Waterstof Tiny House in Hoogeveen
In Hoogeveen bouwden gemeente, regionaal bedrijfsleven en onderwijsinstellingen samen aan een Tiny House op groene waterstof en met duurzame en circulaire materialen. Het Waterstof Tiny House is een gezamenlijk initiatief van gemeente Hoogeveen, Alfa-college en Vrienden van Techniek Hoogeveen. Het maakt onderdeel uit van de Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe.
Tekst: Ir. Marcel van Mierlo
Beeld: Alco Otten (Alfa-college)
MBO-studenten van het Alfa-college in Hoogeveen bouwden een Tiny House, waarin bewoners met waterstofgas kunnen verwarmen en douchen.
Zicht op onderdelen van het waterstofsysteem.
MBO-studenten van het Alfa-college in Hoogeveen bouwden een Tiny House, waarin bewoners met waterstofgas kunnen verwarmen en douchen. Het Tiny House van 12 bij 3,5 meter is voorzien van tanks om waterstof op te slaan en een tweetal batterijen. Als de verzamelde zonne-energie niet toereikend is, kan er ook worden aangesloten op het elektriciteitsnetwerk.
Er zitten twee waterstof systemen in het huisje. Een retrofit: een waterstofketel voor de verwarming. Deze werkt hetzelfde als een aardgasketel. En een zelfvoorzienend waterstofsysteem: stroomopwekking met eigen zonnepanelen, waterstofproductie door elektrolyse en opslag van waterstof in tanks. Als er in de winter energie nodig is, wordt de waterstof met een brandstofcel omgezet naar elektriciteit. De warmte, die daarbij vrijkomt, wordt gebruikt om het huisje te verwarmen. Het huisje wordt als eerste bestaande woning aangesloten op een nieuw waterstofnet (zie Kader ‘Project Waterstof Hoogeveen’) en gebruikt om het systeem te testen.
De lat ligt hoog
Zicht op onderdelen van het waterstofsysteem.
De studenten willen niet alleen bewijzen dat waterstof een belangrijke rol kan spelen bij de energietransitie. Ze kiezen er ook voor het huisje volledig duurzaam te bouwen. Projectleider AC Duurzaam en docent bouwkunde, Alco Otten van het Alfa-college, vertelt hoe ze dat aanpakken: “Materialen voor de constructie hebben we, volledig circulair, uit een bestaand gebouw gehaald van veertig jaar oud. Nieuwe materialen hebben we compleet remontabel gemaakt, tot de laatste schroef aan toe.”
Er is een speciaal lespakket ontwikkeld voor basis- en voortgezet onderwijs om meer te leren over het toepassen van duurzame energie en circulair bouwen. Ook hoopt de opleiding hiermee nieuwe studenten voor techniek te interesseren. Het kleine huisje voldoet aan alle wooneisen en er kan ook daadwerkelijk in worden gewoond.
Waterstof-toer
Het huisje heeft eerst de ‘Wonen op waterstof-toer’ gemaakt. Hierbij bezocht het Tiny House diverse locaties in de regio, zodat iedereen kon zien hoe de techniek werkt. Die promotie moest bewoners warm maken voor de overstap van aardgas naar waterstof. Alco Otten legt uit: “Met de toer willen we de combinatie waterstof en wonen zichtbaar maken en daarmee ook laten zien dat het veilig is. De veiligheid wordt uiteraard uitvoerig gecheckt en nieuwe regelgeving is in de maak.”
Het huisje heeft eerst de ‘Wonen op waterstof-toer’ gemaakt. Hierbij bezocht het Tiny House diverse locaties, zodat iedereen kon zien hoe de techniek werkt.
“Waterstof is één van de energiedragers die meehelpen om de energietransitie gestalte te geven”, vertelt Alco gepassioneerd. “Het is bij verbranding geheel schoon. Als transport via bestaande gasleidingen mogelijk is, is dat een voordeel.” Hij verwacht een mooie toekomst voor waterstof, maar dat zal volgens hem niet al in de komende jaren zijn. “De energietransitie zal wel wat meer tijd nodig hebben. Een belangrijke uitdaging is om de prijs concurrerend te maken, en om bewustwording en veiligheid over te brengen naar bewoners. Maar ons leidingwerk in Nederland is zo uniek dat ik denk dat we wel 80% van de huizen kunnen aansluiten op waterstof.”
