Houten optopper voor naoorlogse wooncomplexen

Tekst: ing. Frank de Groot
Beeld: Van Dillen Bouwgroep

Optopper.

Het dakoppervlak van woon- en kantoorgebouwen biedt een enorme kans voor het creëren van woningen. Met de ‘Optopper’ zijn naoorlogse wooncomplexen (jaren ’60 tot ’80) snel en efficiënt van een extra woonlaag te voorzien. Door het gebruik van hout is sprake van een lichte constructie, met biobased en circulaire materialen. De HSB-bouwelementen worden in de fabrieken van het bouwbedrijf gemaakt, vervolgens naar de bouwplaats getransporteerd en daar als een bouwpakket op het dak gemonteerd.

Veel vormvrijheid

De toepassing van prefab woonunits wil niet zeggen dat de vormvrijheid beperkt is. “De architectuur is aanpasbaar aan de omgeving en locatiespecifieke eisen en wensen”, zegt Teun van Laarhoven, Commercieel Bedrijfsleider Prefab Fabriek Culemborg, onderdeel van de Van Dillen Bouwgroep. “Wij produceren houten gevels, daken, vloeren en complete woningen. Dat doen we voor ons eigen bouwbedrijf, Van Dillen Bouw, maar ook voor externe bouwbedrijven, woningcorporaties, VVE’s en projectontwikkelaars. Wij werken altijd met duurzaam hout, onder STIP, PEFC of FSC®-claim. Zo is gegarandeerd dat het gebruikte hout afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen.”

De ontsluiting van de extra woonlaag kan op twee manieren worden gerealiseerd: of de bestaande trappenhuizen verlengen of een nieuwe ontsluiting op de kopse kant van het complex. “De gevels zijn altijd terugliggend, ten opzichte van de bestaande gevels. Hierdoor creëer je buitenruimte, een goede toegankelijkheid en is de dakopbouw beter inpasbaar in de bestaande omgeving”, aldus Teun. Groot voordeel van optoppen is volgens de bedrijfsleider ook dat de extra opbrengst van de nieuwe woningen is te gebruiken voor onderhoud en/of verduurzaming van het hele complex.

Constructief

Uiteraard wordt de bestaande constructie eerst doorgerekend of de nieuwe belasting kan worden gedragen. “Circa 80% van de bestaande wooncomplexen uit de jaren zestig tot tachtig, is geschikt, doordat vaak de fundering is overgedimensioneerd. De vloeren waren vaak juist dunner”, aldus Teun.

Om de krachten optimaal te verdelen overspannen de nieuwe houten elementen van draagmuur naar draagmuur – meestal de woningscheidende wanden – en zijn ze daarbij aangepast aan de traveemaat. “De indeling is vervolgens aanpasbaar aan de eisen en wensen, afhankelijk van de bestaande afmetingen en structuur. De daken zijn bruikbaar om de complexen te vergroenen en om energie op te wekken.”

Waarom wordt er niet gewerkt met complete woonmodules, die kant-en-klaar of het dak worden gehesen? Teun: “Bij optoppen van naoorlogse wooncomplexen heb je vaak te maken met veel verschillen in afmetingen. Daar kun je veel beter op anticiperen met losse elementen. Je kunt echt maatwerk leveren. En bij modules heb je veel meer vervoer- en hijscapaciteit nodig.”

Uitvoering

Tijdens de uitvoering is het natuurlijk belangrijk dat de waterdichtheid van het dak gewaarborgd blijft. De vloer van de nieuwe woningen ligt op stelregels ter hoogte van de onderliggende woningscheidende wanden. Hierdoor resteert er een tussenruimte om bestaande dakdoorvoeren te verleggen en installaties van de nieuwe woningen kwijt te kunnen. Ook worden voorzieningen getroffen om te voldoen aan de eisen op het gebied van brandwerendheid en geluidsisolatie. “Vaak wordt de bestaande dakbedekking ook gelijk maar vervangen en komt er dakisolatie op de dakdelen die vrij blijven liggen, doordat de opbouw terugligt. De hele voorbereiding duurt drie tot vier weken.

Als de nieuwe dakvloer gereed is worden de HSB-elementen naar boven gehesen en geplaatst. Telkens plaatst men twee draagwanden en een HSB dakvloer. Nadat het hele casco is geplaatst, worden de gevelelementen aangebracht. Het plaatsen van de hele opbouw duurt circa twee tot vier weken. Hierna volgt de binnen afwerking van de woningen. Dat vraagt ongeveer drie tot vier weken. In totaal duurt de hele uitvoering daarmee slechts circa acht tot twaalf weken.

Opbouw van de Optopper.

Optopping vier woningen Utrecht

Foto: Prefab Fabriek Culemborg,

Aan de Turkooislaan in Utrecht zijn vier woningen door Prefab Fabriek Culemborg opgetopt. Rijpstra & Versseput Architecten benaderde Prefab Fabriek voor het optoppen van de woningen, onder een bijzondere architectuur. Samen met de architect werd het ontwerp naar een maakbaar en betaalbaar uitvoeringsontwerp vertaald. Gevels, daken, wanden en (zwevende) vloeren zijn volledig digitaal uitgewerkt en geprefabriceerd en in korte tijd op locatie gerealiseerd. Hierdoor bleef de overlast voor de bewoners zoveel mogelijk beperkt. De extra woonruimte voldoet uiteraard volledig aan de nieuwbouw eisen in het toenmalige Bouwbesluit en is hiermee duurzaam, comfortabel en energiezuinig.

Foto: Prefab Fabriek Culemborg,