimaal geïsoleerd met cellulose waardoor het prettig warm is. Dat geldt trouwens ook voor de sfeer en de uitstraling. Daarin betekent hout ook zeker wat.”

Na overleg met de architect van de bedrijfshal koos RPP er al snel voor om in zee te gaan met Dijkhuis Aannemersbedrijf. Gezond en circulair bouwen is voor Dijkhuis Aanneming een prioriteit, vertelt Eberhard Dijkhuis. “Voor particuliere klanten merken we dat gezondheid vaak belangrijker is en bedrijven gaan juist voor circulariteit.” In de markt ziet Dijkhuis een stijgende vraag naar zijn diensten. “Vanaf 2030 moeten bedrijven voor 50% circulair inkopen en daarom gaan ze daar alvast mee aan de slag. Met name grotere bedrijven en overheden lopen daarin voorop en vragen de markt circulair te bouwen. Daarnaast profiteren we doordat de markt steeds meer inziet dat grondstoffen eindig zijn en daarom hergebruik nodig is. Producten zijn heel duur, dat komt onder meer door de stijgende hout- en energieprijzen. Hierdoor wordt hergebruik interessanter.”

Losmaakbaarheid

Ook Jansen ziet dat de vraag naar gebruikte materialen toeneemt. “De vraag naar gebruikt hout stijgt, maar het aanbod is beperkt. Dat komt omdat er voorheen niet demontabel gebouwd is. Daardoor is het kostentechnisch niet interessant om hout te hergebruiken. Het is niet losmaakbaar en het is dus te arbeidsintensief  om te verwerken.” De Groot Vroomshoop werkt dan ook zoveel mogelijk met verbindingen die wel losmaakbaar zijn. “We gebruiken zoveel mogelijk staal- of houtverbindingen en zo weinig mogelijk lijm.”

Bouwen met hout biedt volgens Dijkhuis veel voordelen. “Er is een flink CO₂-voordeel. De boom is hernieuwbaar en neemt opnieuw CO₂ op. Daarnaast is het makkelijk demontabel te maken door houtverbindingen te gebruiken of stalen spijkers of schroeven. Met hout is dampopen bouwen mogelijk en kun je toch goede isolatiewaardes halen. Daarom is het beter voor de gezondheid.”

Ook andere aannemers gaan steeds vaker met hout bouwen door nieuwe eisen in aanbestedingen, vertelt Dijkhuis. “Wij zijn echte pioniers en hebben veel kennis op dit vlak. Deze kennis delen we ook met andere aannemers die verder willen komen.”

Living lab

De kunststoffen die RPP maakt zijn herbruikbaar. Daarom wil het bedrijf ambassadeur zijn voor circulariteit. Regeling: “Dat geldt natuurlijk voor de houten constructie, maar ook voor andere materialen die we toegepast hebben. Zo zijn de wandbekleding en de borstwering van gerecycled kunststof. We zien onze bedrijfshal als een soort living lab voor onze eigen business, waar we dingen kunnen uitproberen. We hebben voor dit doel ook een leslokaal circulair ondernemen ingericht.” In het gebouw zijn dan ook veel andere duurzame materialen gebruikt, vertelt Dijkhuis. “Zo hebben we een betonvloer gemaakt zonder cement. We hebben een geopolymeer als bindmiddel gebruikt op een vloer van 2.000 m².”

Door de schaarste van materiaal wordt circulariteit steeds aantrekkelijker, weet Regeling. “We waren net op tijd met het kopen van de nieuwe materialen, want de prijzen zijn intussen erg gestegen. En we hebben veel hergebruik toegepast. We hebben bijvoorbeeld de kozijnen en deuren uit een school hergebruikt. In totaal hebben we uit vijf gebouwen onderdelen gebruikt. Dat zorgt er wel voor dat het bouwproces langer duurt, maar we wilden het graag.”

De beschikbaarheid van materialen is afhankelijk van het aanbod, vertelt Dijkhuis. “Wij hebben een netwerk opgebouwd om dit soort onderdelen te kunnen bemachtigen. Je ziet dat steeds meer sloopbedrijven eigenlijk handelaar worden in gebruikte materialen. Zo ontstaan in de bouw ook nieuwe beroepen, zoals makelaars voor gebruikte materialen. Die kunnen materialen direct onder de aandacht brengen, want het op voorraad nemen van materialen houdt al snel op.”

Niet alleen hergebruik

Circulair bouwen draait volgens Dijkhuis zeker niet alleen om het hergebruik van materialen. “Je kunt een deur opnieuw gebruiken, maar dat is recycling. Circulariteit heeft meer te maken met losmaakbaar bouwen. Dan kun je de bouwmaterialen nog een paar keer gebruiken.” Duurzaamheid en circulariteit worden vaak in een adem genoemd, maar zijn niet hetzelfde, legt Dijkhuis uit. “Zonnepanelen zijn bijvoorbeeld wel duurzaam, maar niet circulair. Hetzelfde geldt voor warmtepompen. Ik wacht nog op de eerste warmtepomp, waarvan je de modules kunt vervangen. Hetzelfde geldt voor biobased. Dat is nu hip, maar als ik het hout verlijm kan ik het niet terug in de natuur brengen. En dat geldt bijvoorbeeld ook voor bioplastic. De grondstoffen zijn wel natuurlijk, maar je kunt het niet zomaar terug in de natuur brengen.”

Boek schrijven

Circulair bouwen is daarom nog geen abc’tje, vertelt Regeling. “We kunnen wel een boek schrijven over dit proces. Je merkt al snel dat de partijen hier niet op voorbereid zijn. Voor de gemeente Dalfsen was het helemaal nieuw. Ze ondersteunden dat we circulair wilden bouwen, maar je merkt aan alles dat ze iets anders gewend zijn. De hergebruikte deuren zijn bijvoorbeeld wel brandveilig maar zijn niet als zodanig gecertificeerd. Dus uiteindelijk hebben we de deuren opnieuw laten certificeren om aan de eisen voor brandveiligheid te kunnen voldoen.”

En ook bij de financiering vond RPP hobbels op de weg. Regeling: “Normaal wordt een pand over zoveel jaar afgeschreven. Maar wij hebben hier zo gebouwd dat de materialen allemaal losgemaakt kunnen worden. Wat doe je met die restwaarde? Dat zijn dingen waar de betrokken partijen nog niet over uit zijn.”