Variëren met houten modules

Tekst: ing. Frank de Groot

Foto: Rikkert Harink.

Hans Smit, directievoorzitter Koopmans Bouwgroep BV: “Houtbouw heeft de toekomst. We assembleren hier de modules en die worden dan op de bouwplaats in één dag samengesteld tot een complete circulaire woning.” Foto: Frank de Groot.

De assemblage van woningmodules bij geWOONhout is ontstaan uit een samenwerking van Koopmans Bouw en Sustainer Homes. “Koopmans bouwt, ontwikkeld, verbouwd, renoveert en doet onderhoud. Dat gebeurt vooral in beton, steen en staal, maar we richten ons ook steeds meer op houtbouw”, zegt Hans Smit. “Er zijn bij TBI drie versnellingsthema’s, waaronder industrialisatie en energietransitie. Ook verduurzaming en circulariteit spelen een belangrijke rol. Die thema’s komen allemaal samen in houtbouw. Startup Sustainer Homes is daar ook sterk in: zij staan voor een transformatie van de bouwsector naar een digitale, industriële en duurzame werkwijze. Duurzaam staat daarbij voor biobased bouwen met hout. Door samen te werken kunnen we onze krachten bundelen.”

HOUTbaar HUIS

In samenwerking met Sustainer Homes en The New Makers (eveneens sterk in industriële, circulaire houtbouw) heeft het TBI WOONlab de circulaire producten HOUTbaar HUIS en HOUTbaar LOFT ontwikkeld. Deze zijn verkrijgbaar via de TBI-ondernemingen ERA Contour, Hazenberg Bouw en Koopmans Bouwgroep. “Sustainer Homes richtte zich op de particuliere woningbouw, maar wilde meer seriematige woningbouw realiseren. Daarbij kwamen wij in beeld.”

Complete installatie-unit met warmtepomp staat klaar voor montage. Foto: Frank de Groot.

Op 1 november 2021 opende in Wehl, pal naast de A18, de assemblagehal van HOUTbaar HUIS: geWOONhout. Hier komen alle (houten) onderdelen op maat gefreesd binnen. Sustainer Homes is erg sterk in de benodigde software om alle houten onderdelen op maat te frezen. Met behulp van die software bewerkt een houthandel eerst al het hout en in Wehl worden er dan complete woningmodules mee geassembleerd. Hierna gaan ze naar de bouwplaats, waar Koopmans, ERA of Hazenberg een complete woning in één dag opbouwt. Inmiddels zijn in Hengelo (Ov) de eerste vier woningen met drie woonlagen opgeleverd door Koopmans Bouw.

HOUTbaar HUIS is een eengezinswoning van 110 tot 150 m² met traditionele en beproefde indeling: keuken, toilet en woonkamer beneden, twee slaapkamers en een badkamer boven, daarboven eventueel nog hellend dak met zolderruimte. Deze eengezinswoning is 100% remontabel en is zijn hele levensloop lang stikstof- en energiepositief. “Omdat er wordt gewerkt met diverse modules zijn veel variaties mogelijk. Bijvoorbeeld een seniorenwoning met twee modules en platdak, of eengezinswoning met twee modules beneden en twee boven, met plat dak. Of met twee extra modules met hellend dak of drie lagen met plat dak. Zelfs appartementengebouwen zijn hiermee samen te stellen tot zes lagen. Desgewenst kunnen we ook halve modules combineren met hele modules. Het kan allemaal”, aldus Hans Smit.

Constructie

In de assemblagehal is met 27 modules een Experience Center opgebouwd met drie lagen, waarin de ondersteunende diensten, vergader- en ontvangstruimten zijn ondergebracht. Op de gevel zijn de diverse variaties aan gevelbekleding te zien, zoals thermisch verduurzaamd hout, bamboe en andere soorten houten gevelbekledingen. Een bijzonder toepassing is A-Brick van Aberson: dat is een keramische steenstrip die in openingen in metalen cassettes wordt geklikt. Het gewicht is slechts 35 kg/m². Bij het project in Hengelo zijn deze steenstrips succesvol toegepast.

Foto: Marnix Klooster

De modulaire casco’s zijn opgebouwd uit LVL-balken (Laminated Veneer Lumber) van gelamineerd fineerhout en plaatmateriaal. Het LVL-hout betreft FSC-hout uit Finland. “Iedere dertig jaar wordt een bos gekapt, waarna deze opnieuw wordt aangeplant. Uiteindelijk is de toename groter dan de afname. Omdat de woning volledig remontabel is, blijft het hout ook langer in gebruik. Dat zijn gunstige voorwaarden voor de opslag van  CO₂ in de houtconstructie”, aldus de directievoorzitter.