Bron: waterstoftinyhouse
Waterstof als energiedrager
Waterstof moet worden gemaakt en is dus geen energiebron, maar een energiedrager. Bij verbranding van waterstof komt geen CO2 vrij, maar water. Waterstof kan worden toegepast bij verwarming van woningen met behulp van een waterstofketel. Waterstof kan ook worden gebruikt voor elektriciteitsvoorziening van een woning. Een brandstofcel moet dan wel eerst de waterstof omzetten in elektriciteit.
Waterstofproductie kan je in drie categorieën onderscheiden:
- Grijze waterstof: deze wordt geproduceerd uit aardgas (stomen). Bij de productie komt CO2
- Blauwe waterstof: deze wordt eveneens geproduceerd uit aardgas (stomen), maar de vrijgekomen CO2 wordt opgeslagen onder de grond.
- Groene waterstof: deze wordt geproduceerd door elektrolyse van water met groene stroom (wind en zon).
Project Waterstof Hoogeveen
Waterstof Tiny House is onderdeel van het Project Waterstof Hoogeveen. Dat bestaat verder uit de bouw van 80 á 100 nieuwe woningen op groene waterstof in de nieuwe woonwijk Nijstad-Oost en de omzetting van bestaande woningen in Erflanden naar waterstof.
Kees Boer is projectleider namens de gemeente Hoogeveen: “In 2050 moeten alle woningen in Nederland zonder aardgas verwarmd kunnen worden. In Hoogeveen laten we zien dat waterstof een goede vervanger is voor aardgas. In de gebouwde omgeving is H2 een grote onbekende, maar technisch gezien is er niets dat waterstof in de weg staat. Ons aardgasnetwerk is er geschikt voor en de eerste waterstof cv-ketels zijn ontwikkeld en draaien zonder problemen in Rozenburg, Lochem en Wagenborgen; drie andere waterstofpilots. Het is vooral de uitdaging om aan te tonen dat waterstof in een woning net zo veilig en comfortabel is als aardgas. Voor opschaling is belangrijk dat waterstof betaalbaar wordt, naar verwachting rond 2030.”
Er wordt begonnen met een pilot in nieuwbouwwijk Nijstad-Oost waar ongeveer honderd woningen verrijzen. Kees Boer is enthousiast: “Voordeel is dat wij in deze nieuwe wijk alle infrastructuur, waaronder waterstof cv-ketels, in één keer kunnen aanleggen. Zo kunnen we op grote schaal laten zien dat het technisch kan, veilig is en comfortabele, woningen oplevert. We starten dit jaar eerst met het aansluiten van twaalf bestaande woningen in het naastgelegen Erflanden: een jonge wijk, waar we uiteindelijk zo’n honderd woningen willen omzetten naar waterstof.”
Bron: website Antea Group en Kees Boer, gemeente Hoogeveen
Wat kunnen we leren van Hoogeveen?
Als je gelooft in de toekomst van een innovatie, ga je proefprojecten bouwen en delen met toekomstige gebruikers. En dat is precies wat ze in Hoogeveen hebben gedaan. In samenwerking met het onderwijs, kennislabs en adviseurs hebben studenten een werkend waterstofhuisje gebouwd en realiseert de gemeente een woonwijk, waarin waterstof wordt gebruikt als energiedrager. Dat vraagt om volgers!
BouwTotaal en Slim Ruimtegebruik
Sinds 2013 laat ir. Marcel van Mierlo in BouwTotaal oplossingen zien van slim ruimtegebruik. Inmiddels zijn al meer dan 90 kleine gebouwtjes door hem in de spotlights gezet, variërend van Tiny Houses tot tuinkantoortjes en van muziekstudiootjes tot ruimte voor mantelzorg. De eerste 60 artikelen zijn verzameld in drie rijk geïllustreerde hardcover bundels. SLIM RUIMTEGEBRUIK 2 en 3 zijn ook verkrijgbaar als e-book. Meer informatie vindt u op: SLIMRUIMTEGEBRUIK.NL.
Marcel houdt van zeilen, bijen en kleine gebouwtjes en heeft een apart podium opgericht voor kleine bouwsels, zo klein dat ze soms zelfs in de tuin passen: www.levenintuinen.nl. Hij is vaste medewerker bij Klein Wonen Magazine en heeft in 2017 samen met Tiny House pionier Marjolein Jonker het platform TinyFindy opgericht, waar vraag en aanbod van Tiny Houses elkaar vinden.
