Bouwfouten
Bloedend tegelwerk
Niet iedereen heeft de mogelijkheid een nieuw huis voor zichzelf te laten bouwen en ook nog twee jaar vrij te nemen om de bouw zelf te begeleiden. Als je dat wel kunt dan is het ook nog niet vanzelfsprekend dat je het doet. In dit geval spreken we dus over een zeer betrokken opdrachtgever met een ruime hoeveelheid middelen en een bovenmatige betrokkenheid om de nieuwe woning toch vooral te laten slagen. Na een jaar in de woning te wonen slaat de schrik om het hart: het buitentegelwerk op de terrassen ‘bloedt’ zowel wit als bruin.
Tekst: Ing. Sjang den Ouden
Bureau voor Bouwpathologie BB
Tijdens de bouw verliep alles in goed vertrouwen met de aannemer. Afspraken werden het eerste jaar gemaakt en nagekomen. Dit werd het tweede jaar toch wat minder doordat de kosten hoger opliepen dan gewenst. De aannemer werd gevraagd een aantal bezuinigingen door te voeren, zonder dat de kwaliteit minder zou worden. De bouwer wist wel enkele bezuinigingen door te voeren, waaronder het buiten tegelwerk. Dit tegelwerk zou op drainagematten worden aangebracht op de onderheide betonvloeren van de terrassen. Het tegelwerk zou ook prima op een uitgevlakte deklaag op de betonvloer kunnen worden gelijmd. De tuininrichting werd ook uit de opdracht gehaald en de opdrachtgever zou hier zelf een derde voor zoeken tegen een lagere prijs. Een goede oplevering volgde, op tijd en tegen afgesproken budget met weinig opleverpunten en een prima betegeld terras.
Het probleem
Na enkele maanden in de woning te hebben gewoond, blijkt voornamelijk ter plaatse van de voegen van het buitentegelwerk een wittige aftekening zichtbaar. Op sommige plaatsen is een sterke bruine aftekening op het tegelwerk zelf zichtbaar. Dit is vooral te zien ter plaatse van de stenen bloempotten. De bruine verkleuring werd ook zichtbaar op het metselwerk van de omranding van het terras. De opdrachtgever komt hierdoor met de melding van een ‘bloedende’ tegelvloer op het terras. De opdrachtgever vertrouwt het niet helemaal dus wordt niet de aannemer gevraagd, maar een bouwpatholoog om te komen kijken voor een onafhankelijk onderzoek.
Onderzoek
Uit een vraaggesprek voorafgaande aan het onderzoek blijkt dat de tegelvloeren van de terrassen kort voor de oplevering zijn aangebracht. De tuin was al voor oplevering gereed en is inmiddels gaan verzakken, waardoor de randen van het tegelwerk al één jaar na de oplevering zichtbaar zijn geworden. Daarnaast wordt aangegeven dat de hovenier alles in de tuin heeft aangelegd, ook een beregeningsinstallatie. Deze beregeningsinstallatie heeft een eigen bron, grondwater. De beregeningsinstallatie werd voornamelijk in het begin regelmatig gebruikt voor het aanslaan van de grasmat.
Uit inspectie van het terras en de tegelwerk afwerking blijkt al snel dat de voegen scheurvorming en ter plaatse hiervan wittige uitbloei vertonen. Voornamelijk ter plaatse van bloempotten en bakken is de bruinige verkleuring zichtbaar op de tegels. Deze verkleuring bevindt zich niet persé ter plaatse van of rondom de voegen.
Bij het bekloppen van de tegels blijken de tegels nog wel gehecht aan de ondergrond. Ter plaatse van de randen, de verzakte tuin, is de opbouw van de tegelwerk afwerking zichtbaar. Het tegelwerk blijkt rechtstreeks in de specie te zijn gezet op de ruwe betonvloer. Op het metselwerk van de omranding van het terras is eenzelfde bruine verkleuring zichtbaar. Ook blijken enkele armaturen in de tuin een bruinige verkleuring te vertonen.
De bruinige verkleuring ligt op het tegelwerk en bevindt zich voornamelijk onder de bloempotten en is van daaruit over het tegelwerk gevloeid. Het zit ook in het metselwerk en op de stalen armaturen zonder dat het staal zelf is gecorrodeerd. Gevraagd is of het grondwater nog wordt gefilterd voordat de sproeiinstallatie in gaat. Dit wordt direct nagevraagd en blijkt niet het geval. De wittige verkleuring rond de voegen van het tegelwerk is niet oplosbaar in water. Dit blijkt kalkafzetting te zijn.
Conclusie
De bruinige verkleuring is corrosie van het ijzer in het grondwater. De beregeningsinstallatie is niet voorzien van een filterinstallatie/ontijzeringsinstallatie waardoor het ijzerhoudende grondwater een verkleuring geeft waar het terechtkomt. Dit grondwater wordt ook gebruikt om de bloempotten van water te voorzien door de eigenaar. Hierdoor is een sterke verkleuring van onder de bloempotten en –bakken zichtbaar.
De wittige verkleuring is een kalkafzetting vanuit de voegen van het tegelwerk. Doordat de mortel onder de tegels geheel verzadigd is met water vindt een continue transport van vocht met daarin opgeloste mineralen plaats. Dit vocht transporteert met de opgeloste mineralen door de voegen omhoog waar het vocht verdampt en de mineralen achterblijven op het oppervlak van de voegen en tegelranden. Hierdoor ontstaat een harde afzetting.
Herstel
Het advies is een filterinstallatie voor de beregeningsinstallatie te laten plaatsen waardoor het grondwater voor gebruik van ijzer wordt ontdaan. De ontstane schade door verkleuring van het tegelwerk blijkt te reinigen Reiniging van het metselwerk en de armaturen is niet mogelijk. Het metselwerk en de armaturen zijn vervangen. Daarnaast heeft de opdrachtgever besloten niets aan het tegelwerk te doen zolang hieraan niet meer ‘schade’ zichtbaar wordt.