Foto: Marnix Klooster

Montageproces

Alle materialen worden door een houthandel op maat gezaagd. Na aankomst bij geWOONhout worden hier modules van gemaakt van 5,20 x 3,30 meter en een hoogte van circa 3,30 meter. De begane grondvloer bestaat uit LVL-balken die aan de onderzijde zijn afgewerkt met een cementgebonden plaat. De ruimte tussen de balken wordt geïsoleerd met de glaswol Naturoll 035 dekens van Knauf Insulation. Deze glaswoldekens zijn gemaakt met ECOSE® Technology. In de woningscheidende wanden gaat Rockwool steenwolisolatie. Op de wanden komt een Durelis groene spaanplaat van Unilin, die is opgebouwd uit 100% gerecycleerd materiaal. Daarvan is 90% postconsumerhout, aangevuld met 10% preconsumerhout afkomstig uit reststromen van de houtindustrie of dunningshout uit duurzaam bosbeheer en wegbermonderhoud. “Ook onze restmaterialen als pallets gaan weer terug naar Unilin”, merkt Hans Smit op. Eventueel zijn in de spaanplaten al de sleuven gefreesd voor de vloerverwarming. Ook worden de leidingen in de vloer al van te voren aangebracht.

Het is fijn werken onder geconditioneerde omstandigheden. Zo nemen de faalkosten ook af.

De wandelementen zijn eveneens opgebouwd met LVL-balken en liggers. Deze zijn aan de binnenzijde afgewerkt met de ‘groene’ spaanplaat van Unilin. Doordat de spaanplaten met puzzelachtige sparingen en uitsteeksels in elkaar grijpen, wordt de stijfheid van de wanden vergroot. De wanden worden geïsoleerd met de Knauf isolatiedekens, waarna er aan de buitenzijde een dampdoorlatende folie wordt aangebracht. Tevens worden kozijnen geplaatst met triple-beglazing en Kegro wisseldeur. Ook het trapgat is in de verdiepingsvloer aangebracht, alsmede de valbeveiliging rond het trapgat! De leidingen liggen ook al in de verdiepingsvloer. Inspectieluiken zorgen ervoor dat men straks op de bouwplaats de stekkerklare verbindingen in de vloeren aan kan sluiten.

Bij een platdak wordt in het werk een EPDM-membraan aangebracht als dakbedekking. Wat ook in het werk wordt gedaan is het aanbrengen van schelpenisolatie (Isoschelp) in de kruipruimte.

Praktijk

Foto: Marnix Klooster.

Een HOUTbaar HUIS is volgens de directievoorzitter nog wel wat duurder dan een traditionele woning: “Maar dan hebben we het over de bouwkosten. Kijk je naar de Total Cost of Ownership dan zou een houten woning wel eens goedkoper kunnen zijn. Alle verbindingen zijn geschroefd, dus alles is demontabel en herbruikbaar. Dat betekent dus dat een woning een aantoonbare restwaarde heeft. Maar je kunt ook na tien jaar de woning al weghalen of aanpassen. Je bent heel flexibel en dat scheelt verbouw- en sloopkosten. Verder kun je met een lichte fundering volstaan. Overigens kunnen woningcorporaties via de Milieu-investeringsaftrek MIA bijna alle meerkosten terugverdienen.”

De woningen worden duurzaam verwarmd met een lucht/water warmtepomp met luchtverwarming via convectoren of via vloerverwarming. Ook is elektrische verwarming mogelijk met elektrische plaatradiatoren. In de fabriek worden door de Van Dam Groep alle installaties plug-and-play aangebracht. De gehele installatie voor koeling, verwarming en warm tapwater wordt kant-en-klaar in een module geïnstalleerd.

In Wehl hopen ze dit jaar honderd woningen te maken, die bestaan uit 600 tot 700 modules. “In 2024 moet dat zijn toegenomen naar 2.000 modules per jaar. Dan komen er acht modules per dag uit de fabriek. Het maximum is circa 4.000 modules met een twee ploegendienst”, vertelt Hans Smit. “Weet je dat deze woningen ook aardbevingsbestendig zijn? Ze zijn dus ideaal in bijvoorbeeld Groningen. Maar er zijn echter ook nog drempels. Houtbouw is ook nieuw voor gemeenten en ambtenaren, waardoor er meer informatie nodig is over constructieve veiligheid, brandveiligheid en luchtdichtheid. Wat dat betreft ben ik een voorstander van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Dan werk je met vaste kwaliteitsborgers die het systeem goed kennen.”

Hans Smit komt met nog een belangrijk voordeel: “Het is voor vakmensen binnen erg prettig werken. We hebben hier veel daglicht en je werkt ergonomisch verantwoord onder klimatologisch aangename omstandigheden. We hebben hier mensen rondlopen die 40 jaar buiten op de steiger hebben gestaan en dan is dit wel een verademing. Daarnaast kun je hier ook aan de slag als je handig bent en van aanpakken weet. Je loopt dan mee met een ervaren vakkracht. Op deze wijze maken we de bouw aantrekkelijker voor jongeren en zij-instromers.”

Ook de isolatie is biobased: hier de glaswol Naturoll 035 dekens met ECOSE® Technology van Knauf Insulation. Foto: Marnix Klooster.