Veilig werken op een ladder
Veel schilders, glaszetters, glazenwassers en afbouwers werken nog steeds met ladders. Valgevaar is echter één van de meest voorkomende oorzaken van een arbeidsongeval. Op een werkplek die 2,50 meter of hoger ligt dan het aangrenzende terrein moeten daarom maatregelen worden genomen. Bij gebruik van een ladder zijn de risico’s extra hoog, dus gelden aanvullende maatregelen. Bedenk ook dat een ladder geen werkplek is, maar een middel om een hoger gelegen werkplek te bereiken. Hoe zat het toch alweer met al die regels voor ladders? BouwTotaal zet ze nog eens op een rij. Want je wilt na het werk natuurlijk wel weer heelhuids thuiskomen.
Tekst: ing. Frank de Groot
Nog maar even voor de duidelijkheid: de ladder is volgens de Arbowet niet bedoeld als werkplek. Het gebruik als werkplek is dan ook niet toegestaan wanneer een ander, veiliger arbeidsmiddel kan worden gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan een vaste steiger, rolsteiger, hoogwerker, hefsteiger of hangbruginstallatie. Het kan zijn dat er geen plek is voor een ander arbeidsmiddel of dat de plek niet bereikt kan worden met bijvoorbeeld een hoogwerker. Ook kan het zijn dat het gebruik van een ander arbeidsmiddel andere veiligheidsrisico´s met zich meebrengt. Denk aan gevaarlijke verkeerssituaties als een hoogwerker op de rijweg moet staan. Pas als andere arbeidsmiddelen om eerdergenoemde redenen (veiligheid, plaatsgebrek, onbereikbaarheid) niet toegepast kunnen worden, is gebruik van de ladder als werkplek toegestaan. Maar dan alleen bij lichte en kortstondige werkzaamheden. En het in de weg liggen van tijdelijk bouwmateriaal is bijvoorbeeld geen reden om een ladder te gebruiken. Het gaat erom dat je de situatie niet kunt veranderen. Allemaal mitsen en maren dus, die we hierna voor u uiteen zetten.
Veilig op de ladder | ||
Handeling | Gebruik | Ladder wel of niet |
Stahoogte
Hoe hoog staan je voeten? |
< 5 m | Ladder mag |
5 – 7,5 m | Overleg tussen leidinggevende en werknemer | |
> 7,5 m | Ladder mag niet | |
Statijd per project
Dit is de optelsom van alle tijd dat er op een ladder wordt gewerkt voor het totale project. |
< 2 uur | Ladder mag |
2 – 4 uur (op trappen maximaal 6 uur) | Overleg tussen leidinggevende en werknemer | |
> 4 uur | Ladder mag niet | |
Statijd per persoon
Hoeveel uur moet je per dag opgeteld op de ladder staan om de klus te klaren? |
> 1 uur (> 2 uur op een trap) | Ladder mag niet |
Kracht
Hoe hard moet je duwen of trekken, bijvoorbeeld met boren? |
< 50 N | Ladder mag |
50 – 100 N | Overleg tussen leidinggevende en werknemer | |
> 100 N | Ladder mag niet | |
Tilgewicht
Hoeveel mag ik tillen op een ladder? |
< 10 kg materialen of gereedschappen | Ladder mag |
> 10 kg materialen of gereedschappen | Ladder mag niet | |
Reikwijdte
Hoe ver moet je reiken om je werk te doen? |
< 1 armlengte | Ladder mag |
> 1 armlengte | Ladder mag niet | |
Windkracht
Hoeveel wind staat er? |
< 6 Beaufort | Ladder mag |
6 Beaufort of meer | Ladder mag niet | |
Schuinte
Onder welke hoek moet ik de ladder plaatsen? |
Circa 75 graden | Ladder mag |
Overig advies bij het werken met ladders:
- Zorg voor voldoende vrije ruimte om de ladder op te stellen.
- Zet zo nodig de omgeving van een ladder af.
- Blokkeer deuren als de ladder ervoor moet staan.
- Zorg voor een horizontale stevige ondergrond.
- Gebruik afstandhouders als de ladder tegen een raam wordt geplaatst.
- Gebruik houten of kunststof ladders in de buurt van elektra.
- Borg een ladder aan de bovenzijde tegen het wegglijden.
- Laat de ladder één meter aan de bovenkant uitsteken.
- Zorg dat de ladderdelen elkaar minstens twee sporten overlappen.
- Zorg ervoor dat de ladder onderaan de stijlen is voorzien van een deugdelijk antislip profiel.
- Geef voorlichting en instructie aan uw werknemers.
Wanneer een ladder?
Voor de meeste werkzaamheden op hoogte zijn andere arbeidsmiddelen, zoals een vaste steiger, een rolsteiger of hoogwerker veiliger. Soms is de inzet van deze middelen niet mogelijk of juist onveiliger. Bijvoorbeeld als er geen ruimte is om een steiger te plaatsen of als het risico bij het opbouwen van de steiger niet opweegt tegen het kortstondig gebruik van de ladder of trap. Als een werkgever aannemelijk kan maken dat hij beperkt wordt in de keuze en/of het gebruik van alternatieve arbeidsmiddelen, kan –mits veilig toegepast– een ladder worden gebruikt. Beperkingen voor de werkgever kunnen zijn:
- Operationeel-economische beperkingen: bijvoorbeeld de kwalificatie van de werkzaamheden, de bereikbaarheid van de werkplek en de opstelmogelijkheden.
- Veiligheidskundige beperkingen: bijvoorbeeld de uitvoering van risicovolle werkzaamheden, de krachtuitoefening, de noodzakelijke reikwijdte of de risico’s van het gebruik van een ander arbeidsmiddel.
Nieuwe norm
Met ingang van 2018 is er een nieuwe norm EN 131 ‘Ladders’ ingevoerd. Hierin worden voor de ons omringende landen aanvullende eisen gesteld. Het gaat dan om een verbrede onderzijde zodat de ladder minder gemakkelijk zijdelings kan wegglijden. In Nederland was deze eis al opgenomen in het Besluit Draagbaar Klimmaterieel. Verder is het veiligheidsniveau zoals voorgeschreven in EN 131 lager dan in het Besluit Draagbaar Klimmaterieel. Voor Nederland wijzigt er dus niets.
Bronnen:
- A-blad Ladders en trappen, Volandis, april 2015
- Arbocatalogus Bouw en Infra, Werken op hoogte
- De ladder als werkplek – eerder uitzondering dan regel (info voor werkgevers), Arbouw, 2010
- Ladders en niet vallen, hoe zat het ook alweer, webblog, OnderhoudNL, 2018
Schema 1. Beoordeling ladder of trap als keuze arbeidsmiddel. A-blad Ladders en trappen, Volandis.